ParsQuran
جزء ۱۴ - ترجمه خرمشاهی

سوره ۱۵: الحجر
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
الر تِلْكَ آيَاتُ الْكِتَابِ وَقُرْآنٍ مُبِينٍ ﴿۱﴾
الر الف لام راء اين آيات كتاب آسمانى و قرآن مبين است‏ (۱)
رُبَمَا يَوَدُّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ كَانُوا مُسْلِمِينَ ﴿۲﴾
چه بسا كافران آرزو كنند كه كاش مسلمان بودند (۲)
ذَرْهُمْ يَأْكُلُوا وَيَتَمَتَّعُوا وَيُلْهِهِمُ الْأَمَلُ فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ ﴿۳﴾
رهايشان كن تا بخورند و بهره‏مند شوند، و آرزوها سرگرمشان بدارد، زودا كه بدانند (۳)
وَمَا أَهْلَكْنَا مِنْ قَرْيَةٍ إِلَّا وَلَهَا كِتَابٌ مَعْلُومٌ ﴿۴﴾
و ما [اهل‏] هيچ شهرى را نابود نكرديم مگر آنكه اجل مكتوب و معينى داشت‏ (۴)
مَا تَسْبِقُ مِنْ أُمَّةٍ أَجَلَهَا وَمَا يَسْتَأْخِرُونَ ﴿۵﴾
هيچ امتى از اجلش پيش و پس نيفتد (۵)
وَقَالُوا يَا أَيُّهَا الَّذِي نُزِّلَ عَلَيْهِ الذِّكْرُ إِنَّكَ لَمَجْنُونٌ ﴿۶﴾
و گفتند اى كسى كه قرآن بر او نازل شده است، به يقين تو ديوانه‏اى‏ (۶)
لَوْ مَا تَأْتِينَا بِالْمَلَائِكَةِ إِنْ كُنْتَ مِنَ الصَّادِقِينَ ﴿۷﴾
و اگر راست مى‏گويى چرا فرشتگان را براى ما نمى‏آورى؟ (۷)
مَا نُنَزِّلُ الْمَلَائِكَةَ إِلَّا بِالْحَقِّ وَمَا كَانُوا إِذًا مُنْظَرِينَ ﴿۸﴾
[بايد بدانند كه‏] ما فرشتگان را جز به حق نازل نمى‏كنيم، و در آن صورت هم [كه نازل كنيم‏] مهلت نخواهند يافت‏ (۸)
إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّكْرَ وَإِنَّا لَهُ لَحَافِظُونَ ﴿۹﴾
همانا ما قرآن را نازل كرده‏ايم و ما خود نگهبان آنيم‏ (۹)
وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ فِي شِيَعِ الْأَوَّلِينَ ﴿۱۰﴾
و به راستى پيش از تو [پيامبرانى‏] به ميان امتهاى نخستين فرستاده‏ايم‏ (۱۰)
وَمَا يَأْتِيهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ ﴿۱۱﴾
و هيچ پيامبرى براى آنان نيامد مگر آنكه او را ريشخند مى‏كردند (۱۱)
كَذَلِكَ نَسْلُكُهُ فِي قُلُوبِ الْمُجْرِمِينَ ﴿۱۲﴾
بدين‏سان آن را در دل گناهكاران راه مى‏دهيم‏ (۱۲)
لَا يُؤْمِنُونَ بِهِ وَقَدْ خَلَتْ سُنَّةُ الْأَوَّلِينَ ﴿۱۳﴾
[كه‏] به آن ايمان نمى‏آورند، و سنت پيشينيان [نيز چنين‏] گذشته است‏ (۱۳)
وَلَوْ فَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَابًا مِنَ السَّمَاءِ فَظَلُّوا فِيهِ يَعْرُجُونَ ﴿۱۴﴾
و اگر بر آنان درى از [درهاى‏] آسمان مى‏گشوديم و آنان به آن عروج مى‏كردند (۱۴)
لَقَالُوا إِنَّمَا سُكِّرَتْ أَبْصَارُنَا بَلْ نَحْنُ قَوْمٌ مَسْحُورُونَ ﴿۱۵﴾
باز بى‏شبهه مى‏گفتند ما فقط چشم‏بندى شده‏ايم، بلكه قومى جادوزده هستيم‏ (۱۵)
وَلَقَدْ جَعَلْنَا فِي السَّمَاءِ بُرُوجًا وَزَيَّنَّاهَا لِلنَّاظِرِينَ ﴿۱۶﴾
و به راستى در آسمان برجهايى آفريديم و آن را در چشم تماشاگران آراستيم‏ (۱۶)
وَحَفِظْنَاهَا مِنْ كُلِّ شَيْطَانٍ رَجِيمٍ ﴿۱۷﴾
و از [دستبرد] هر شيطان مطرودى محفوظ داشتيم‏ (۱۷)
إِلَّا مَنِ اسْتَرَقَ السَّمْعَ فَأَتْبَعَهُ شِهَابٌ مُبِينٌ ﴿۱۸﴾
مگر كسى كه دزدانه [رازى‏] بشنود، كه شهابى روشن در پى او خواهد افتاد (۱۸)
وَالْأَرْضَ مَدَدْنَاهَا وَأَلْقَيْنَا فِيهَا رَوَاسِيَ وَأَنْبَتْنَا فِيهَا مِنْ كُلِّ شَيْءٍ مَوْزُونٍ ﴿۱۹﴾
و زمين را گسترانيديم و در آن كوههاى استوار در انداختيم و در آن از هر چيز سنجيده‏اى رويانيديم‏ (۱۹)
وَجَعَلْنَا لَكُمْ فِيهَا مَعَايِشَ وَمَنْ لَسْتُمْ لَهُ بِرَازِقِينَ ﴿۲۰﴾
و در آن براى شما و براى آنان كه شما روزى‏دهشان نيستيد، زيستمايه‏ها پديد آورديم‏ (۲۰)
وَإِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلَّا عِنْدَنَا خَزَائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ إِلَّا بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ ﴿۲۱﴾
و هيچ چيز نيست مگر آنكه گنجينه‏هايش نزد ماست، و جز به اندازه معين از آن پديد نمى‏آوريم‏ (۲۱)
وَأَرْسَلْنَا الرِّيَاحَ لَوَاقِحَ فَأَنْزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَسْقَيْنَاكُمُوهُ وَمَا أَنْتُمْ لَهُ بِخَازِنِينَ ﴿۲۲﴾
و بادهاى بارآور را فرستاديم و از آسمان آبى فرو فرستاديم، آنگاه شما را از آن سيراب كرديم و شما خزانه‏دار آن نيستيد (۲۲)
وَإِنَّا لَنَحْنُ نُحْيِي وَنُمِيتُ وَنَحْنُ الْوَارِثُونَ ﴿۲۳﴾
و ماييم كه زنده مى‏داريم و مى‏ميرانيم و ما بازمانده [جاويد]ايم‏ (۲۳)
وَلَقَدْ عَلِمْنَا الْمُسْتَقْدِمِينَ مِنْكُمْ وَلَقَدْ عَلِمْنَا الْمُسْتَأْخِرِينَ ﴿۲۴﴾
و پيشينيان و پسينيان‏شما را به خوبى مى‏شناسيم‏ (۲۴)
وَإِنَّ رَبَّكَ هُوَ يَحْشُرُهُمْ إِنَّهُ حَكِيمٌ عَلِيمٌ ﴿۲۵﴾
و بى‏گمان پروردگارت آنان را محشور مى‏گرداند، كه او فرزانه داناست‏ (۲۵)
وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ صَلْصَالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ ﴿۲۶﴾
و انسان [/ آدم‏] را از گل خشك بازمانده از لجنى بويناك آفريده‏ايم‏ (۲۶)
وَالْجَانَّ خَلَقْنَاهُ مِنْ قَبْلُ مِنْ نَارِ السَّمُومِ ﴿۲۷﴾
و پيشتر جن [/ابليس‏] را از آتشباد آفريده بوديم‏ (۲۷)
وَإِذْ قَالَ رَبُّكَ لِلْمَلَائِكَةِ إِنِّي خَالِقٌ بَشَرًا مِنْ صَلْصَالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ ﴿۲۸﴾
و چنين بود كه پروردگارت به فرشتگان فرمود من آفريننده انسانى از گل خشك بازمانده از لجنى بويناك هستم‏ (۲۸)
فَإِذَا سَوَّيْتُهُ وَنَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِينَ ﴿۲۹﴾
پس چون او را سامان دادم و در آن از روح خود دميدم در برابر او به سجده در افتيد (۲۹)
فَسَجَدَ الْمَلَائِكَةُ كُلُّهُمْ أَجْمَعُونَ ﴿۳۰﴾
آنگاه فرشتگان همگى سجده بردند (۳۰)
إِلَّا إِبْلِيسَ أَبَى أَنْ يَكُونَ مَعَ السَّاجِدِينَ ﴿۳۱﴾
مگر ابليس كه از اينكه از سجده‏كنندگان باشد، سر باززد (۳۱)
قَالَ يَا إِبْلِيسُ مَا لَكَ أَلَّا تَكُونَ مَعَ السَّاجِدِينَ ﴿۳۲﴾
فرمود اى ابليس تو را چه مى‏شود كه از سجده‏كنندگان نيستى؟ (۳۲)
قَالَ لَمْ أَكُنْ لِأَسْجُدَ لِبَشَرٍ خَلَقْتَهُ مِنْ صَلْصَالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ ﴿۳۳﴾
گفت من كسى نيستم كه به انسانى كه از گل خشك بازمانده از لجنى بويناكش آفريده‏اى، سجده برم‏ (۳۳)
قَالَ فَاخْرُجْ مِنْهَا فَإِنَّكَ رَجِيمٌ ﴿۳۴﴾
فرمود پس از آن [بهشت‏] بيرون شو كه تو مطرودى‏ (۳۴)
وَإِنَّ عَلَيْكَ اللَّعْنَةَ إِلَى يَوْمِ الدِّينِ ﴿۳۵﴾
و تا روز جزا بر تو لعنت باد (۳۵)
قَالَ رَبِّ فَأَنْظِرْنِي إِلَى يَوْمِ يُبْعَثُونَ ﴿۳۶﴾
گفت پروردگارا پس مرا تا روزى كه [همگان‏] برانگيخته شوند، مهلت ده‏ (۳۶)
قَالَ فَإِنَّكَ مِنَ الْمُنْظَرِينَ ﴿۳۷﴾
فرمود تو از مهلت يافتگانى‏ (۳۷)
إِلَى يَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ ﴿۳۸﴾
تا روز و هنگام معين‏ (۳۸)
قَالَ رَبِّ بِمَا أَغْوَيْتَنِي لَأُزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَلَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ ﴿۳۹﴾
گفت پروردگارا از آنجا كه مرا فريفتى، در روى زمين در نظر آنان [بدى را نيك‏] خواهم آراست، و همگى آنان را به گمراهى خواهم كشاند (۳۹)
إِلَّا عِبَادَكَ مِنْهُمُ الْمُخْلَصِينَ ﴿۴۰﴾
مگر آن بندگان اخلاص يافته‏ات را (۴۰)
قَالَ هَذَا صِرَاطٌ عَلَيَّ مُسْتَقِيمٌ ﴿۴۱﴾
فرمود اين راهى است كه تا به پيشگاه من مستقيم است‏ (۴۱)
إِنَّ عِبَادِي لَيْسَ لَكَ عَلَيْهِمْ سُلْطَانٌ إِلَّا مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْغَاوِينَ ﴿۴۲﴾
بدان كه بر بندگان [خالص‏] من دست نخواهى يافت، مگر كسانى از گمراهان كه از تو پيروى كنند (۴۲)
وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمَوْعِدُهُمْ أَجْمَعِينَ ﴿۴۳﴾
