به نام خداوند رحمتگر مهربان

يهوديان و مشركان را دشمن‏ترين مردم نسبت به مؤمنان [مسلمانان‏] مى‏يابى، همچنين مهربان‏ترين مردم را نسبت به مؤمنان [مسلمانان‏] كسانى مى‏يابى كه مى‏گويند ما مسيحى هستيم، اين از آن است كه در ميان ايشان كشيشان و راهبانى [حق‏پرست‏] هستند و نيز از آن روى است كه كبرنمى‏ورزند (۸۲)

و [اينان‏] چون آنچه به پيامبر [اسلام‏] نازل شده است، بشنوند، مى‏بينى كه چشمانشان از اشك لبريز مى‏شود از آنكه حق را مى‏شناسند، [و] مى‏گويند پروردگارا ما ايمان آورده‏ايم، ما را در زمره گواهان بنويس‏ (۸۳)

و چرا به خداوند و حق و حقيقتى كه براى همه ما نازل شده است، ايمان نياوريم و حال آنكه اميد داريم كه پروردگارمان ما را در زمره شايستگان درآورد (۸۴)

و خداوند نيز به پاداش اين سخن كه گفتند بوستانهايى كه جويباران از فرودست آن جارى است، نصيبشان مى‏سازد كه جاودانه در آن خواهند بود و اين پاداش نيكوكاران است‏ (۸۵)

و كسانى كه كفرورزيدند و آيات ما را دروغ انگاشتند، دوزخى‏اند (۸۶)

اى مؤمنان چيزهاى پاك و پسنديده‏اى را كه خداوند بر شما روا داشته است، ناروا مشماريد، و از حد مگذريد كه خداوند تجاوزكاران را دوست ندارد (۸۷)

و از آنچه خداوند به شما روزى داده است و پاك و پاكيزه است بخوريد و از خداوندى كه به او ايمان داريد پروا داشته باشيد (۸۸)

خداوند شما را در سوگندهاى بيهوده [و بى‏اختيار] بازخواست نمى‏كند، ولى در سوگندهايى كه [آگاهانه‏] مى‏خوريد [و مى‏شكنيد] مؤاخذه مى‏كند، كفاره [شكستن‏] آن اطعام ده بينواست از ميانگين آنچه به خانواده خود مى‏خورانيد، يا لباس آنان، يا آزاد كردن يك برده، و هركس كه [اينها را] نيابد، بر اوست كه سه روز روزه بگيرد، اين كفاره سوگندهاى شماست كه مى‏خوريد [و مى‏شكنيد]، سوگندهاى خود را حفظ كنيد، خداوند بدين گونه آيات خويش را بر شما روشن مى‏سازد، باشد كه سپاس بگزاريد (۸۹)

اى مؤمنان شراب و قمار و انصاب و ازلام پليد و عمل شيطانى است، از آن پرهيز كنيد باشد كه رستگار شويد (۹۰)

همانا شيطان مى‏خواهد در پرداختن به شراب و قمار، بين شما دشمنى و كينه بيندازد، و شما را از ياد خداوند و از نماز بازدارد، آيا دست‏بردار هستيد؟ (۹۱)

و از خداوند و پيامبر اطاعت كنيد و پروا داشته باشيد، و اگر رويگردان شديد بدانيد كه وظيفه پيامبر ما پيام‏رسانى آشكار است‏ (۹۲)

بر كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده‏اند، چون تقوا ورزند و ايمان داشته باشند و كارهاى شايسته كنند، سپس همچنان تقوا ورزند و ايمان داشته باشند، و همواره تقوا ورزيده و نيكوكارى كنند، در آنچه در گذشته [خمر] خورده‏اند، گناهى بر آنان نيست، و خداوند نيكوكاران را دوست دارد (۹۳)

اى مؤمنان خداوند شما را به صيدى كه در دسترس و نيزه‏رس شما هست، مى‏آزمايد، تا معلوم بدارد كه چه كسى در نهان از او مى‏ترسد، و هركس كه پس از اين از حد درگذرد، عذابى دردناك [درپيش‏] دارد (۹۴)

