به نام خداوند رحمتگر مهربان

پاكا كسى كه بنده‏اش را شبى از مسجدالحرام تا مسجدالاقصى كه پيرامونش را بركت بخشيده‏ايم، سير داد، تا به او نمونه‏هايى از آيات خويش نشان دهيم، اوست كه شنوا و بيناست‏ (۱)

و به موسى كتاب آسمانى داده و آن را رهنمود بنى‏اسرائيل گردانديم كه جز من كسى را كارساز [مدانيد و] مگيريد (۲)

[اى‏] زاد و رود كسانى كه همراه نوح سوار [بر كشتى‏] كرديم، همانا او بنده‏اى سپاسگزار بود (۳)

و بر بنى‏اسرائيل در كتاب آسمانى مقرر داشتيم كه در اين سرزمين دوبار فتنه و فساد و سركشى بى‏اندازه خواهيد كرد (۴)

و چون وعده نخستينشان فرارسيد، بر شما كسانى از بندگان خود را كه ستيزه‏جويانى سهمگين بودند، بر گماشتيم كه اندرون خانه‏ها را جستجو مى‏كردند، و آن وعده‏اى انجام يافتنى بود (۵)

سپس شما را بر ايشان پيروزى داديم و شما را به اموال و پسران مدد رسانديم و نفرات شما را افزونتر ساختيم‏ (۶)

اگر نيكى كنيد در حق خويش نيكى كرده‏ايد و اگر بدى كنيد، به زيان خويش كرده‏ايد، و چون وعده آخرشان فرارسيد [كسانى بر گماشتيم تا] چهره شما را اندوهگين كنند، و به همان مسجد [بيت‏المقدس‏] وارد شوند همچنانكه بار اول هم وارد شده بودند، و به هر چه دست يابند به كلى نابود كنند (۷)

باشد كه پروردگار شما بر شما رحمت آورد، و اگر باز گرديد ما نيز باز مى‏گرديم و جهنم را زندان كافران گردانده‏ايم‏ (۸)

بى‏گمان اين قرآن به آيينى كه استوارتر است، راه مى‏نماياند و به مؤمنانى كه نيكوكارى مى‏كنند بشارت مى‏دهد كه براى آنان پاداش بزرگى هست‏ (۹)

و اينكه براى بى‏ايمانان به آخرت، عذابى دردناك آماده ساخته‏ايم‏ (۱۰)

و انسان همان گونه كه در مورد خير دعا مى‏كند، در مورد شر نفرين مى‏كند، و انسان شتاب‏كار است‏ (۱۱)

و شب و روز را دو پديده قرار داديم، و آنگاه پديده شب را محو، و پديده روز را روشن گردانديم، تا از فضل پروردگارتان [روزى خويش را] بجوييد، و شمار سالها و حساب [هر چيز] را بدانيد، و هر چيز را به خوبى روشن ساخته‏ايم‏ (۱۲)

و سرنوشت هر انسانى را به گردن خود او پيوسته‏ايم، و روز قيامت كارنامه‏اى براى او بيرون مى‏آوريم كه آن را باز گشوده مى‏يابد (۱۳)

[و گوييم‏] كارنامه‏ات را بخوان، كه امروز حسابگرى خود تو براى خودت كافى است‏ (۱۴)

هر كس كه رهياب شود، همانا به سود خويش رهياب شده است، و هر كس بيراه رود، همانا به زيان خويش بيراه رفته است، و هيچ بردارنده‏اى بار گناه ديگرى را برندارد، و ما عذابى در كار نمى‏آوريم مگر آنكه پيش از آن پيامبرى برانگيخته باشيم‏ (۱۵)

و چون خواهيم شهرى را نابود كنيم، نازپروردگان آن را فرمان [و ميدان‏] دهيم، و سرانجام در آن نافرمانى كنند و سزاوار حكم [عذاب‏] شوند، آنگاه به كلى نابودشان كنيم‏ (۱۶)

و چه بسيار اقوام را كه پس از نوح هلاك كرديم و بس است كه پروردگارت به گناهان بندگانش آگاه و بيناست‏ (۱۷)

هر كس بهره زودياب [دنيوى‏] بخواهد، براى هر كس كه بخواهيم و هر چه بخواهيم، در آن پيش اندازيم، سپس جهنم را براى او مقرر مى‏داريم كه نكوهيده و مطرود به آن در آيد (۱۸)

و هر كس آخرت را بخواهد و چنانكه بايد در راه آن بكوشد و مؤمن باشد، اينانند كه سعيشان مشكور است‏ (۱۹)

هر يك از آنان و اينان را از عطاى پروردگارت بهره مى‏رسانيم و عطاى پروردگارت ممنوع نيست‏ (۲۰)

بنگر كه چگونه بعضى از آنان را بر بعضى ديگر برترى مى‏دهيم، و درجات آخرت بزرگتر و برتر است‏ (۲۱)

در جنب خداوند، خدايى ديگر قائل مشو، كه نكوهيده و بى‏يار و ياور بنشينى‏ (۲۲)

و پروردگارت امر كرده است كه جز او را مپرستيد و به پدر و مادر نيكى كنيد، و اگر يكى از آنها، يا هر دو آنها در نزد تو به سن پيرى برسند، به آنان حتى اف مگو، و آنان را مران و با ايشان به نرمى [و احترام‏] سخن بگو (۲۳)