و بى‏گمان جهنم ميعادگاه همگى آنان است‏ (۴۳)
لَهَا سَبْعَةُ أَبْوَابٍ لِكُلِّ بَابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ ﴿۴۴﴾
كه هفت طبقه دارد و بخشى جدا كرده از آنان خاص هر طبقه است‏ (۴۴)
إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ ﴿۴۵﴾
[اما] پرهيزگاران در باغها[ى بهشتى‏] و چشمه‏سارانند (۴۵)
ادْخُلُوهَا بِسَلَامٍ آمِنِينَ ﴿۴۶﴾
[به آنان گويند] به سلامت و در امن و امان به آنجا درآييد (۴۶)
وَنَزَعْنَا مَا فِي صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ إِخْوَانًا عَلَى سُرُرٍ مُتَقَابِلِينَ ﴿۴۷﴾
و از سينه‏هاى آنان هر گونه كينه‏اى را مى‏زداييم، و دوستانه بر تختها روياروى بنشينند (۴۷)
لَا يَمَسُّهُمْ فِيهَا نَصَبٌ وَمَا هُمْ مِنْهَا بِمُخْرَجِينَ ﴿۴۸﴾
نه به آنان در آنجا خستگى و ماندگى رسد، و نه از آنجا بيرونشان كنند (۴۸)
نَبِّئْ عِبَادِي أَنِّي أَنَا الْغَفُورُ الرَّحِيمُ ﴿۴۹﴾
به بندگان من خبر ده كه من آمرزگار مهربانم‏ (۴۹)
وَأَنَّ عَذَابِي هُوَ الْعَذَابُ الْأَلِيمُ ﴿۵۰﴾
و [در جاى خود] عذاب من هم عذابى دردناك است‏ (۵۰)
وَنَبِّئْهُمْ عَنْ ضَيْفِ إِبْرَاهِيمَ ﴿۵۱﴾
و به آنان از مهما[نا]ن ابراهيم خبر ده‏ (۵۱)
إِذْ دَخَلُوا عَلَيْهِ فَقَالُوا سَلَامًا قَالَ إِنَّا مِنْكُمْ وَجِلُونَ ﴿۵۲﴾
هنگامى كه [فرشتگان‏] بر او وارد شدند و سلام گفتند، گفت ما از شما هراسانيم‏ (۵۲)
قَالُوا لَا تَوْجَلْ إِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلَامٍ عَلِيمٍ ﴿۵۳﴾
گفتند مترس ما تو را به فرزندى دانا بشارت مى‏دهيم‏ (۵۳)
قَالَ أَبَشَّرْتُمُونِي عَلَى أَنْ مَسَّنِيَ الْكِبَرُ فَبِمَ تُبَشِّرُونَ ﴿۵۴﴾
گفت با وجود اينكه پيرى من بالا گرفته است به من بشارت مى‏دهيد، چگونه بشارتى به من مى‏دهيد؟ (۵۴)
قَالُوا بَشَّرْنَاكَ بِالْحَقِّ فَلَا تَكُنْ مِنَ الْقَانِطِينَ ﴿۵۵﴾
گفتند ما به راستى و درستى به تو بشارت مى‏دهيم، از نوميدان مباش‏ (۵۵)
قَالَ وَمَنْ يَقْنَطُ مِنْ رَحْمَةِ رَبِّهِ إِلَّا الضَّالُّونَ ﴿۵۶﴾
گفت و جز گمراهان كسى از رحمت پروردگارش نوميد نمى‏شود (۵۶)
قَالَ فَمَا خَطْبُكُمْ أَيُّهَا الْمُرْسَلُونَ ﴿۵۷﴾
گفت اى فرشتگان حال، كار و بار شما چيست؟ (۵۷)
قَالُوا إِنَّا أُرْسِلْنَا إِلَى قَوْمٍ مُجْرِمِينَ ﴿۵۸﴾
گفتند ما به سروقت قومى گنهكار فرستاده شده‏ايم‏ (۵۸)
إِلَّا آلَ لُوطٍ إِنَّا لَمُنَجُّوهُمْ أَجْمَعِينَ ﴿۵۹﴾
غير از آل لوط كه ما رهاننده همگى آنان هستيم‏ (۵۹)
إِلَّا امْرَأَتَهُ قَدَّرْنَا إِنَّهَا لَمِنَ الْغَابِرِينَ ﴿۶۰﴾
مگر همسرش كه مقدر كرده‏ايم كه از واپس‏ماندگان [در عذاب‏] باشد (۶۰)
فَلَمَّا جَاءَ آلَ لُوطٍ الْمُرْسَلُونَ ﴿۶۱﴾
آنگاه چون فرشتگان به نزد آل لوط آمدند (۶۱)
قَالَ إِنَّكُمْ قَوْمٌ مُنْكَرُونَ ﴿۶۲﴾
[لوط] گفت شما گروهى ناشناس هستيد (۶۲)
قَالُوا بَلْ جِئْنَاكَ بِمَا كَانُوا فِيهِ يَمْتَرُونَ ﴿۶۳﴾
گفتند نه، بلكه ما چيزى را كه آنان در آن ترديد مى‏كردند، براى تو آورده‏ايم‏ (۶۳)
وَأَتَيْنَاكَ بِالْحَقِّ وَإِنَّا لَصَادِقُونَ ﴿۶۴﴾
و [همان‏] حق را برايت آورده‏ايم و ما راستگوييم‏ (۶۴)
فَأَسْرِ بِأَهْلِكَ بِقِطْعٍ مِنَ اللَّيْلِ وَاتَّبِعْ أَدْبَارَهُمْ وَلَا يَلْتَفِتْ مِنْكُمْ أَحَدٌ وَامْضُوا حَيْثُ تُؤْمَرُونَ ﴿۶۵﴾
پس پاسى از شب گذشته، خانواده‏ات را همراه ببر و از پى آنان روان شو، و هيچ يك از شما باز پس ننگرد، و به جايى كه به شما دستور داده مى‏شود روانه شويد (۶۵)
وَقَضَيْنَا إِلَيْهِ ذَلِكَ الْأَمْرَ أَنَّ دَابِرَ هَؤُلَاءِ مَقْطُوعٌ مُصْبِحِينَ ﴿۶۶﴾
و اين امر را با او در ميان گذاشتيم كه بامدادان ريشه اينان بركنده خواهد شد (۶۶)
وَجَاءَ أَهْلُ الْمَدِينَةِ يَسْتَبْشِرُونَ ﴿۶۷﴾
و [از سوى ديگر] مردم شهر شادى كنان باز آمدند (۶۷)
قَالَ إِنَّ هَؤُلَاءِ ضَيْفِي فَلَا تَفْضَحُونِ ﴿۶۸﴾
[لوط] گفت اينان مهمانان من هستند، مرا رسوا مسازيد (۶۸)
وَاتَّقُوا اللَّهَ وَلَا تُخْزُونِ ﴿۶۹﴾
و از خداوند پروا كنيد و مرا خوار و خفيف مسازيد (۶۹)
قَالُوا أَوَلَمْ نَنْهَكَ عَنِ الْعَالَمِينَ ﴿۷۰﴾
گفتند مگر تو را از [مهمان كردن‏] مردمان نهى نكرده بوديم؟ (۷۰)
قَالَ هَؤُلَاءِ بَنَاتِي إِنْ كُنْتُمْ فَاعِلِينَ ﴿۷۱﴾
گفت اگر [از طريق مشروع‏] كارى داريد، اينها دختران من هستند (۷۱)
لَعَمْرُكَ إِنَّهُمْ لَفِي سَكْرَتِهِمْ يَعْمَهُونَ ﴿۷۲﴾
سوگند به جان تو كه آنان [قوم لوط] در سر مستى‏شان سرگشته بودند (۷۲)
فَأَخَذَتْهُمُ الصَّيْحَةُ مُشْرِقِينَ ﴿۷۳﴾
آنگاه هنگام طلوع آفتاب، بانگ مرگبار آنان را فرو گرفت‏ (۷۳)
فَجَعَلْنَا عَالِيَهَا سَافِلَهَا وَأَمْطَرْنَا عَلَيْهِمْ حِجَارَةً مِنْ سِجِّيلٍ ﴿۷۴﴾
و آن را زير و زبر كرديم و بر آن سنگپاره‏هايى از سنگ گل فرو باريديم‏ (۷۴)
إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ ﴿۷۵﴾
در اين امر براى اشارت‏دانان مايه‏هاى عبرت است‏ (۷۵)
وَإِنَّهَا لَبِسَبِيلٍ مُقِيمٍ ﴿۷۶﴾
و [آثار] آن [شهر] بر سرراهى پايدار است‏ (۷۶)
إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِلْمُؤْمِنِينَ ﴿۷۷﴾
بى‏گمان در اين امر براى مؤمنان مايه عبرت است‏ (۷۷)
وَإِنْ كَانَ أَصْحَابُ الْأَيْكَةِ لَظَالِمِينَ ﴿۷۸﴾
و اهل ايكه ستمكار بودند (۷۸)
فَانْتَقَمْنَا مِنْهُمْ وَإِنَّهُمَا لَبِإِمَامٍ مُبِينٍ ﴿۷۹﴾
از اين روى از آنان انتقام گرفتيم و آنها بر سر راهى آشكار هستند (۷۹)
وَلَقَدْ كَذَّبَ أَصْحَابُ الْحِجْرِ الْمُرْسَلِينَ ﴿۸۰﴾
و به راستى كه "اهل حجر" پيامبران را دروغ‏زن شمردند (۸۰)
وَآتَيْنَاهُمْ آيَاتِنَا فَكَانُوا عَنْهَا مُعْرِضِينَ ﴿۸۱﴾
و معجزات خود را به آنان بخشيديم ولى از آنها رويگردان بودند (۸۱)
وَكَانُوا يَنْحِتُونَ مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا آمِنِينَ ﴿۸۲﴾
و از كوهها خانه‏هايى [براى خود] مى‏تراشيدند كه در امان بمانند (۸۲)
فَأَخَذَتْهُمُ الصَّيْحَةُ مُصْبِحِينَ ﴿۸۳﴾
آنگاه بامدادان بانگ مرگبار آنان را فرو گرفت‏ (۸۳)
فَمَا أَغْنَى عَنْهُمْ مَا كَانُوا يَكْسِبُونَ ﴿۸۴﴾
و دستاوردشان [عذاب الهى را] از آنان باز نداشت‏ (۸۴)
وَمَا خَلَقْنَا السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا إِلَّا بِالْحَقِّ وَإِنَّ السَّاعَةَ لَآتِيَةٌ فَاصْفَحِ الصَّفْحَ الْجَمِيلَ ﴿۸۵﴾
و ما آسمانها و زمين و آنچه در ميان آنهاست جز به حق نيافريده‏ايم، و قيامت آمدنى است، پس [از آنان‏] در گذر و گذشتى نيكو پيشه كن‏ (۸۵)
إِنَّ رَبَّكَ هُوَ الْخَلَّاقُ الْعَلِيمُ ﴿۸۶﴾
همانا پروردگارت آفرينشگر داناست‏ (۸۶)
وَلَقَدْ آتَيْنَاكَ سَبْعًا مِنَ الْمَثَانِي وَالْقُرْآنَ الْعَظِيمَ ﴿۸۷﴾
و به راستى كه به تو سبع‏المثانى و [همگى‏] قرآن عظيم را بخشيديم‏ (۸۷)
لَا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلَى مَا مَتَّعْنَا بِهِ أَزْوَاجًا مِنْهُمْ وَلَا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَاخْفِضْ جَنَاحَكَ لِلْمُؤْمِنِينَ ﴿۸۸﴾
به چيزى كه اصنافى از آنان را به آن بهره‏مند گردانده‏ايم، چشم مدوز، و غم‏خوار آنان مباش و با مؤمنان فروتنى كن‏ (۸۸)
وَقُلْ إِنِّي أَنَا النَّذِيرُ الْمُبِينُ ﴿۸۹﴾
و بگو منم كه هشداردهنده آشكارم‏ (۸۹)
كَمَا أَنْزَلْنَا عَلَى الْمُقْتَسِمِينَ ﴿۹۰﴾
همچنانكه [عذاب را] بر تفرقه‏گرايان نيز نازل كرده‏ايم‏ (۹۰)
الَّذِينَ جَعَلُوا الْقُرْآنَ عِضِينَ ﴿۹۱﴾
كسانى كه قرآن را بخش بخش كردند (۹۱)
فَوَرَبِّكَ لَنَسْأَلَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ ﴿۹۲﴾
سوگند به پروردگارت كه از همگى آنان خواهيم پرسيد (۹۲)
عَمَّا كَانُوا يَعْمَلُونَ ﴿۹۳﴾
از آنچه مى‏كرده‏اند (۹۳)