اى مؤمنان در حالى كه محرم هستيد شكار را نكشيد و هركس از شما كه عمدا آن را بكشد، بر اوست كه به كيفر اين كار نظير آنچه كشته است از چارپايان، كه دو [داور] عادل از شما به همانندى آن حكم دهند، در حول و حوش كعبه قربانى كند، يا بايد كفاره‏اى بدهد [كه عبارت است از] طعام [شصت‏] بينوا يا برابر با آن [شصت روز] روزه بگيرد، تا كيفر كار [نادرست‏] خود را بچشد، و خداوند از گذشته‏ها گذشته است، ولى هركس كه بازگردد، خداوند از او انتقام مى‏گيرد، و خداوند پيروزمند دادستان است‏ (۹۵)

صيد دريايى و خوردن آن براى شما حلال شده است، تا هم شما و هم كاروانيان [غير محرم‏] از آن برخوردار شويد، و صيد بيابانى مادام كه محرم هستيد، بر شما حرام است، و از خدايى كه به نزد او محشور مى‏شويد پروا داشته باشيد (۹۶)

خداوند [زيارت‏] كعبه را كه بيت‏الحرام است، و نيز ماه‏[هاى‏] حرام را و [رسم‏] قربانيهاى نشاندار و قربانيهاى قلاده‏دار، همه را مايه قوام [دين و دنياى‏] مردم قرار داده است، آرى تا بدانيد خداوند هر چه را كه در آسمانها و زمين است مى‏داند و به هر چيزى آگاه است‏ (۹۷)

بدانيد كه خداوند سخت كيفر و همچنين خداوند آمرزگار مهربان است‏ (۹۸)

جز پيام‏رسانى چيزى بر عهده پيامبر نيست، و خداوند آنچه آشكار مى‏داريد و آنچه پنهان مى‏داريد، مى‏داند (۹۹)

بگو پليد و پاك برابر نيستند ولو اينكه فراوانى پليد تو را به شگفتى اندازد، اى خردمندان از خداوند پروا كنيد باشد كه رستگار شويد (۱۰۰)

اى مؤمنان از چيزهايى پرس و جو نكنيد كه چون بر شما آشكار شود، شما را اندوهگين كند، و اگر در زمانى كه قرآن نازل مى‏گردد، پرس و جو كنيد، [حكم و تكليف شاق آن‏] بر شما آشكار مى‏گردد، خداوند از گذشته‏ها گذشته است و خدا آمرزگار مهربان است‏ (۱۰۱)

قومى كه پيش از شما بودند، نظير آن [مساله‏] ها را پرسيدند، سپس به همان سبب كافر شدند (۱۰۲)

خداوند نه در مورد بحيره و نه سائبه و نه وصيله، و نه حامى حكمى مقرر نداشته است، ولى كافران بر خداوند دروغ مى‏بندند و بيشترشان تعقل نمى‏كنند (۱۰۳)

و چون به ايشان گفته شود از آنچه خداوند نازل كرده است و از پيامبر پيروى كنيد، گويند آنچه نياكانمان را بر آن يافته‏ايم، براى ما كافى است، حتى اگر نياكانشان چيزى ندانسته و راهى نيافته باشند؟ (۱۰۴)

اى مؤمنان شما مسؤوليت [حفظ و هدايت‏] خودتان را داريد، چون شما راهيافته باشيد، كسى كه به بيراهه رفته باشد، زيانى به شما نمى‏رساند، بازگشت همگى شما به سوى خداوند است، آنگاه شما را از [حقيقت و نتيجه‏] آنچه انجام داده‏ايد، آگاه مى‏سازد (۱۰۵)