و بر آنان بال فروتنى مهرآميز بگستر و بگو پروردگارا بر آنان رحمت‏آور، همچنانكه [بر من رحمت آوردند و] مرا در كودكى پرورش دادند (۲۴)

پروردگارتان به آنچه در دلهايتان هست آگاه‏تر است، و اگر نيكوكار باشيد، بدانيد كه او در حق توبه‏كاران آمرزگار است‏ (۲۵)

و به خويشاوند حقش را ببخش، و نيز به بينوا و در راه مانده، و هيچ‏گونه تبذيرى پيشه مكن‏ (۲۶)

چرا كه اهل تبذير قرين شياطين هستند، و شيطان نسبت به پروردگارش ناسپاس است‏ (۲۷)

و اگر از ايشان، در طلب رحمتى از پروردگارت كه در آن اميد بسته‏اى، رويگردان شدى، با آنان به خوشى سخن بگو (۲۸)

و دستت را [از شدت بخل‏] بر گردنت مبند، و نيز بسيار گشاده‏اش مدار كه ملامت زده و حسرت زده بنشينى‏ (۲۹)

بى‏گمان پروردگارت [درهاى‏] روزى را بر هر كس كه بخواهد مى‏گشايد و فرو مى‏بندد، چرا كه او به بندگانش آگاه و داناست‏ (۳۰)

و فرزندانتان را از ترس فقر مكشيد، ماييم كه هم ايشان و هم شما را روزى مى‏دهيم، به راستى كه كشتن آنان گناهى بزرگ است‏ (۳۱)

و به زنا نزديك مشويد كه آن ناشايستى و بى‏روشى است‏ (۳۲)

و هيچ كس را كه خداوند كشتنش را حرام داشته، جز به حق مكشيد، و هر كس مظلومانه كشته شود، به راستى كه براى ولى و وارث او حق و حجتى مقرر داشته‏ايم، ولى او هم نبايد در [قصاص‏] قتل زياده‏روى كند، چرا كه [مقتول و كسانش از سوى شرع‏] يارى شده است‏ (۳۳)

و به مال يتيم جز به شيوه‏اى كه نيكوتر است، نزديك مشويد، تا آنگاه كه به كمال بلوغش برسد، و به پيمان وفا كنيد، چرا كه از پيمان پرسيده خواهد شد (۳۴)

و پيمانه را چون پيمان كنيد، تمام و كمال دهيد، و با ترازوى درست، وزن كنيد كه اين بهتر و نيك انجام‏تر است‏ (۳۵)

و آنچه به آن علم ندارى پيروى مكن، چرا كه گوش و چشم و دل هر يك در آن كار مسؤول است‏ (۳۶)

و در زمين خرامان راه مرو، چرا كه تو نه هرگز زمين را توانى شكافت و نه از بلندى هرگز سر به كوهها توانى رساند (۳۷)

همه اينها نابسامانيهايش نزد پروردگارت ناپسند است‏ (۳۸)

اين از آن حكمتهاست كه از سوى پروردگارت بر تو وحى شده است، و در جنب خداوند، به خدايى ديگر قائل مشو، كه سرانجام ملامت‏زده و مطرود به جهنم درخواهى افتاد (۳۹)

آيا پروردگارت شما را به داشتن پسران برگزيده، و خود از ميان فرشتگان، دخترانى براى خود پذيرفته است؟ شما سخنى بس بزرگ [و ناروا] مى‏گوييد (۴۰)

و به راستى كه ما در اين قرآن، سخنهاى گونه‏گون بيان داشته‏ايم تا پند گيرند، و حال آنكه جز بر رميدن آنان نمى‏افزايد (۴۱)

بگو اگر چنانكه مى‏گويند در جنب او خدايانى هم بودند، در آن صورت به سوى خداوند صاحب عرش [براى معارضه يا تقرب‏] راه مى‏بردند (۴۲)

او از آنچه مى‏گويند بسى منزه و فراتر است‏ (۴۳)

آسمانهاى هفت‏گانه و زمين و هر كه در آنهاست براى او تسبيح مى‏گويند، و هيچ چيز نيست مگر آنكه شاكرانه او را تسبيح مى‏گويد ولى شما تسبيح آنان را در نمى‏يابيد، او بردبار آمرزگار است‏ (۴۴)

و چون قرآن خوانى، بين تو و بى‏ايمانان به آخرت، حجابى پوشنده قرار دهيم‏ (۴۵)

و بر دلهاى ايشان پرده‏هايى كشيده‏ايم كه آن [پيام‏] را درنيابند، و در گوشهايشان سنگينى‏اى [نهاده‏ايم‏]، و چون پروردگارت را به تنهايى در قرآن ياد كنى، از سر نفرت پشت كنند (۴۶)

آنگاه كه به تو گوش مى‏سپارند، ما به آنچه گوش مى‏دهند آگاه‏تريم، و نيز هنگامى كه راز مى‏گويند، زمانى كه ستمكاران [مشرك‏] گويند كه شما جز از مردى جادوزده پيروى نمى‏كنيد (۴۷)

بنگر كه چگونه براى تو مثل زده‏اند و گمراه شده‏اند، و راه به جايى نمى‏توانند برد (۴۸)

و گفتند آيا چون استخوانهاى [پوسيده و] خرد و خاك شديم، در هيئت آفرينشى تازه برانگيخته خواهيم شد؟ (۴۹)

بگو سنگ يا آهن باشيد (۵۰)