فَاصْدَعْ بِمَا تُؤْمَرُ وَأَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِينَ ﴿۹۴﴾
پس آنچه دستور يافته‏اى آشكار كن و از مشركان روى بگردان‏ (۹۴)
إِنَّا كَفَيْنَاكَ الْمُسْتَهْزِئِينَ ﴿۹۵﴾
ما تو را از [شر] ريشخندكنندگان كفايت [و حمايت‏] مى‏كنيم‏ (۹۵)
الَّذِينَ يَجْعَلُونَ مَعَ اللَّهِ إِلَهًا آخَرَ فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ ﴿۹۶﴾
كسانى كه در جنب خداوند به خدايى ديگر قائلند، زودا كه [حقيقت را] بدانند (۹۶)
وَلَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّكَ يَضِيقُ صَدْرُكَ بِمَا يَقُولُونَ ﴿۹۷﴾
و به خوبى مى‏دانيم كه از آنچه مى‏گويند دلتنگ مى‏شوى‏ (۹۷)
فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَكُنْ مِنَ السَّاجِدِينَ ﴿۹۸﴾
پس سپاسگزارانه پروردگارت را تسبيح گوى و از ساجدان باش‏ (۹۸)
وَاعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى يَأْتِيَكَ الْيَقِينُ ﴿۹۹﴾
و پروردگارت را بپرست تا تو را مرگ فرارسد (۹۹)
سوره ۱۶: النحل
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
أَتَى أَمْرُ اللَّهِ فَلَا تَسْتَعْجِلُوهُ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ ﴿۱﴾
عذاب الهى فرا مى‏رسد، در طلب آن شتاب مكنيد، او پاك و فراتر است از آنچه با او شريك مى‏سازند (۱)
يُنَزِّلُ الْمَلَائِكَةَ بِالرُّوحِ مِنْ أَمْرِهِ عَلَى مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ أَنْ أَنْذِرُوا أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاتَّقُونِ ﴿۲﴾
فرشتگان را با وحى به امر خويش بر هركس از بندگانش كه بخواهد فرو مى‏فرستد، كه هشدار دهيد كه خدايى جز من نيست، پس از من پروا كنيد (۲)
خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ بِالْحَقِّ تَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ ﴿۳﴾
آسمانها و زمين را به حق آفريده است، فراتر است از آنچه با او شريك مى‏سازند (۳)
خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ نُطْفَةٍ فَإِذَا هُوَ خَصِيمٌ مُبِينٌ ﴿۴﴾
انسان را از نطفه‏اى [بى‏مقدار] آفريده است، آنگاه او ستيزه‏جويى آشكار است‏ (۴)
وَالْأَنْعَامَ خَلَقَهَا لَكُمْ فِيهَا دِفْءٌ وَمَنَافِعُ وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ ﴿۵﴾
و چارپايان را براى شما آفريد كه براى شما در آنها گرما و سودهاى ديگر هست، و هم از آنها مى‏خوريد (۵)
وَلَكُمْ فِيهَا جَمَالٌ حِينَ تُرِيحُونَ وَحِينَ تَسْرَحُونَ ﴿۶﴾
و هنگامى كه آنها را [شامگاهان‏] از چرا باز مى‏گردانيد، يا [بامدادان‏] به چرا مى‏بريد، شما را در آن تجملى هست‏ (۶)
وَتَحْمِلُ أَثْقَالَكُمْ إِلَى بَلَدٍ لَمْ تَكُونُوا بَالِغِيهِ إِلَّا بِشِقِّ الْأَنْفُسِ إِنَّ رَبَّكُمْ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ ﴿۷﴾
و بارهايتان را تا شهرى كه جز با به رنج انداختن تن خويش به آن نمى‏توانيد رسيد، مى‏برند، بى‏گمان پروردگارتان رئوف و مهربان است‏ (۷)
وَالْخَيْلَ وَالْبِغَالَ وَالْحَمِيرَ لِتَرْكَبُوهَا وَزِينَةً وَيَخْلُقُ مَا لَا تَعْلَمُونَ ﴿۸﴾
و نيز اسبان و استران و درازگوشان را [آفريد] تا بر آنها سوار شويد و مايه تجمل نيز هست، و نيز چيزهاى ديگر كه شما نمى‏دانيد مى‏آفريند (۸)
وَعَلَى اللَّهِ قَصْدُ السَّبِيلِ وَمِنْهَا جَائِرٌ وَلَوْ شَاءَ لَهَدَاكُمْ أَجْمَعِينَ ﴿۹﴾
و [بيان‏] راه ميانه با خداوند است، و بعضى از آن [راهها] بيراهه است، و اگر مى‏خواست همگى شما را هدايت مى‏كرد (۹)
هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً لَكُمْ مِنْهُ شَرَابٌ وَمِنْهُ شَجَرٌ فِيهِ تُسِيمُونَ ﴿۱۰﴾
او كسى است كه از آسمان آبى فرو فرستاد كه آشاميدنى شما از آن است و از همان گياهان مى‏رويد كه در آن [چارپايانتان را] مى‏چرانيد (۱۰)
يُنْبِتُ لَكُمْ بِهِ الزَّرْعَ وَالزَّيْتُونَ وَالنَّخِيلَ وَالْأَعْنَابَ وَمِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ ﴿۱۱﴾
با آن براى شما زراعت و زيتون و خرما و انگور و از هر گونه محصولات [ديگر] مى‏روياند، بى‏گمان در اين براى انديشه‏وران مايه عبرتى هست‏ (۱۱)
وَسَخَّرَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُومُ مُسَخَّرَاتٌ بِأَمْرِهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ ﴿۱۲﴾
و براى شما شب و روز و خورشيد و ماه را رام كرد، و ستارگان به فرمان او رام شده‏اند، بى‏گمان در اين براى خردورزان مايه عبرتى هست‏ (۱۲)
وَمَا ذَرَأَ لَكُمْ فِي الْأَرْضِ مُخْتَلِفًا أَلْوَانُهُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَذَّكَّرُونَ ﴿۱۳﴾
و آنچه در زمين براى شما رنگارنگ آفريد، بى‏گمان در اين براى پندگيران مايه عبرتى هست‏ (۱۳)
وَهُوَ الَّذِي سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْكُلُوا مِنْهُ لَحْمًا طَرِيًّا وَتَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ حِلْيَةً تَلْبَسُونَهَا وَتَرَى الْفُلْكَ مَوَاخِرَ فِيهِ وَلِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿۱۴﴾
او كسى است كه دريا را رام كرد تا از [صيد] آن گوشتى تر و تازه بخوريد و از آن زيورهايى بيرون آوريد كه آنها را "مى‏پوشيد" و كشتى‏ها را مى‏بينى كه در آن دريا شكافند، و چنين كرد تا از فضل و كرم او معاش خود فراهم آوريد و باشد كه سپاس بگزاريد (۱۴)
وَأَلْقَى فِي الْأَرْضِ رَوَاسِيَ أَنْ تَمِيدَ بِكُمْ وَأَنْهَارًا وَسُبُلًا لَعَلَّكُمْ تَهْتَدُونَ ﴿۱۵﴾
و كوهها را در زمين بيفكند تا شما را نجنباند و نيز رودها و راههايى [پديد آورد] باشد كه راه يابيد (۱۵)
وَعَلَامَاتٍ وَبِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ ﴿۱۶﴾
و نيز نشانه‏هايى [ديگر]، و آنان با نظر به ستارگان [در دريا] راه مى‏يابند (۱۶)
أَفَمَنْ يَخْلُقُ كَمَنْ لَا يَخْلُقُ أَفَلَا تَذَكَّرُونَ ﴿۱۷﴾
پس آيا كسى كه مى‏آفريند همانند كسى است كه نمى‏آفريند؟ آيا پند نمى‏گيريد؟ (۱۷)
وَإِنْ تَعُدُّوا نِعْمَةَ اللَّهِ لَا تُحْصُوهَا إِنَّ اللَّهَ لَغَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۱۸﴾
و اگر نعمت الهى را بشماريد، نمى‏توانيد آن را [چنانكه هست‏] شمارش كنيد، بى‏گمان خداوند آمرزگار مهربان است‏ (۱۸)
وَاللَّهُ يَعْلَمُ مَا تُسِرُّونَ وَمَا تُعْلِنُونَ ﴿۱۹﴾
و خداوند آنچه پنهان و آنچه آشكار مى‏داريد، مى‏داند (۱۹)
وَالَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَا يَخْلُقُونَ شَيْئًا وَهُمْ يُخْلَقُونَ ﴿۲۰﴾
و كسانى كه [مشركان به ناحق‏] به جاى خداوند مى‏پرستند، چيزى نيافريده‏اند و خودشان آفريده شده‏اند (۲۰)
أَمْوَاتٌ غَيْرُ أَحْيَاءٍ وَمَا يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ ﴿۲۱﴾
[اينان‏] مردگانى بى‏جانند، و خود نمى‏دانند كه چه هنگام برانگيخته خواهند شد (۲۱)
إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَالَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ قُلُوبُهُمْ مُنْكِرَةٌ وَهُمْ مُسْتَكْبِرُونَ ﴿۲۲﴾
خداى شما خدايى يگانه است، و كسانى كه به آخرت ايمان ندارند، دلهايشان انكارگر است و خود مستكبرند (۲۲)
لَا جَرَمَ أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَمَا يُعْلِنُونَ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُسْتَكْبِرِينَ ﴿۲۳﴾
حقا كه خداوند آنچه پوشيده و آنچه آشكار مى‏دارند، مى‏داند، [و] او مستكبران را دوست ندارد (۲۳)
وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ مَاذَا أَنْزَلَ رَبُّكُمْ قَالُوا أَسَاطِيرُ الْأَوَّلِينَ ﴿۲۴﴾
و چون به ايشان گويند پروردگارتان چه نازل كرده است؟ گويند اين افسانه‏هاى پيشينيان است‏ (۲۴)