يا آفريده‏اى كه در دلهاى شما بزرگ مى‏نمايد، زودا كه خواهند گفت چه كسى ما را [پس از مرگ‏] باز مى‏گرداند؟ بگو همان كسى كه شما را نخست‏بار آفريد، آنگاه در برابر تو سرهايشان را [به علامت انكار] تكان مى‏دهند و مى‏گويند آن امر كى خواهد بود؟ بگو چه بسا نزديك باشد (۵۱)

روزى كه شما را بخواند و شما سپاسگزارانه پاسخ دهيد و چنين پنداريد كه جز اندكى [در دنيا يا در گور] درنگ نكرده‏ايد (۵۲)

بگو به بندگانم سخنى را كه بهتر است بگويند، چرا كه شيطان ميان آنان را به هم مى‏زند، بى‏گمان شيطان دشمن آشكار انسان است‏ (۵۳)

پروردگارتان به [احوال‏] شما داناتر است، اگر بخواهد به شما رحمت مى‏آورد يا اگر بخواهد شما را عذاب مى‏كند، و ما تو را نگهبان آنان نفرستاده‏ايم‏ (۵۴)

و پروردگار تو به هر آنكه در آسمانها و زمين هست، داناتر است، و به راستى بعضى از پيامبران را بر بعضى ديگر برترى بخشيده‏ايم، و به داوود زبور عطا كرده‏ايم‏ (۵۵)

بگو كسانى را كه در برابر او قائل هستيد به دعا بخوانيد، [خواهيد ديد كه‏] قادر به بلاگردانى از شما و هيچ تغيير و تحولى نيستند (۵۶)

اين كسانى كه [به ناحق به خدايى‏] مى‏خوانند، كسانى كه از همه مقرب‏ترند، خود به پروردگارشان تقرب مى‏جويند، و به رحمت او اميد دارند، و از عذاب او بيمناكند، كه از عذاب پروردگارت بايد بر حذر بود (۵۷)

و هيچ شهرى نيست مگر آنكه ما پيش از [فرارسيدن‏] روز قيامت نابودكننده يا عذاب‏كننده [اهل‏] آن به عذابى شديد هستيم، و اين امر در لوح محفوظ نگاشته شده است‏ (۵۸)

و چيزى ما را از فرستادن معجزات باز نداشت مگر [همين امر] كه پيشينيان آن را تكذيب كردند، و به ثمود ماده شترى كه نشانه‏اى روشنگر بود، بخشيديم، ولى در حق آن ستم كردند و ما [اين گونه‏] معجزات را جز براى بيم دادن نمى‏فرستيم‏ (۵۹)

و چنين بود كه با تو گفتيم كه پروردگارت بر همه مردمان احاطه دارد، و رؤيايى را كه به تو نمايانديم و شجره نفرين شده در قرآن را جز براى آزمون مردم قرار نداديم، و ايشان را بيم مى‏دهيم ولى جز بر طغيان شديد آنان نمى‏افزايد (۶۰)

و چنين بود كه به فرشتگان گفتيم بر آدم سجده بريد، آنگاه همه سجده بردند، جز ابليس كه گفت آيا بر كسى سجده برم كه او را از گل آفريده‏اى؟ (۶۱)

[همچنين‏] گفت خواهى ديد كه همين كسى كه بر من برترى‏اش دادى اگر مرا تا روز قيامت بازپس دارى [مهلت دهى‏] همه زاد و رود او جز اندكى را از راه به در برم‏ (۶۲)

[خداوند] فرمود برو كه هر كس از ايشان از تو پيروى كند، جهنم جزاى شما خواهد بود كه جزايى بسنده است‏ (۶۳)

و هر كس را كه توانى از ايشان به بانگ خويش از جاى ببر و سوارگان و پيادگانت را بر سر ايشان بتاز و با آنان در اموال و اولاد شريك شو، و به آنان وعده‏[هاى رنگين‏] بده، و شيطان وعده‏اى جز فريب به آنان نمى‏دهد (۶۴)

بدان كه بر بندگان من سلطه ندارى و پروردگارت كارسازى را بسنده است‏ (۶۵)

پروردگار شماست كه كشتى را براى شما در دريا روان مى‏كند تا از فضل او [روزى خويش را] بجوييد، چرا كه او با شما مهربان است‏ (۶۶)

و چون در دريا بلايى دامن‏گيرتان شود، هر چه به دعايش مى‏خوانيد [و به ناحق مى‏پرستيد] جز او ناپديد مى‏گردد آنگاه چون شما را برهاند و به خشكى برساند [از او] روى بر مى‏گردانيد و انسان ناسپاس است‏ (۶۷)

پس آيا ايمنيد از اينكه شما را در گوشه‏اى از خشكى به زمين فرو برد، يا بر سر شما شن‏بادى بفرستد آنگاه براى خويش نگهبانى نيابيد؟ (۶۸)

يا آيا ايمنيد از اينكه بار ديگر شما را به آن [دريا] بازگرداند و بر سر شما تندبادى كشتى شكن بفرستد و شما را به خاطر كفر و كفرانتان غرقه سازد، آنگاه در اين امر براى خويش در برابر ما خونخواهى نيابيد (۶۹)

و به راستى كه فرزندان آدم را گرامى داشتيم و آنان را در خشكى و دريا [بر مركب مراد] روانه داشتيم و به ايشان از پاكيزه‏ها روزى داديم و آنان را بر بسيارى از آنچه آفريده‏ايم، چنانكه بايد و شايد برترى بخشيديم‏ (۷۰)

روزى كه هر گروه از مردم را با امامشان فراخوانيم، كسانى كه كارنامه‏شان به دست راستشان داده شود، كارنامه خود را [شادمانه‏] مى‏خوانند و به آنان به اندازه ذره ناچيزى هم ستم نرود (۷۱)

و هر كس كه در اينجا كوردل باشد، همو در آخرت هم كوردل و گمراه است‏ (۷۲)

و بسا نزديك بود كه تو را از آنچه بر تو وحى مى‏كنيم غافل كنند تا چيزى غير از آن را بر ما بربندى، و آنگاه تو را دوست گيرند (۷۳)

و اگر گامت را استوار نداشته بوديم، چه بسا نزديك بود كه اندك گرايشى به آنان بيابى‏ (۷۴)

در آن صورت دو چندان [عذاب‏] در زندگى دنيا و دو چندان پس از مرگ به تو مى‏چشانديم آنگاه براى خود در برابر ما ياورى نمى‏يافتى‏ (۷۵)

و نيز بسا نزديك بود تو را از اين سرزمين به فريب و فتنه به جاى ديگر بكشانند، تا تو را از آنجا آواره كنند، و آنگاه پس از تو جز اندكى نمى‏پاييدند (۷۶)

اين سنت همان است كه در حق پيامبران خويش كه پيش از تو فرستاده بوديم، برقرار بود، و در سنت ما تغيير و تحولى نمى‏يابى‏ (۷۷)

نمازت را هنگام زوال خورشيد [در نيمروز] تا تاريكناى شب و نيز قرآن خوانى را در هنگام سپيده [براى نماز صبح‏] برپا دار، كه در قرآن خوانى سپيده [ نماز صبح‏] [فرشتگان‏] حضور دارند (۷۸)

و از شب هم بخشى را بيدار باش كه [اين نماز شب‏] نافله‏اى [واجب‏] خاص توست، باشد كه پروردگارت تو را به مقامى پسنديده [شفاعت‏] بگمارد (۷۹)

و بگو پروردگارا مرا به درستى [به مدينه‏] درون آور، و به درستى [از مكه‏] بيرون بر و براى من از سوى خويش سلطه‏اى نيرومند [بر دشمنان‏] قرار بده‏ (۸۰)

و بگو حق فرارسيد و باطل از ميان رفت، بى‏گمان باطل از ميان رفتنى است‏ (۸۱)

و از قرآن آنچه براى مؤمنان شفابخش و رحمت است نازل مى‏كنيم، و [اين كتاب‏] بر ستمكاران [مشرك‏] جز زيان نيفزايد (۸۲)

و چون بر انسان نعمتى مقرر داريم [از سرمستى‏] روى برتابد و دامن كشان بگذرد، و چون به او شرى رسد، بس نوميد گردد (۸۳)

بگو هر كس فراخور خويش عمل مى‏كند، و پروردگارتان داناتر است كه چه كسى رهيافته‏تر است‏ (۸۴)

و از تو درباره روح مى‏پرسند، بگو روح از [عالم‏] امر پروردگارم است، و شما را از علم جز اندكى نداده‏اند (۸۵)

و اگر بخواهيم آنچه به تو وحى كرده‏ايم، از ميان مى‏بريم، آنگاه در آن براى خويش در برابر ما نگهبانى نمى‏يابى‏ (۸۶)

مگر به رحمت پروردگارت كه بخشش و بخشايش او در حق تو بسيار است‏ (۸۷)

بگو اگر انس و جن گرد آيند كه نظير اين قرآن را بياورند، ولو بعضى از آنان پشتيبان بعضى ديگر باشند، نمى‏توانند نظير آن بياورند (۸۸)

و در اين قرآن براى مردم هرگونه مثلى را گونه‏گون بيان داشته‏ايم و بيشترينه مردم جز ناسپاسى را نخواستند (۸۹)

و گفتند به تو ايمان نمى‏آوريم مگر آنكه براى ما از زمين چشمه‏اى بجوشانى‏ (۹۰)

يا براى تو باغى از خرما و انگور باشد و در لابلاى [درختان‏] آن جويباران را جارى گردانى‏ (۹۱)

يا پاره‏هايى از آسمان را چنانكه گمان دارى بر [سر] ما بيندازى يا خدا و فرشتگان را روياروى ما بياورى‏ (۹۲)

يا تو را خانه‏اى از زر و زيور باشد، يا به آسمان بر شوى و بالا رفتنت را باور نكنيم مگر آنكه كتابى براى ما فرود آورى كه بخوانيمش، بگو پاك و منزه است پروردگارم، آيا من جز بشرى هستم كه پيامبرم‏ (۹۳)

و مردمان را به هنگامى كه هدايت به سويشان آمد، چيزى از ايمان آوردن باز نداشت مگر اينكه گفتند آيا خداوند بشرى را به پيامبرى فرستاده است‏ (۹۴)

بگو اگر در روى زمين فرشتگانى بودند كه آرام و آهسته [به اين سو و آن سو] مى‏رفتند ما نيز براى آنان از آسمانى فرشته‏اى به پيامبرى فرو مى‏فرستاديم‏ (۹۵)

بگو خداوند بين من و شما گواه بس، كه او بر بندگان خويش آگاه و بيناست‏ (۹۶)