لِيَحْمِلُوا أَوْزَارَهُمْ كَامِلَةً يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَمِنْ أَوْزَارِ الَّذِينَ يُضِلُّونَهُمْ بِغَيْرِ عِلْمٍ أَلَا سَاءَ مَا يَزِرُونَ ﴿۲۵﴾
تا سرانجام هم بار گناهان خودشان را به تمامى در روز قيامت بر دوش كشند و هم بخشى از بارگناهان كسانى را كه از روى نادانى گمراهشان كرده‏اند، هان چه بد است آنچه بر دوش مى‏كشند (۲۵)
قَدْ مَكَرَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَأَتَى اللَّهُ بُنْيَانَهُمْ مِنَ الْقَوَاعِدِ فَخَرَّ عَلَيْهِمُ السَّقْفُ مِنْ فَوْقِهِمْ وَأَتَاهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَيْثُ لَا يَشْعُرُونَ ﴿۲۶﴾
كسانى هم كه [بر همين شيوه و] پيش از آنان بودند، مكرورزيدند، آنگاه فرمان خداوند در رسيد كه بنيادشان را از پايه برانداخت و سقف از فرازشان بر آنان فرود آمد، و عذاب از جايى كه انديشه‏اش را نمى‏كردند، بر سرشان نازل شد (۲۶)
ثُمَّ يَوْمَ الْقِيَامَةِ يُخْزِيهِمْ وَيَقُولُ أَيْنَ شُرَكَائِيَ الَّذِينَ كُنْتُمْ تُشَاقُّونَ فِيهِمْ قَالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ إِنَّ الْخِزْيَ الْيَوْمَ وَالسُّوءَ عَلَى الْكَافِرِينَ ﴿۲۷﴾
سپس در روز قيامت آنان را خوار سازد و فرمايد كجا هستند شريكان من كه شما درباره آنان مناقشه مى‏كرديد؟ دانشوران گويند امروز خوارى و عذاب نصيب كافران است‏ (۲۷)
الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ ظَالِمِي أَنْفُسِهِمْ فَأَلْقَوُا السَّلَمَ مَا كُنَّا نَعْمَلُ مِنْ سُوءٍ بَلَى إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۲۸﴾
كسانى كه فرشتگان جانشان را مى‏گيرند و آنان بر خود ستم روا داشته‏اند، از در تسليم درآيند [و گويند] ما هيچ بد و بيراهى نكرده‏ايم، ولى بى‏گمان خداوند به آنچه كرده‏ايد، داناست‏ (۲۸)
فَادْخُلُوا أَبْوَابَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا فَلَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَكَبِّرِينَ ﴿۲۹﴾
پس، از دروازه‏هاى جهنم وارد شويد، و جاودانه در آن خواهيد بود، و جايگاه متكبران چه بد است‏ (۲۹)
وَقِيلَ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا مَاذَا أَنْزَلَ رَبُّكُمْ قَالُوا خَيْرًا لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا فِي هَذِهِ الدُّنْيَا حَسَنَةٌ وَلَدَارُ الْآخِرَةِ خَيْرٌ وَلَنِعْمَ دَارُ الْمُتَّقِينَ ﴿۳۰﴾
و به پرهيزگاران گويند پروردگارتان چه نازل كرده است؟ گويند [آنچه نازل كرده است‏] خير است، براى نيكوكاران در اين دنيا نيكى است و سراى آخرت بهتر است، و سراى پرهيزگاران چه نيكوست‏ (۳۰)
جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَهَا تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ لَهُمْ فِيهَا مَا يَشَاءُونَ كَذَلِكَ يَجْزِي اللَّهُ الْمُتَّقِينَ ﴿۳۱﴾
همان بهشتهاى عدن كه به آن در آيند، كه جويباران از فرودست آن جارى است، در آنجا هر چه خواهند برايشان هست، خداوند بدين گونه به پرهيزگاران پاداش مى‏دهد (۳۱)
الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ طَيِّبِينَ يَقُولُونَ سَلَامٌ عَلَيْكُمُ ادْخُلُوا الْجَنَّةَ بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۳۲﴾
كسانى [از مؤمنان‏] كه پاكند چون فرشتگان جانشان را بگيرند گويند سلام بر شما، به خاطر كار و كردارتان وارد بهشت شويد (۳۲)
هَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا أَنْ تَأْتِيَهُمُ الْمَلَائِكَةُ أَوْ يَأْتِيَ أَمْرُ رَبِّكَ كَذَلِكَ فَعَلَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَمَا ظَلَمَهُمُ اللَّهُ وَلَكِنْ كَانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ ﴿۳۳﴾
انتظارى جز اين ندارند كه فرشتگان به نزد آنان بيايند يا امر پروردگارت نازل گردد، كسانى هم كه پيش از آنان بودند، به همين شيوه رفتار كردند، و خداوند به آنان ستم نكرد، بلكه خود بر خويشتن ستم كردند (۳۳)
فَأَصَابَهُمْ سَيِّئَاتُ مَا عَمِلُوا وَحَاقَ بِهِمْ مَا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ ﴿۳۴﴾
كيفر آنچه كرده بودند، گريبانگيرشان شد، و [كيفر] آنچه به ريشخند گرفته بودند، فراگيرشان شد (۳۴)
وَقَالَ الَّذِينَ أَشْرَكُوا لَوْ شَاءَ اللَّهُ مَا عَبَدْنَا مِنْ دُونِهِ مِنْ شَيْءٍ نَحْنُ وَلَا آبَاؤُنَا وَلَا حَرَّمْنَا مِنْ دُونِهِ مِنْ شَيْءٍ كَذَلِكَ فَعَلَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَهَلْ عَلَى الرُّسُلِ إِلَّا الْبَلَاغُ الْمُبِينُ ﴿۳۵﴾
و مشركان گفتند اگر خدا مى‏خواست نه ما و نه پدرانمان چيزى را جز او نمى‏پرستيديم، و چيزى را جز به امر او حرام نمى‏كرديم، پيشينيان آنان هم به همين شيوه رفتار كردند، و آيا جز پيام‏رسانى آشكار چيزى بر عهده پيامبران است؟ (۳۵)
وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِي كُلِّ أُمَّةٍ رَسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ فَمِنْهُمْ مَنْ هَدَى اللَّهُ وَمِنْهُمْ مَنْ حَقَّتْ عَلَيْهِ الضَّلَالَةُ فَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الْمُكَذِّبِينَ ﴿۳۶﴾
و به راستى كه در ميان هر امتى پيامبرى برانگيختيم [تا بگويند] كه خداوند را بپرستيد و از طاغوت پرهيز كنيد و از ايشان كسانى هستند كه خداوند هدايتشان كرده و از ايشان كسانى هستند كه سزاوار گمراهى‏اند، پس در روى زمين سير و سفر كنيد و بنگريد كه سرانجام دروغ دارندگان چگونه بوده است‏ (۳۶)
إِنْ تَحْرِصْ عَلَى هُدَاهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي مَنْ يُضِلُّ وَمَا لَهُمْ مِنْ نَاصِرِينَ ﴿۳۷﴾
اگر بر هدايت آنان حريص باشى [بدان‏] كه خداوند كسى را كه بيراه گذارد، به راه نمى‏آورد، و ايشان ياورى ندارند (۳۷)
وَأَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَيْمَانِهِمْ لَا يَبْعَثُ اللَّهُ مَنْ يَمُوتُ بَلَى وَعْدًا عَلَيْهِ حَقًّا وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ ﴿۳۸﴾
و سخت‏ترين سوگندهايشان را به نام خدا مى‏خوردند كه خداوند كسانى را كه مرده‏اند، از نو زنده نخواهد كرد، آرى [خواهد كرد]، اين است وعده‏اى كه به حق بر عهده اوست، ولى بيشترينه مردم نمى‏دانند (۳۸)
لِيُبَيِّنَ لَهُمُ الَّذِي يَخْتَلِفُونَ فِيهِ وَلِيَعْلَمَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّهُمْ كَانُوا كَاذِبِينَ ﴿۳۹﴾
تا سرانجام براى آنان [حقيقت‏] آنچه را اختلاف دارند روشن سازد و تا كافران بدانند كه دروغگو بوده‏اند (۳۹)
إِنَّمَا قَوْلُنَا لِشَيْءٍ إِذَا أَرَدْنَاهُ أَنْ نَقُولَ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ ﴿۴۰﴾
سخن ما درباره چيزى كه اراده‏اش را كرده‏ايم فقط اين است كه به آن مى‏گوييم موجود شو، و بى‏درنگ موجود مى‏شود (۴۰)
وَالَّذِينَ هَاجَرُوا فِي اللَّهِ مِنْ بَعْدِ مَا ظُلِمُوا لَنُبَوِّئَنَّهُمْ فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَلَأَجْرُ الْآخِرَةِ أَكْبَرُ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ ﴿۴۱﴾
و كسانى كه پس از ستم ديدنشان، در راه خدا هجرت كرده‏اند، در دنيا، [در سرا و سرزمين‏] نيكويى جايشان مى‏دهيم و اگر بدانند بى‏گمان پاداش اخروى بزرگتر است‏ (۴۱)
الَّذِينَ صَبَرُوا وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ ﴿۴۲﴾
همانان كه شكيبايى‏ورزيده و بر پروردگارشان توكل كرده‏اند (۴۲)
وَمَا أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ إِلَّا رِجَالًا نُوحِي إِلَيْهِمْ فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّكْرِ إِنْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ ﴿۴۳﴾
و ما پيش از تو جز مردانى كه به آنان وحى مى‏كرديم، نفرستاده‏ايم، پس اگر نمى‏دانيد از پژوهندگان كتابهاى آسمانى بپرسيد (۴۳)
بِالْبَيِّنَاتِ وَالزُّبُرِ وَأَنْزَلْنَا إِلَيْكَ الذِّكْرَ لِتُبَيِّنَ لِلنَّاسِ مَا نُزِّلَ إِلَيْهِمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَفَكَّرُونَ ﴿۴۴﴾
[و آنان را] همراه با پديده‏هاى شگرف و كتابهاى آسمانى [فرستاديم‏]، و بر تو قرآن را نازل كرديم، تا براى مردم آنچه بر ايشان نازل شده است، روشن كنى و باشد كه انديشه كنند (۴۴)
أَفَأَمِنَ الَّذِينَ مَكَرُوا السَّيِّئَاتِ أَنْ يَخْسِفَ اللَّهُ بِهِمُ الْأَرْضَ أَوْ يَأْتِيَهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَيْثُ لَا يَشْعُرُونَ ﴿۴۵﴾
آيا كسانى كه بدسگالى كرده‏اند ايمن‏اند از اينكه خداوند ايشان را [ناگهان‏] به زمين فرو برد، يا از جايى كه انديشه‏اش را نمى‏كنند، عذاب بر سرشان فرود آيد؟ (۴۵)
أَوْ يَأْخُذَهُمْ فِي تَقَلُّبِهِمْ فَمَا هُمْ بِمُعْجِزِينَ ﴿۴۶﴾
يا [خداوند] در [گرماگرم‏] گشت و گذارشان فروگيردشان و گزير و گريزى ندارند (۴۶)
أَوْ يَأْخُذَهُمْ عَلَى تَخَوُّفٍ فَإِنَّ رَبَّكُمْ لَرَءُوفٌ رَحِيمٌ ﴿۴۷﴾
يا ايشان را در عين ترس و لرز فرو گيرد، [پس‏] پروردگارتان رئوف و مهربان است‏ (۴۷)
أَوَلَمْ يَرَوْا إِلَى مَا خَلَقَ اللَّهُ مِنْ شَيْءٍ يَتَفَيَّأُ ظِلَالُهُ عَنِ الْيَمِينِ وَالشَّمَائِلِ سُجَّدًا لِلَّهِ وَهُمْ دَاخِرُونَ ﴿۴۸﴾
آيا در آنچه خداوند آفريده است نمى‏نگرند كه سايه‏هايشان از راست و چپ مى‏گسترد و فروتنانه به درگاه خداوند سجده مى‏كنند؟ (۴۸)
وَلِلَّهِ يَسْجُدُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ مِنْ دَابَّةٍ وَالْمَلَائِكَةُ وَهُمْ لَا يَسْتَكْبِرُونَ ﴿۴۹﴾
هر آن جنبنده‏اى كه در آسمانها و آنچه در زمين است، و فرشتگان به درگاه خدا سجده مى‏برند و گردنكشى نمى‏كنند (۴۹)
يَخَافُونَ رَبَّهُمْ مِنْ فَوْقِهِمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ ﴿۵۰﴾
از پروردگارشان، كه بر آنان محيط است، مى‏ترسند و آنچه دستور يافته‏اند، انجام مى‏دهند (۵۰)
وَقَالَ اللَّهُ لَا تَتَّخِذُوا إِلَهَيْنِ اثْنَيْنِ إِنَّمَا هُوَ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَإِيَّايَ فَارْهَبُونِ ﴿۵۱﴾
و خداوند فرمود قائل به دو خدا مباشيد، جز اين نيست كه او خداى يگانه است، پس از من پروا كنيد (۵۱)
وَلَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَلَهُ الدِّينُ وَاصِبًا أَفَغَيْرَ اللَّهِ تَتَّقُونَ ﴿۵۲﴾
و آنچه در آسمانها و زمين است، از آن اوست، و دين پايدار از آن اوست، آيا از غير خداوند پروا داريد؟ (۵۲)
وَمَا بِكُمْ مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنَ اللَّهِ ثُمَّ إِذَا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فَإِلَيْهِ تَجْأَرُونَ ﴿۵۳﴾
و هر نعمتى كه داريد، از جانب خداوند است، سپس چون به شما رنجى رسد به درگاه او مى‏ناليد (۵۳)
ثُمَّ إِذَا كَشَفَ الضُّرَّ عَنْكُمْ إِذَا فَرِيقٌ مِنْكُمْ بِرَبِّهِمْ يُشْرِكُونَ ﴿۵۴﴾
و چون رنج را از شما باز دارد، آنگاه گروهى از شما براى پروردگارشان شريك مى‏آورند (۵۴)
لِيَكْفُرُوا بِمَا آتَيْنَاهُمْ فَتَمَتَّعُوا فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿۵۵﴾
تا سرانجام [ناسپاسان‏] در حق آنچه به ايشان بخشيده‏ايم، ناسپاسى كنند، اينك بهره‏مند شويد، زودا كه بدانيد (۵۵)
وَيَجْعَلُونَ لِمَا لَا يَعْلَمُونَ نَصِيبًا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ تَاللَّهِ لَتُسْأَلُنَّ عَمَّا كُنْتُمْ تَفْتَرُونَ ﴿۵۶﴾
و براى بى‏شعوران [بتان‏]، بهره‏اى از آنچه روزيشان داده‏ايم، [نذر و] تعيين مى‏كنند، به خدا كه درباره آنچه افتراء مى‏زنيد، از شما پرسش خواهد شد (۵۶)
وَيَجْعَلُونَ لِلَّهِ الْبَنَاتِ سُبْحَانَهُ وَلَهُمْ مَا يَشْتَهُونَ ﴿۵۷﴾
و براى خداوند دخترانى قائل مى‏شوند، منزه است او، و براى خودشان هر چه بخواهند (۵۷)
وَإِذَا بُشِّرَ أَحَدُهُمْ بِالْأُنْثَى ظَلَّ وَجْهُهُ مُسْوَدًّا وَهُوَ كَظِيمٌ ﴿۵۸﴾
و چون يكى از ايشان را از دختر [زادن همسرش‏] خبر دهند، چهره‏اش [از خشم و تاسف‏] سياه شود و تاسف خود را فرو خورد (۵۸)
يَتَوَارَى مِنَ الْقَوْمِ مِنْ سُوءِ مَا بُشِّرَ بِهِ أَيُمْسِكُهُ عَلَى هُونٍ أَمْ يَدُسُّهُ فِي التُّرَابِ أَلَا سَاءَ مَا يَحْكُمُونَ ﴿۵۹﴾
از ناگوارى خبرى كه به او داده‏اند، از قوم خود پنهان شود [و با خود بينديشد] آيا او را به خوارى و زارى نگه دارد، يا [زنده‏] به خاك بسپارد، هان چه بد است برداشت و برخورد آنان‏ (۵۹)
لِلَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ مَثَلُ السَّوْءِ وَلِلَّهِ الْمَثَلُ الْأَعْلَى وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿۶۰﴾
وصف بد، سزاوار بى‏ايمانان به آخرت، و وصف والا سزاوار خداوند است، و او پيروزمند فرزانه است‏ (۶۰)
وَلَوْ يُؤَاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِظُلْمِهِمْ مَا تَرَكَ عَلَيْهَا مِنْ دَابَّةٍ وَلَكِنْ يُؤَخِّرُهُمْ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ لَا يَسْتَأْخِرُونَ سَاعَةً وَلَا يَسْتَقْدِمُونَ ﴿۶۱﴾
و اگر خداوند مردمان را به خاطر گناه [و شرك‏]شان فرو مى‏گرفت، جنبنده‏اى بر روى زمين باقى نمى‏ماند، بلكه آنان را تا زمانى معين واپس‏مى‏دارد، و چون اجلشان فرارسد، نه ساعتى پس و نه ساعتى پيش افتند (۶۱)
وَيَجْعَلُونَ لِلَّهِ مَا يَكْرَهُونَ وَتَصِفُ أَلْسِنَتُهُمُ الْكَذِبَ أَنَّ لَهُمُ الْحُسْنَى لَا جَرَمَ أَنَّ لَهُمُ النَّارَ وَأَنَّهُمْ مُفْرَطُونَ ﴿۶۲﴾
و براى خداوند چيزى را كه خودشان هم خوش ندارند قائل مى‏شوند و به زبانشان به دروغ مدعى مى‏شوند كه بهشت از آن آنان است، حقا كه آتش [دوزخ‏] نصيب آنان است و ايشان [در اين راه‏] پيشتازند (۶۲)
تَاللَّهِ لَقَدْ أَرْسَلْنَا إِلَى أُمَمٍ مِنْ قَبْلِكَ فَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطَانُ أَعْمَالَهُمْ فَهُوَ وَلِيُّهُمُ الْيَوْمَ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿۶۳﴾
به خدا كه براى امتهاى پيش از تو هم [پيامبرانى‏] فرستاديم، آنگاه شيطان اعمالشان را در نظرشان بياراست و آن روز او سرور ايشان است و عذابى دردناك [در پيش‏] دارند (۶۳)
وَمَا أَنْزَلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ إِلَّا لِتُبَيِّنَ لَهُمُ الَّذِي اخْتَلَفُوا فِيهِ وَهُدًى وَرَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ ﴿۶۴﴾
و قرآن را جز براى اين بر تو فرو نفرستاديم كه [حقيقت‏] آنچه را اختلاف دارند، برايشان روشن كنى، و براى آنكه براى اهل ايمان رهنمود و رحمت باشد (۶۴)
وَاللَّهُ أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَحْيَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَسْمَعُونَ ﴿۶۵﴾
و خداوند از آسمان آبى فرو فرستاد و با آن زمين را پس از پژمردنش زنده كرد، بى‏گمان در اين براى سخن شنوايان مايه عبرت هست‏ (۶۵)
وَإِنَّ لَكُمْ فِي الْأَنْعَامِ لَعِبْرَةً نُسْقِيكُمْ مِمَّا فِي بُطُونِهِ مِنْ بَيْنِ فَرْثٍ وَدَمٍ لَبَنًا خَالِصًا سَائِغًا لِلشَّارِبِينَ ﴿۶۶﴾
و در چارپايان براى شما عبرتى است كه از شكمهايشان، از ميان سرگين و خون، شيرى پاك به شما مى‏نوشانيم، كه گواراى آشامندگان است‏ (۶۶)
وَمِنْ ثَمَرَاتِ النَّخِيلِ وَالْأَعْنَابِ تَتَّخِذُونَ مِنْهُ سَكَرًا وَرِزْقًا حَسَنًا إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ ﴿۶۷﴾
و از ميوه‏هاى خرما و انگور هم [شراب‏] مستى‏آور و هم خوراك نيكو به دست مى‏آوريد، بى‏گمان در اين امر براى خردورزان مايه عبرتى است‏ (۶۷)
وَأَوْحَى رَبُّكَ إِلَى النَّحْلِ أَنِ اتَّخِذِي مِنَ الْجِبَالِ بُيُوتًا وَمِنَ الشَّجَرِ وَمِمَّا يَعْرِشُونَ ﴿۶۸﴾