و كسى كه خداوند هدايتش كند رهيافته است و كسانى را كه بيراه واگذارد، هرگز براى آنان در برابر او دوستانى نخواهى يافت، و آنان را در روز قيامت، نابينا و گنگ و ناشنوا، به رو در افتاده محشور گردانيم و سرايشان جهنم است كه هر چه شعله‏اش فرو نشيند، بر ايشان افروخته مى‏داريم‏ (۹۷)

اين جزاى آنان است چرا كه آيات ما را انكار كردند و گفتند آيا چون استخوانهاى [پوسيده و] خرد و خاك شديم در هيئت آفرينشى تازه برانگيخته خواهيم شد؟ (۹۸)

آيا ننگريسته‏اند كه خداوندى كه آسمانها و زمين را آفريده است، تواناست كه همانند ايشان را بيافريند، و براى آنان اجلى مقرر دارد كه شكى در فرارسيدنش نباشد، و ستمكاران [مشرك‏] از ناحق‏شناسى جز ناسپاسى را نخواستند (۹۹)

بگو اگر شما خزاين رحمت پروردگارم را در اختيار داشتيد، در آن هنگام هم از بيم درويشى، امساك پيشه مى‏كرديد، و انسان بخيل است‏ (۱۰۰)

و به راستى كه به موسى معجزات نه‏گانه روشنگرى بخشيديم، از بنى‏اسرائيل بپرس آنگاه كه [موسى‏] به نزدشان آمد و فرعون به او گفت اى موسى تو را جادو زده مى‏دانم‏ (۱۰۱)

[موسى‏] گفت خوب مى‏دانى كه اينها را جز پروردگار آسمانها و زمين روشنگرانه فرو نفرستاده است، و من تو را اى فرعون نابود شدنى مى‏دانم‏ (۱۰۲)

[فرعون‏] مى‏خواست كه راه آنان را از سرزمين خودشان بزند، ولى او و همه كسانى را كه همراه او بودند، غرقه ساختيم‏ (۱۰۳)

و پس از او به بنى‏اسرائيل گفتيم در سرزمين خويش ساكن شويد، و چون وعده آخرت فرارسد همگى‏تان را با هم باز آوريم‏ (۱۰۴)

و آن را به حق فرو فرستاديم و به حق هم فرود آمد و تو را جز مژده‏رسان و هشداردهنده نفرستاده‏ايم‏ (۱۰۵)

و [اين‏] قرآنى است كه آن را بخش بخش فرو فرستاده و چنانكه بايد و شايد نازل كرده‏ايم تا آن را به آهستگى و درنگ بر مردم بخوانى‏ (۱۰۶)

بگو شما چه به آن ايمان بياوريد چه نياوريد، كسانى كه پيش از آن دانش يافته‏اند، چون بر آنان خوانده شود، سجده كنان به رو در مى‏افتند (۱۰۷)

و مى‏گويند پاك و منزه است پروردگار ما، وعده پروردگار ما انجام يافتنى است‏ (۱۰۸)

و به رو در مى‏افتند و مى‏گريند و بر خشوع و خشيت آنان مى‏افزايد (۱۰۹)

بگو او را چه الله بخوانيد چه رحمان، هر چه بخوانيد او را نامهاى نيك است، و نمازت را نه بلند بخوان و نه آهسته، و راهى ميانه برگزين‏ (۱۱۰)

و بگو سپاس خداوندى را كه نه فرزندى برگزيده و نه در جهاندارى شريكى دارد و نه از سر ناچارى دوستى دارد، و او را چنانكه بايد و شايد بزرگ بشمار (۱۱۱)

به نام خداوند رحمتگر مهربان

سپاس خداوندى را كه بر بنده خويش كتاب آسمانى را كه در آن هيچ‏گونه كژى و كاستى نگذارده، نازل كرده است‏ (۱)

كتابى استوار كه از سوى او عقوبتى سخت را هشدار دهد، و به مؤمنانى كه نيكوكارى مى‏كنند بشارت دهد كه پاداشى نيك [در پيش‏] دارند (۲)

كه جاودانه [در جوار رحمت او] ماندگارند (۳)

و تا كسانى را كه مى‏گويند خداوند فرزندى برگزيده است، بيم دهد (۴)

به اين امر نه خودشان علم [و يقين‏] دارند نه پدرانشان، ناپسند است سخنى كه از دهان ايشان بر مى‏آيد، و جز دروغ نمى‏گويند (۵)

و چه بسا تو جان خود را در كار و بار ايشان، از شدت تاسف مى‏فرسايى، كه چرا به اين سخن ايمان نمى‏آورند (۶)

ما آنچه را در زمين هست زيورى براى آن ساخته‏ايم تا بيازماييمشان كه كداميك نيكو كردارترند (۷)

و ما [سرانجام‏] آنچه بر روى آن [زمين‏] هست به صورت خاك و خاشاكى سترون در مى‏آوريم‏ (۸)

گويا دانسته‏اى كه داستان اصحاب كهف و رقيم از آيات شگفت‏آور ماست‏ (۹)

چنين بود كه جوانمردان به غار پناه بردند و گفتند پروردگارا بر ما رحمت خويش بگستر و كار ما را به سامان آور (۱۰)

و در همان غار بر [چشمها و] گوشهايشان تا چندين سال پرده كشيديم‏ (۱۱)

آنگاه از خواب بيدارشان ساختيم تا معلوم بداريم كه كدام يك از دو گروه، حساب مدت درنگ [و خوابشان‏] را بهتر مى‏شمارد (۱۲)

ما داستانشان را به راستى و درستى بر تو مى‏خوانيم ايشان جوانمردانى بودند كه [در نهان‏] به پروردگارشان ايمان آورده بودند و ما بر هدايتشان افزوديم‏ (۱۳)

و دلهايشان را استوار داشتيم كه برخاستند و گفتند پروردگار ما پروردگار آسمانها و زمين است، ما جز او خدايى نمى‏پرستيم كه در غير اين صورت هر چه بگوييم باطل است‏ (۱۴)

اينان قوم ما هستند كه به جاى او خدايانى را به پرستش گرفته‏اند، چرا برهانى آشكار [بر حقانيت‏] آنان نمى‏آورند؟ پس كيست ستمكارتر از كسى كه بر خداوند دروغ بندد (۱۵)

و چون از ايشان و آنچه جز خداوند مى‏پرستند، كناره گرفتيد، در آن غار جاى گيريد تا پروردگارتان رحمت خويش را بر شما بگستراند و كار شما را به سامان آورد (۱۶)

و خورشيد را چون طلوع مى‏كرد مى‏ديدى كه از غارشان به سوى دست راست مى‏گرايد و چون غروب مى‏كرد از دست چپ آنان بر مى‏گذشت و آنان در گستره غار بودند، اين از آيات الهى است، هركس كه خداوند هدايتش كند رهيافته است و هركس كه او بيراه واگذارد، هرگز برايش سرور و راهنمايى نمى‏يابى‏ (۱۷)

و آنان را بيدار مى‏انگاشتى و حال آنكه خفته بودند، و ايشان را [از چپ‏] به راست و [از راست‏] به چپ مى‏گردانيم و سگشان بازوانش را بر درگاه غار گشوده بود، چون به ايشان مى‏نگريستى، پشت مى‏كردى و مى‏گريختى و از ايشان هراسان مى‏شدى‏ (۱۸)

و بدين‏سان بود كه آنان را از خواب بيدار كرديم تا در ميان خويش همپرسى كنند، [چنانكه‏] يكى از آنان گفت چه مدت در اينجا مانده‏ايد؟ [در پاسخش‏] گفتند به اندازه يك روز يا بخشى از روز [در اينجا] مانده‏ايم، [ديگران‏] گفتند پروردگارتان آگاه‏تر است كه چه مدت مانده‏ايد، حال يكى از خودتان را با اين درهمتان به سوى شهر بفرستيد تا ببيند كه خوراك بهتر كجاست، و خوراكى از آن برايتان [بخرد و] بياورد و پنهانكارى كند و هيچ كس را از حال شما آگاه نگرداند (۱۹)

چرا كه آنان اگر بر شما دست يابند سنگسارتان مى‏كنند يا شما را [با زور] به آيين خويش در مى‏آورند و در آن صورت هرگز رستگار نخواهيد شد (۲۰)

و بدين‏سان ديگران را از حال ايشان با خبر گردانديم تا بدانند كه وعده الهى راست و درست است و در قيامت ترديدى نيست، و هنگامى كه در ميان خويش بگومگو كردند و [عده‏اى‏] گفتند بر جايگاه آنان يادمانى بسازيد، پروردگارشان به احوال آنان آگاه‏تر است، و كسانى كه مهار كار ايشان را در دست داشتند گفتند بر جايگاه آنان [زيارتگاه و] معبدى خواهيم ساخت‏ (۲۱)

زودا كه بگويند آنان سه تن بودند، چهارمينشان سگشان بود، و بگويند پنج تن بودند، ششمينشان سگشان بود كه همه از روى حدس و گمان است، و گويند هفت تن بودند و هشتمينشان سگشان بود، بگو پروردگار من به عده آنان داناتر است، هيچ كس عده آنان را نمى‏داند جز معدودى، پس در كار و بار آنان جز در حدى سطحى بگومگو مكن و از احد از آنان درباره آنان نظر مخواه (۲۲)

و هرگز در هيچ كارى مگو كه من فردا كننده آن هستم‏ (۲۳)

[و بگو] مگر آنكه خدا بخواهد، و چون [ان شاء الله گفتن را] فراموش كردى [هنگامى كه به ياد آوردى‏] پروردگارت را ياد كن و بگو باشد كه پروردگارم مرا به راهى نزديكتر از اين به صواب هدايت كند (۲۴)

و در غارشان سيصد سال ماندند و نه سال هم بر آن افزودند (۲۵)

بگو خداوند به مدت ماندنشان داناتر است، علم غيب آسمانها و زمين خاص اوست، چقدر بينا و چقدر شنواست، ايشان را جز او سرورى نيست، و در فرمانروايى خود كسى را شريك نمى‏سازد (۲۶)

و آنچه از كتاب پروردگارت بر تو وحى شده است بخوان، [و بدان كه‏] كلمات [/ وعده‏هاى‏] او دگرگون‏كننده‏اى ندارد، و هرگز جز او پشت و پناهى نخواهى يافت‏ (۲۷)

و با كسانى كه بامدادان و شامگاهان، پروردگارشان را [به دعا و نيايش‏] مى‏خوانند و در طلب خشنودى او هستند، مدارا كن، و در هواى تجمل زندگى دنيوى، چشم از ايشان بر مگير، و از كسى كه دلش را از ياد خويش غافل داشته‏ايم، و در پى هوى و هوس خويش است و كارش تباه است، پيروى مكن‏ (۲۸)