و پروردگارت به زنبور عسل الهام كرد كه از كوهها و درختان و آنچه برمى‏افرازند [براى خود] خانه بساز (۶۸)
ثُمَّ كُلِي مِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُكِي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلًا يَخْرُجُ مِنْ بُطُونِهَا شَرَابٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِيهِ شِفَاءٌ لِلنَّاسِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَةً لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ ﴿۶۹﴾
سپس از همه ميوه‏ها بخور و راه پروردگارت را فرمانبردارانه بپوى، [آنگاه‏] از شكمهاى آنها شهدى رنگارنگ مى‏تراود كه در آن شفاى مردمان است، در اين براى انديشه‏وران مايه عبرتى است‏ (۶۹)
وَاللَّهُ خَلَقَكُمْ ثُمَّ يَتَوَفَّاكُمْ وَمِنْكُمْ مَنْ يُرَدُّ إِلَى أَرْذَلِ الْعُمُرِ لِكَيْ لَا يَعْلَمَ بَعْدَ عِلْمٍ شَيْئًا إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ قَدِيرٌ ﴿۷۰﴾
و خداوند [است كه‏] شما را آفريده است و سپس جانتان را مى‏گيرد، و بعضى از شما هستند كه به حد اعلاى فرتوتى مى‏رسند، چندانكه پس از دانستن [بسيارى چيزها] چيزى ندانند، بى‏گمان خداوند داناى تواناست‏ (۷۰)
وَاللَّهُ فَضَّلَ بَعْضَكُمْ عَلَى بَعْضٍ فِي الرِّزْقِ فَمَا الَّذِينَ فُضِّلُوا بِرَادِّي رِزْقِهِمْ عَلَى مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُمْ فَهُمْ فِيهِ سَوَاءٌ أَفَبِنِعْمَةِ اللَّهِ يَجْحَدُونَ ﴿۷۱﴾
و خداوند بعضى از شما را بر بعضى ديگر در روزى برترى داده است، و برترى يافتگان بازگرداننده روزيشان به ملك يمينهايشان نيستند، تا در آن برابر شوند پس آيا به نعمت خداوند انكار مى‏ورزند؟ (۷۱)
وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا وَجَعَلَ لَكُمْ مِنْ أَزْوَاجِكُمْ بَنِينَ وَحَفَدَةً وَرَزَقَكُمْ مِنَ الطَّيِّبَاتِ أَفَبِالْبَاطِلِ يُؤْمِنُونَ وَبِنِعْمَتِ اللَّهِ هُمْ يَكْفُرُونَ ﴿۷۲﴾
و خداوند براى شما از خودتان همسرانى قرار داد و از همسرانتان براى شما فرزندان و نوادگانى آفريد و به شما از خوراكهاى پاكيزه روزى داد، آيا به باطل ايمان مى‏آورند، و به نعمت الهى كفران مى‏ورزند (۷۲)
وَيَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ مَا لَا يَمْلِكُ لَهُمْ رِزْقًا مِنَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ شَيْئًا وَلَا يَسْتَطِيعُونَ ﴿۷۳﴾
و به جاى خداوند چيزى را مى‏پرستند كه در آسمانها و زمين هيچ‏گونه اختيار روزى آنان را ندارند و نمى‏توانند داشته باشند (۷۳)
فَلَا تَضْرِبُوا لِلَّهِ الْأَمْثَالَ إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ وَأَنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ ﴿۷۴﴾
پس براى خداوند مثل مزنيد، چرا كه خداوند مى‏داند و شما نمى‏دانيد (۷۴)
ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا عَبْدًا مَمْلُوكًا لَا يَقْدِرُ عَلَى شَيْءٍ وَمَنْ رَزَقْنَاهُ مِنَّا رِزْقًا حَسَنًا فَهُوَ يُنْفِقُ مِنْهُ سِرًّا وَجَهْرًا هَلْ يَسْتَوُونَ الْحَمْدُ لِلَّهِ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ ﴿۷۵﴾
خداوند مثلى مى‏زند بين برده‏اى مملوك كه قدرت بر هيچ كارى ندارد و بين كسى كه از سوى خويش به او روزى نيكويى بخشيده‏ايم و او از همان پنهان و آشكار مى‏بخشد، آيا اين دو برابرند؟ سپاس خداوند را، آرى بيشترينه‏شان در نمى‏يابند (۷۵)
وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا رَجُلَيْنِ أَحَدُهُمَا أَبْكَمُ لَا يَقْدِرُ عَلَى شَيْءٍ وَهُوَ كَلٌّ عَلَى مَوْلَاهُ أَيْنَمَا يُوَجِّهْهُ لَا يَأْتِ بِخَيْرٍ هَلْ يَسْتَوِي هُوَ وَمَنْ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَهُوَ عَلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ ﴿۷۶﴾
و [همچنين‏] خداوند از دو مرد مثلى مى‏زند كه يكى از آن دو گنگ است و قدرت بر هيچ كارى ندارد و سربار سرور خويش است، هر جا كه مى‏فرستدش، خيرى به بار نمى‏آورد، آيا او و كسى كه به داد فرمان مى‏دهد و در راه راست مى‏رود، برابرند؟ (۷۶)
وَلِلَّهِ غَيْبُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَمَا أَمْرُ السَّاعَةِ إِلَّا كَلَمْحِ الْبَصَرِ أَوْ هُوَ أَقْرَبُ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿۷۷﴾
و [علم‏] غيب آسمانها و زمين خداوند راست، و كار [قيام‏] قيامت، جز [به سرعت‏] چشم بر هم زدنى نيست، يا بلكه كمتر، كه خداوند بر هر كارى تواناست‏ (۷۷)
وَاللَّهُ أَخْرَجَكُمْ مِنْ بُطُونِ أُمَّهَاتِكُمْ لَا تَعْلَمُونَ شَيْئًا وَجَعَلَ لَكُمُ السَّمْعَ وَالْأَبْصَارَ وَالْأَفْئِدَةَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿۷۸﴾
و خداوند [است‏] كه شما را از شكمهاى مادرانتان، در حالى كه هيچ چيز نمى‏دانستيد، بيرون آورد، و [از پيش‏] براى شما گوش و چشم و قلب آفريد، باشد كه سپاس گزاريد (۷۸)
أَلَمْ يَرَوْا إِلَى الطَّيْرِ مُسَخَّرَاتٍ فِي جَوِّ السَّمَاءِ مَا يُمْسِكُهُنَّ إِلَّا اللَّهُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ ﴿۷۹﴾
آيا به پرندگان ننگريسته‏اند كه در فضاى آسمان رام شده‏اند، و كسى جز خداوند آنها را [در آن حال‏] نگاه نمى‏دارد، بى‏گمان در اين براى اهل ايمان مايه‏هاى عبرت است‏ (۷۹)
وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ بُيُوتِكُمْ سَكَنًا وَجَعَلَ لَكُمْ مِنْ جُلُودِ الْأَنْعَامِ بُيُوتًا تَسْتَخِفُّونَهَا يَوْمَ ظَعْنِكُمْ وَيَوْمَ إِقَامَتِكُمْ وَمِنْ أَصْوَافِهَا وَأَوْبَارِهَا وَأَشْعَارِهَا أَثَاثًا وَمَتَاعًا إِلَى حِينٍ ﴿۸۰﴾
و خداوند از خانه‏هايتان براى شما مايه آرامش پديد آورد، و براى شما از پوستهاى چارپايان خيمه‏هايى پديد آورد كه در روز كوچيدنتان و روز اقامتتان آن را سبكبار مى‏يابيد، و از پشمها و كركها و موهاى آنها اثاثيه و مايه بهره‏ورى تا هنگامى معين پديد آورد (۸۰)
وَاللَّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِمَّا خَلَقَ ظِلَالًا وَجَعَلَ لَكُمْ مِنَ الْجِبَالِ أَكْنَانًا وَجَعَلَ لَكُمْ سَرَابِيلَ تَقِيكُمُ الْحَرَّ وَسَرَابِيلَ تَقِيكُمْ بَأْسَكُمْ كَذَلِكَ يُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُمْ لَعَلَّكُمْ تُسْلِمُونَ ﴿۸۱﴾
و خداوند براى شما از آنچه آفريده است، سايه‏سارها و از كوهها براى شما غارها پديد آورد، و براى شما تن‏پوشهايى كه شما را از گرما [و سرما] نگه دارد، و تن‏پوشهايى كه شما را از آسيب همديگر نگه مى‏دارد، بدين‏سان نعمتش را بر شما تمام مى‏كند باشد كه تسليم پيشه كنيد (۸۱)
فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّمَا عَلَيْكَ الْبَلَاغُ الْمُبِينُ ﴿۸۲﴾
و اگر روى برتافتند [بدان‏] كه بر تو پيام رسانى آشكار است‏ (۸۲)
يَعْرِفُونَ نِعْمَتَ اللَّهِ ثُمَّ يُنْكِرُونَهَا وَأَكْثَرُهُمُ الْكَافِرُونَ ﴿۸۳﴾
[آنان‏] نعمت الهى را مى‏شناسند، سپس انكارش مى‏كنند، و بيشترينه‏شان ناسپاسند (۸۳)
وَيَوْمَ نَبْعَثُ مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيدًا ثُمَّ لَا يُؤْذَنُ لِلَّذِينَ كَفَرُوا وَلَا هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ ﴿۸۴﴾
و روزى كه از هر امتى شاهدى برانگيزيم، سپس به كافران اجازه [عذرخواهى‏] داده نشود، و عذرشان را نپذيرند (۸۴)
وَإِذَا رَأَى الَّذِينَ ظَلَمُوا الْعَذَابَ فَلَا يُخَفَّفُ عَنْهُمْ وَلَا هُمْ يُنْظَرُونَ ﴿۸۵﴾
و چون ستم‏پيشگان عذاب را بنگرند، آنگاه نه [عذابشان‏] سبك گردد و نه مهلت داده شوند (۸۵)
وَإِذَا رَأَى الَّذِينَ أَشْرَكُوا شُرَكَاءَهُمْ قَالُوا رَبَّنَا هَؤُلَاءِ شُرَكَاؤُنَا الَّذِينَ كُنَّا نَدْعُو مِنْ دُونِكَ فَأَلْقَوْا إِلَيْهِمُ الْقَوْلَ إِنَّكُمْ لَكَاذِبُونَ ﴿۸۶﴾