و بگو اين حق و از سوى پروردگارتان است، هركس كه خواهد ايمان بياورد، و هركس كه خواهد كفرورزد، [و بدانند كه‏] ما براى ستمكاران [مشرك‏] آتشى فراهم آورده‏ايم كه سراپرده‏هاى آن آنان را فراخواهد گرفت، و چون به استغاثه آبى طلب كنند، به ايشان آبى چون فلز گداخته دهند كه [حرارتش‏] چهره‏هايشان را بريان كند، هم نوشابه‏اى بد است و هم مجلسى بد (۲۹)

كسانى كه ايمان آورده‏اند و كارهاى شايسته كرده‏اند [بدانند كه‏] ما پاداش كسى را كه نيكوكارى كرده است، فرو نمى‏گذاريم‏ (۳۰)

اينانند كه بهشت‏[هاى‏] عدن دارند كه جويباران از فرودستشان جارى است، و در آنجا به دستبندهاى زرين آراسته شوند و جامه‏هاى سبزرنگ از پرنيان [نازك‏] و ابريشم ستبر بپوشند، و در آنجا بر تختها تكيه زنند، هم پاداشى نيكوست و هم مجلسى نيكو (۳۱)

و براى آنان مثلى بزن از دو مرد كه به يكى از آنان دو تاكستان داده بوديم، و پيرامون آن را درخت خرما و در ميانه آنها كشتزارى قرار داده بوديم‏ (۳۲)

و هر دو باغ ميوه‏اش را مى‏داد و از صاحبش چيزى دريغ نمى‏ورزيد و در ميانه آنها جويبارى روان كرده بوديم‏ (۳۳)

و بدين‏سان دارايى‏اى داشت، و [يك روز] به دوستش كه با او گفت و گو مى‏كرد گفت من از تو مالدارتر و با خدم و حشم‏ترم‏ (۳۴)

و در حالى كه در حق خويش ستمكار بود، داخل باغش شد و گفت گمان ندارم كه اين [نعمت‏] هرگز نابود شود (۳۵)

و گمان ندارم كه قيامت بر پا شود، و اگر هم به سوى پروردگارم باز گردانده شوم، در آنجا جايگاهى بهتر از اين خواهم يافت‏ (۳۶)

دوستش كه با او گفت و گو مى‏كرد گفت آيا به كسى كه تو را از خاك و سپس از نطفه آفريده است و سپس در هيئت انسانى [معتدل‏] سامان داده است، كفرمى‏ورزى؟ (۳۷)

ولى من مى‏گويم او كه خداوند است، پروردگار من است و با پروردگارم احدى را شريك نمى‏آورم‏ (۳۸)

و چرا چون وارد باغت شدى، نگفتى "ما شاء الله لا قوة الا بالله"، اگر مرا كم‏مال‏تر و كم‏زاد و رودتر مى‏بينى، (۳۹)

چه بسا پروردگارم بهتر از باغ تو به من ببخشد و بر باغ تو صاعقه‏اى از آسمان فرود فرستد و به صورت خاك و خاشاكى سترون در آيد (۴۰)

يا آب آن [به اعماق زمين‏] فرو رود، و هرگز نتوانى بازش يافت‏ (۴۱)

و [سرانجام‏] دارايى‏اش بر باد رفت، و او به خاطر هزينه‏اى كه در آن كرده بود، دست [حسرت‏] بر دست مى‏زد، و آن باغ سقفها و ديوارهايش فرو ريخته بود، و مى‏گفت كاش من هيچ كس را با پروردگارم شريك نمى‏انگاشتم‏ (۴۲)

و براى او گروهى نبودند كه او را در برابر خداوند يارى دهند و انتقام گيرنده نبود (۴۳)

آنجاست كه ولايت از آن خداوند بر حق است، هموست كه خوش پاداش‏تر و بهترين بخشنده نيك سرانجامى است‏ (۴۴)

و براى آنان زندگى دنيوى را به آبى مثل بزن كه آن را از آسمان نازل كنيم و به آن گل و گياه زمين آميزد، و سرانجام خرد و خوار شود كه بادها پراكنده‏اش كنند، و خداوند بر هر كارى تواناست‏ (۴۵)

اموال و پسران، تجمل زندگى دنيوى است، و كارهاى ماندگار شايسته، نزد پروردگارت خوش پاداش‏تر و اميدبخش‏تر است‏ (۴۶)

و روزى [آيد] كه كوهها را به حركت در آوريم و زمين را آشكار و هموار بينى و آنان را گرد آوريم و هيچ كس از آنان را فرو نگذاريم‏ (۴۷)

و [آنان را] بر پروردگارت به صف عرضه دارند [فرمايد] همچنانكه نخست بار شما را آفريده بوديم [تنها و برهنه‏] نزد ما آمديد، ولى گمان مى‏كرديد كه براى شما موعد [ديدارى‏] نمى‏گذاريم‏ (۴۸)

و كارنامه‏ها را در ميان آورند، آنگاه گناهكاران را از آنچه در آن است هراسان بينى، و گويند واى بر ما اين چه كتابى است كه هيچ خرد و بزرگى را فرو نگذاشته مگر آنكه بر شمرده است، و آنچه را انجام داده‏اند حاضر يابند و پروردگارت بر هيچ كس ستم روا نمى‏دارد (۴۹)