و چون مشركان شريكانى را كه [به جاى خداوند] قائلند بنگرند، گويند پروردگارا اينان شريكانى هستند كه ما به جاى تو مى‏پرستيديم، آنگاه به آنان پاسخ دهند كه شما دروغگوييد (۸۶)
وَأَلْقَوْا إِلَى اللَّهِ يَوْمَئِذٍ السَّلَمَ وَضَلَّ عَنْهُمْ مَا كَانُوا يَفْتَرُونَ ﴿۸۷﴾
و در چنين روزى با خداوند از در تسليم درآيند و بر ساخته‏هايشان [بر باد رود و] از ديد آنان ناپديد شود (۸۷)
الَّذِينَ كَفَرُوا وَصَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ زِدْنَاهُمْ عَذَابًا فَوْقَ الْعَذَابِ بِمَا كَانُوا يُفْسِدُونَ ﴿۸۸﴾
كسانى كه كفرورزيدند و [مردمان را] از راه خدا باز داشتند، به خاطر فتنه و فسادشان عذابى بر عذابشان بيفزاييم‏ (۸۸)
وَيَوْمَ نَبْعَثُ فِي كُلِّ أُمَّةٍ شَهِيدًا عَلَيْهِمْ مِنْ أَنْفُسِهِمْ وَجِئْنَا بِكَ شَهِيدًا عَلَى هَؤُلَاءِ وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ وَهُدًى وَرَحْمَةً وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ ﴿۸۹﴾
و روزى كه از هر امتى شاهدى از خودشان بر آنان برانگيزيم و تو را بر اينان شاهد آوريم [تا چه خواهند كرد] و كتاب آسمانى [قرآن‏] را بر تو نازل كرديم كه روشنگر همه چيز است، و براى مسلمانان رهنمود و رحمت و بشارت است‏ (۸۹)
إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ وَإِيتَاءِ ذِي الْقُرْبَى وَيَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْكَرِ وَالْبَغْيِ يَعِظُكُمْ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ ﴿۹۰﴾
به راستى خداوند به عدل و احسان و اداى حق خويشاوندان فرمان مى‏دهد، و از ناشايستى و كار ناپسند و سركشى باز مى‏دارد، او شما را اندرز مى‏دهد باشد كه پند گيريد (۹۰)
وَأَوْفُوا بِعَهْدِ اللَّهِ إِذَا عَاهَدْتُمْ وَلَا تَنْقُضُوا الْأَيْمَانَ بَعْدَ تَوْكِيدِهَا وَقَدْ جَعَلْتُمُ اللَّهَ عَلَيْكُمْ كَفِيلًا إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا تَفْعَلُونَ ﴿۹۱﴾
و به عهد الهى چون پيمان بستيد وفا كنيد و سوگندهايتان را پس از مؤكد داشتن آنها، مشكنيد، حال آنكه خداوند را بر خود [در آن سوگندها] ضامن گرفته‏ايد، بى‏گمان خداوند از آنچه مى‏كنيد آگاه است‏ (۹۱)
وَلَا تَكُونُوا كَالَّتِي نَقَضَتْ غَزْلَهَا مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ أَنْكَاثًا تَتَّخِذُونَ أَيْمَانَكُمْ دَخَلًا بَيْنَكُمْ أَنْ تَكُونَ أُمَّةٌ هِيَ أَرْبَى مِنْ أُمَّةٍ إِنَّمَا يَبْلُوكُمُ اللَّهُ بِهِ وَلَيُبَيِّنَنَّ لَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَا كُنْتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ ﴿۹۲﴾
و همانند زنى مباشيد كه پشمهايى را كه مى‏بافت، پس از محكم داشتنش، رشته رشته وامى‏تافت، تا سوگندهايتان را دستاويز دغلى كنيد، به خيال اينكه امتى از امت ديگر بيشتر و پيشتر است، جز اين نيست كه خداوند به آن مى‏آزمايدتان، و سرانجام در روز قيامت، [حقيقت‏] آنچه را در آن اختلاف داشتيد برايتان روشن خواهد ساخت‏ (۹۲)
وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَكِنْ يُضِلُّ مَنْ يَشَاءُ وَيَهْدِي مَنْ يَشَاءُ وَلَتُسْأَلُنَّ عَمَّا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۹۳﴾
و اگر خداوند مى‏خواست شما را امت يگانه‏اى قرار مى‏داد، ولى هر كه را بخواهد بيراه مى‏گذارد، و هر كه را بخواهد به راه مى‏آورد، و از چون و چند آنچه مى‏كرديد، از شما خواهند پرسيد (۹۳)
وَلَا تَتَّخِذُوا أَيْمَانَكُمْ دَخَلًا بَيْنَكُمْ فَتَزِلَّ قَدَمٌ بَعْدَ ثُبُوتِهَا وَتَذُوقُوا السُّوءَ بِمَا صَدَدْتُمْ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَلَكُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ ﴿۹۴﴾
و سوگندهايتان را دستاويز دغلى در بين خودتان قرار مدهيد كه لغزش قدمى، پس از استوارى‏اش پيش آيد، و به خاطر آنكه از راه خدا باز داشتيد، عذاب بچشيد و برايتان عذابى سهمگين [در پيش‏] است‏ (۹۴)
وَلَا تَشْتَرُوا بِعَهْدِ اللَّهِ ثَمَنًا قَلِيلًا إِنَّمَا عِنْدَ اللَّهِ هُوَ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ ﴿۹۵﴾
و پيمان الهى را به بهاى ناچيزى مفروشيد، زيرا اگر بدانيد آنچه در نزد خداوند است، برايتان بهتر است‏ (۹۵)
مَا عِنْدَكُمْ يَنْفَدُ وَمَا عِنْدَ اللَّهِ بَاقٍ وَلَنَجْزِيَنَّ الَّذِينَ صَبَرُوا أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ ﴿۹۶﴾
آنچه نزد شماست، به پايان مى‏رسد و آنچه نزد خداوند است، پاينده است، و به كسانى كه شكيبايى‏ورزيده‏اند، به بهتر از آنچه كرده‏اند پاداششان را مى‏پردازيم‏ (۹۶)
مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثَى وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَيَاةً طَيِّبَةً وَلَنَجْزِيَنَّهُمْ أَجْرَهُمْ بِأَحْسَنِ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ ﴿۹۷﴾
هر كس از مرد يا زن كه كار نيك كند و مؤمن باشد، به زندگانى پاك و پسنديده‏اى زنده‏اش مى‏داريم و به بهتر از آنچه كرده‏اند پاداششان را مى‏پردازيم‏ (۹۷)
فَإِذَا قَرَأْتَ الْقُرْآنَ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ ﴿۹۸﴾
پس چون خواهى قرآن بخوانى، از [شر] شيطان مطرود به خداوند پناه ببر (۹۸)
إِنَّهُ لَيْسَ لَهُ سُلْطَانٌ عَلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَعَلَى رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ ﴿۹۹﴾
آرى او بر كسانى كه ايمان آورده‏اند و بر پروردگارشان توكل كرده‏اند، دست ندارد (۹۹)
إِنَّمَا سُلْطَانُهُ عَلَى الَّذِينَ يَتَوَلَّوْنَهُ وَالَّذِينَ هُمْ بِهِ مُشْرِكُونَ ﴿۱۰۰﴾
سلطه او فقط بر كسانى است كه دوستدارش هستند و كسانى كه به خداوند شرك مى‏ورزند (۱۰۰)
وَإِذَا بَدَّلْنَا آيَةً مَكَانَ آيَةٍ وَاللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا يُنَزِّلُ قَالُوا إِنَّمَا أَنْتَ مُفْتَرٍ بَلْ أَكْثَرُهُمْ لَا يَعْلَمُونَ ﴿۱۰۱﴾
و چون آيه‏اى را به جاى آيه ديگر آوريم -و خداوند به آنچه نازل كرده است، آگاه‏تر استگويند تو فقط افترازنى، چنين نيست بلكه بيشترينه‏شان در نمى‏يابند (۱۰۱)
قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ الْقُدُسِ مِنْ رَبِّكَ بِالْحَقِّ لِيُثَبِّتَ الَّذِينَ آمَنُوا وَهُدًى وَبُشْرَى لِلْمُسْلِمِينَ ﴿۱۰۲﴾
بگو آن را روح‏القدس [جبرئيل‏] به راستى و درستى از سوى پروردگارت نازل كرده است، تا مؤمنان را ثابت‏قدم بدارد و براى مسلمانان رهنمود و بشارتى باشد (۱۰۲)
وَلَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّهُمْ يَقُولُونَ إِنَّمَا يُعَلِّمُهُ بَشَرٌ لِسَانُ الَّذِي يُلْحِدُونَ إِلَيْهِ أَعْجَمِيٌّ وَهَذَا لِسَانٌ عَرَبِيٌّ مُبِينٌ ﴿۱۰۳﴾
و به خوبى مى‏دانيم كه ايشان مى‏گويند همانا بشرى او را آموزش مى‏دهد [حاشا، چرا كه‏] زبان كسى كه اينان كژانديشانه ادعا مى‏كنند، گنگ و بيگانه است و اين زبان [زبان قرآن‏] عربى [شيوا و] روشن است‏ (۱۰۳)
إِنَّ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ لَا يَهْدِيهِمُ اللَّهُ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿۱۰۴﴾
كسانى كه به آيات الهى ايمان ندارند، خداوند هدايتشان نمى‏كند و عذابى دردناك [در پيش‏] دارند (۱۰۴)
إِنَّمَا يَفْتَرِي الْكَذِبَ الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ بِآيَاتِ اللَّهِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْكَاذِبُونَ ﴿۱۰۵﴾
جز اين نيست كه دروغ‏پردازى را كسانى مى‏كنند كه به آيات الهى ايمان ندارند و اينان دروغگو هستند (۱۰۵)
مَنْ كَفَرَ بِاللَّهِ مِنْ بَعْدِ إِيمَانِهِ إِلَّا مَنْ أُكْرِهَ وَقَلْبُهُ مُطْمَئِنٌّ بِالْإِيمَانِ وَلَكِنْ مَنْ شَرَحَ بِالْكُفْرِ صَدْرًا فَعَلَيْهِمْ غَضَبٌ مِنَ اللَّهِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ ﴿۱۰۶﴾
هر كس كه بعد از ايمانش به خداوند كفرورزد [بازخواست شود] مگر كسى كه وادار شود، و دلش به ايمان آرام و استوار باشد، ولى كسانى كه دل بر كفر نهاده باشند، خشم خداوند بر آنان است و عذابى سهمگين [در پيش‏] دارند (۱۰۶)
ذَلِكَ بِأَنَّهُمُ اسْتَحَبُّوا الْحَيَاةَ الدُّنْيَا عَلَى الْآخِرَةِ وَأَنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْكَافِرِينَ ﴿۱۰۷﴾
اين از آن است كه ايشان زندگى دنيا را از آخرت خوشتر دارند، و خداوند خدانشناسان را هدايت نمى‏كند (۱۰۷)
أُولَئِكَ الَّذِينَ طَبَعَ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ وَسَمْعِهِمْ وَأَبْصَارِهِمْ وَأُولَئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ ﴿۱۰۸﴾
اينان كسانى هستند كه خداوند بر دلها و گوشها و ديدگانشان مهر نهاده است و اينانند كه غافلند (۱۰۸)
لَا جَرَمَ أَنَّهُمْ فِي الْآخِرَةِ هُمُ الْخَاسِرُونَ ﴿۱۰۹﴾
حقا كه ايشان در آخرت زيانكارند (۱۰۹)
ثُمَّ إِنَّ رَبَّكَ لِلَّذِينَ هَاجَرُوا مِنْ بَعْدِ مَا فُتِنُوا ثُمَّ جَاهَدُوا وَصَبَرُوا إِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِهَا لَغَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۱۱۰﴾
از سوى ديگر، پروردگارت در حق كسانى كه پس از شكنجه ديدن، هجرت كردند، سپس به جهاد پرداختند و شكيبايى پيشه كردند، بدان كه پروردگارت پس از آن آمرزگار مهربان است‏ (۱۱۰)
يَوْمَ تَأْتِي كُلُّ نَفْسٍ تُجَادِلُ عَنْ نَفْسِهَا وَتُوَفَّى كُلُّ نَفْسٍ مَا عَمِلَتْ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ ﴿۱۱۱﴾
روزى [فرارسد] كه هر كس [فقط] به دفاع از خويش بپردازد، و جزاى هركسى بر وفق كارى كه كرده است، تمام و كمال داده شود، و بر ايشان ستم نرود (۱۱۱)
وَضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا قَرْيَةً كَانَتْ آمِنَةً مُطْمَئِنَّةً يَأْتِيهَا رِزْقُهَا رَغَدًا مِنْ كُلِّ مَكَانٍ فَكَفَرَتْ بِأَنْعُمِ اللَّهِ فَأَذَاقَهَا اللَّهُ لِبَاسَ الْجُوعِ وَالْخَوْفِ بِمَا كَانُوا يَصْنَعُونَ ﴿۱۱۲﴾
و خداوند [اهل‏] شهرى را مثل زند كه امن و آسوده به سر مى‏برد و روزى آن از هر سو به خوشى و فراوانى مى‏رسيد، آنگاه به نعمتهاى الهى كفران‏ورزيد، و سپس خداوند به كيفر كار و كردارشان بلاى فراگير گرسنگى و ناامنى را به آنان چشانيد (۱۱۲)
وَلَقَدْ جَاءَهُمْ رَسُولٌ مِنْهُمْ فَكَذَّبُوهُ فَأَخَذَهُمُ الْعَذَابُ وَهُمْ ظَالِمُونَ ﴿۱۱۳﴾
و به راستى كه پيامبرى از خودشان به سوى آنان آمد، آنگاه او را دروغ‏زن انگاشتند، و سرانجام در حالى كه ستمكار [مشرك‏] بودند، عذاب آنان را فرو گرفت‏ (۱۱۳)
فَكُلُوا مِمَّا رَزَقَكُمُ اللَّهُ حَلَالًا طَيِّبًا وَاشْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ ﴿۱۱۴﴾
از آنچه خداوند روزيتان كرده است، حلال و پاكيزه بخوريد، و اگر فقط او را مى‏پرستيد، بر نعمت الهى شكر كنيد (۱۱۴)
إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةَ وَالدَّمَ وَلَحْمَ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللَّهِ بِهِ فَمَنِ اضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۱۱۵﴾
بدانيد [كه خداوند] بر شما مردار و خون و گوشت خوك و آنچه نامى جز نام خدا [به هنگام ذبحش‏] برده باشند، حرام كرده است، اما اگر كسى درمانده شود، و تجاوزكار و زياده خواه نباشد [و از آنها بخورد، بداند كه‏] خداوند آمرزگار مهربان است‏ (۱۱۵)
وَلَا تَقُولُوا لِمَا تَصِفُ أَلْسِنَتُكُمُ الْكَذِبَ هَذَا حَلَالٌ وَهَذَا حَرَامٌ لِتَفْتَرُوا عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ إِنَّ الَّذِينَ يَفْتَرُونَ عَلَى اللَّهِ الْكَذِبَ لَا يُفْلِحُونَ ﴿۱۱۶﴾
و با هر دروغى كه به زبانتان مى‏آيد، مگوييد كه اين حلال است و اين حرام، تا بر خداوند دروغ بسته باشيد، زيرا كسانى كه بر خداوند دروغ ببندند رستگار نمى‏شوند (۱۱۶)
مَتَاعٌ قَلِيلٌ وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ ﴿۱۱۷﴾
برخوردارى اندكى است و [سپس‏] بر ايشان عذابى دردناك [در پيش‏] است‏ (۱۱۷)
وَعَلَى الَّذِينَ هَادُوا حَرَّمْنَا مَا قَصَصْنَا عَلَيْكَ مِنْ قَبْلُ وَمَا ظَلَمْنَاهُمْ وَلَكِنْ كَانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ ﴿۱۱۸﴾
و بر يهوديان، آنچه را پيشتر بر تو خوانده‏ايم، حرام كرده‏ايم، و ما در حق ايشان ستم نكرديم، بلكه خود بر خويشتن ستم كردند (۱۱۸)
ثُمَّ إِنَّ رَبَّكَ لِلَّذِينَ عَمِلُوا السُّوءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ تَابُوا مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ وَأَصْلَحُوا إِنَّ رَبَّكَ مِنْ بَعْدِهَا لَغَفُورٌ رَحِيمٌ ﴿۱۱۹﴾
آنگاه پروردگارت در حق كسانى كه از روى نادانى مرتكب كار ناشايستى شده‏اند، و سپس توبه و درستكارى كرده‏اند، پس از آن، آمرزگار مهربان است‏ (۱۱۹)
إِنَّ إِبْرَاهِيمَ كَانَ أُمَّةً قَانِتًا لِلَّهِ حَنِيفًا وَلَمْ يَكُ مِنَ الْمُشْرِكِينَ ﴿۱۲۰﴾
بى‏گمان ابراهيم پيشوايى فروتن در برابر خداوند و پاكدين بود و از مشركان نبود (۱۲۰)
شَاكِرًا لِأَنْعُمِهِ اجْتَبَاهُ وَهَدَاهُ إِلَى صِرَاطٍ مُسْتَقِيمٍ ﴿۱۲۱﴾
كه در برابر نعمتهاى او سپاسگزار بود [و خداوند] او را برگزيد و به راه راست هدايت كرد (۱۲۱)
وَآتَيْنَاهُ فِي الدُّنْيَا حَسَنَةً وَإِنَّهُ فِي الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِينَ ﴿۱۲۲﴾
و به او در دنيا نيكى بخشيديم و او در آخرت هم از شايستگان است‏ (۱۲۲)
ثُمَّ أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ أَنِ اتَّبِعْ مِلَّةَ إِبْرَاهِيمَ حَنِيفًا وَمَا كَانَ مِنَ الْمُشْرِكِينَ ﴿۱۲۳﴾
سپس به تو وحى كرديم كه از آيين ابراهيم پاكدين پيروى كن كه از مشركان نبود (۱۲۳)
إِنَّمَا جُعِلَ السَّبْتُ عَلَى الَّذِينَ اخْتَلَفُوا فِيهِ وَإِنَّ رَبَّكَ لَيَحْكُمُ بَيْنَهُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كَانُوا فِيهِ يَخْتَلِفُونَ ﴿۱۲۴﴾
حرمت نهادن به شنبه [ سبت‏] فقط بر كسانى مقرر شد كه در آن [و در صيد ماهى و نظاير آن‏] اختلاف‏ورزيدند، و بى‏گمان پروردگارت در روز قيامت در آنچه اختلاف مى‏داشتند، در ميان آنان داورى خواهد كرد (۱۲۴)
ادْعُ إِلَى سَبِيلِ رَبِّكَ بِالْحِكْمَةِ وَالْمَوْعِظَةِ الْحَسَنَةِ وَجَادِلْهُمْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعْلَمُ بِمَنْ ضَلَّ عَنْ سَبِيلِهِ وَهُوَ أَعْلَمُ بِالْمُهْتَدِينَ ﴿۱۲۵﴾
به راه پروردگارت با حكمت و پند[هاى‏] پسنديده فراخوان، و با آنان به شيوه‏اى كه بهتر است مجادله [و مقابله‏] كن، چرا كه پروردگارت داناتر است كه چه كسانى از راه او به در افتاده‏اند و هم او به رهيافتگان داناتر است‏ (۱۲۵)
وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوا بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُمْ بِهِ وَلَئِنْ صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ لِلصَّابِرِينَ ﴿۱۲۶﴾
و اگر خواستيد كسى را مكافات كنيد، نظير آنچه مكافات ديده‏ايد، مكافات دهيد، و اگر شكيبايى [و خويشتندارى‏]ورزيد، بدانيد كه اين شيوه براى شكيبايان بهتر است‏ (۱۲۶)
وَاصْبِرْ وَمَا صَبْرُكَ إِلَّا بِاللَّهِ وَلَا تَحْزَنْ عَلَيْهِمْ وَلَا تَكُ فِي ضَيْقٍ مِمَّا يَمْكُرُونَ ﴿۱۲۷﴾
شكيبايى پيشه كن و شكيبايى تو جز به توفيق الهى نيست و بر آنان اندوه مخور و از مكرى كه مى‏ورزند دلتنگ مباش‏ (۱۲۷)
إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَوْا وَالَّذِينَ هُمْ مُحْسِنُونَ ﴿۱۲۸﴾
بى‏گمان خداوند با پرهيزگاران و نيكوكاران است‏ (۱۲۸)