و چنين بود كه به فرشتگان گفتيم به آدم سجده بريد، همه سجده بردند مگر ابليس كه از جنيان بود و از فرمان پروردگارش سرپيچيد، آيا شما او و زاد و رودش را به جاى من به دوستى مى‏گيريد، و حال آنكه ايشان دشمنان شما هستند، ستمكاران [مشرك‏] بد جانشينى [به جاى خدا] دارند (۵۰)

آنان را در هنگام آفرينش آسمانها و زمين و آفرينش خودشان گواه نگرفتم و من آن نيستم كه گمراه‏كنندگان را به يارى بگيرم‏ (۵۱)

و روزى كه فرمايد شركايى را كه براى من مى‏انگاشتيد فراخوانيد، آنگاه ايشان را بخوانند و پاسخى به ايشان ندهند، و در ميان آنان مهلكه‏اى فاصله اندازيم‏ (۵۲)

و گناهكاران آتش دوزخ را ببينند و بدانند كه در آن خواهند افتاد و از آن گريزى نيابند (۵۳)

و در اين قرآن براى مردم هر گونه مثلى را گونه‏گون بيان داشته‏ايم و انسان از هر موجودى جدل‏پيشه‏تر است‏ (۵۴)

و مردمان را به هنگامى كه هدايت به سويشان آمد، چيزى از ايمان آوردن و آمرزش خواهى از پروردگارشان باز نداشت، مگر آنكه سنت پيشينيان براى آنان نيز پيش آمد، يا عذاب رويا رويشان آمد (۵۵)

و ما پيامبران را جز مژده آور و هشداردهنده نمى‏فرستيم و كافران از باطل دفاع مى‏كنند كه حق را با آن ابطال كنند، و آيات من و هشدار خويش را به ريشخند گرفتند (۵۶)

و كيست ستمكارتر از كسى كه به آيات پروردگارش پند داده شود و از آن روى بگرداند و كار و كردار پيشين خود را فراموش كند، ما بر دلهايشان پرده‏هايى كشيده‏ايم كه آن [پيام‏] را در نيابند و در گوشهاى آنان سنگينى‏اى [نهاده‏ايم‏] و اگر ايشان را به سوى هدايت فراخوانى، هرگز و به هيچ وجه راه نيابند (۵۷)

و پروردگار تو آمرزگار صاحب رحمت است، اگر آنان را به خاطر آنچه كرده‏اند، فرو مى‏گرفت، عذابشان را پيش مى‏انداخت، ولى براى آنان ميعادى مقرر است كه در برابر آن پناهگاهى نمى‏يابند (۵۸)

و اين شهرهايى است كه چون [اهلش‏] ستم ورزيدند، نابودشان كرديم، و براى نابوديشان ميعادى مقرر داشتيم‏ (۵۹)

و چنين بود كه موسى به شاگردش گفت دست از سير و طلب برندارم تا به مجمع‏البحرين برسم، يا آنكه روزگارانى دراز راه بپيمايم‏ (۶۰)

و چون به مجمع بين آن دو [دريا] رسيدند ماهيشان را فراموش كردند كه راهش را به ميان دريا در پيش گرفته بود و روانه شده بود (۶۱)

و چون چندى از آنجا گذشتند [موسى‏] به شاگردش گفت غذايمان را بياور كه از اين سفرمان خستگى و ماندگى ديده‏ايم‏ (۶۲)

گفت ملاحظه كن، وقتى كه در كنار آن تخته‏سنگ آرام گرفتيم، من [داستان‏] ماهى را فراموش كردم و جز شيطان آن را از ياد من نبرد كه [به شما] بگويم و [آن ماهى‏] با كمال شگفتى راهش را به ميان دريا در پيش گرفت‏ (۶۳)

گفت اين همانجاست كه ما جستجويش مى‏كرديم، لذا پى‏جويانه بازگشتند (۶۴)

آنگاه بنده‏اى از بندگان ما [خضر] را يافتند كه به او رحمتى از سوى خويش ارزانى داشته و از پيشگاه خود به او علم [لدنى‏] آموخته بوديم‏ (۶۵)

موسى به او گفت آيا مى‏توانم از شما پيروى كنم كه از بينشى كه آموخته‏اى به من نيز بياموزى؟ (۶۶)

[خضر] گفت تو هرگز همپاى من صبر نتوانى كرد (۶۷)

و چگونه درباره چيزى كه به آن علم و احاطه ندارى، صبر ورزى؟ (۶۸)

[موسى‏] گفت ان شاء الله مرا شكيبا خواهى يافت، و از امر تو سرپيچى نمى‏كنم‏ (۶۹)

گفت اگر از من پيروى مى‏كنى از هيچ چيز از من سؤال مكن تا آنكه درباره آن با تو سخن بگويم‏ (۷۰)

پس رهسپار شدند تا آنكه سوار كشتى‏اى شدند [و خضر] آن را سوراخ كرد [موسى‏] گفت سوراخش كردى كه سرنشينانش را غرق كنى؟ عجب كار هول‏انگيزى كردى‏ (۷۱)

[خضر] گفت مگر نگفتمت كه تو همپاى من صبر نتوانى كرد (۷۲)

گفت مرا به خاطر آنچه فراموش كردم مؤاخذه مكن و كار را بر من سخت مگير (۷۳)

باز رهسپار شدند تا آنكه به جوانى برخوردند و [خضر] او را كشت [موسى‏] گفت آيا انسان بيگناهى را بدون آنكه قصاصى در بين باشد، كشتى، به راستى كار ناپسنديده‏اى كردى‏ (۷۴)