اى مؤمنان چون يكى از شما را مرگ فرا رسد، به هنگام وصيت بايد دو تن از عادلان خودتان [مسلمانان‏]، يا اگر در سفر دچار مصيبت مرگ شديد، دو تن از غير خودتان [اهل كتاب‏] شاهد و حاضر باشند، و اگر در حق آنان شك داريد، آنان را نگاه داريد تا بعد از نماز به خداوند سوگند ياد كنند كه ما آن [شهادت يا سوگند خود] را به هيچ قيمتى نمى‏فروشيم، اگر چه به سود خويشاوندمان باشد، و شهادت الهى را پنهان نمى‏كنيم، كه در غير اين صورت از گناهكاران خواهيم بود (۱۰۶)

و اگر معلوم شود كه آنان مرتكب گناه [خيانت‏] شده‏اند، آنگاه دو تن از كسانى كه بر آنان جفا رفته است و از نزديكان [متوفى‏] هستند به جاى آنان قيام كنند، و به خداوند سوگند بخورند كه شهادت ما از شهادت آن دو درست‏تر است و ما از حق تجاوز نمى‏كنيم و در غير اين صورت از ستمكاران خواهيم بود (۱۰۷)

اين نزديكتر است به آنكه شهادت چنانكه بايد و شايد ادا شود، يا شاهدان بترسند كه مبادا سوگندى بعد از سوگند آنان [و بر خلاف آنان‏] به ميان آيد، و از خداوند پروا كنيد و گوش شنوا داشته باشيد و [بدانيد كه‏] خداوند نافرمانان را هدايت نمى‏كند (۱۰۸)

روزى [فرارسد] كه خداوند پيامبران را گرد آورد و بپرسد كه [امتتان‏] چه پاسخى به شما دادند؟ گويند ما علمى [به حقيقت امر] نداريم، تويى كه داناى رازهاى نهانى‏ (۱۰۹)

چنين بود كه خداوند گفت اى عيسى بن مريم نعمتم را بر خود و بر مادرت به يادآور كه تو را به روح‏القدس يارى دادم كه در گهواره [به اعجاز] و در ميانسالى [به وحى‏] با مردم سخن گفتى، و ياد كن كه به تو كتاب و حكمت و تورات و انجيل آموختم، و ياد كن كه به اذن من از گل چيزى به هيئت پرنده مى‏ساختى و در آن مى‏دميدى و آن به اذن من پرنده [اى جاندار] مى‏شد و به اذن من نابيناى مادرزاد و پيس را بهبود مى‏بخشيدى و ياد كن كه مردگان را به اذن من زنده [از گور] بيرون مى‏آوردى، و ياد كن كه چون براى بنى‏اسرائيل معجزاتى آوردى [آسيب و آزار] آنان را از تو بازداشتم، آنگاه كفرپيشگان ايشان مى‏گفتند اين جز جادوى آشكار نيست‏ (۱۱۰)

و چنين بود كه به حواريون الهام كردم كه به من و پيامبرم ايمان آوريد، گفتند ايمان آورديم و گواه باش كه ما فرمانبرداريم‏ (۱۱۱)

و چنين بود كه حواريون گفتند اى عيسى بن مريم آيا پروردگارت مى‏تواند براى ما مائده‏اى از آسمان نازل كند؟ گفت اگر مؤمنيد از خداوند پروا كنيد (۱۱۲)

گفتند مى‏خواهيم از آن بخوريم و دلهايمان آرام گيرد و بدانيم كه به ما راست گفته‏اى و خود از گواهان آن باشيم‏ (۱۱۳)

عيسى بن مريم گفت بار پروردگارا براى ما مائده‏اى از آسمان نازل فرما كه عيدى براى امروزيان و آيندگانمان و معجزه‏اى از تو باشد، و به ما روزى ببخش كه تو بهترين روزى‏دهندگانى‏ (۱۱۴)

خداوند گفت من فرو فرستنده آن بر شما هستم، ولى پس از آن اگر كسى از شما انكارورزد او را به چنان عذابى دچار مى‏سازم كه هيچ‏يك از جهانيان را نكرده باشم‏ (۱۱۵)

و چنين بود كه خداوند گفت اى عيسى بن مريم آيا تو به مردم گفتى كه من و مادرم را همچون دو خدا به جاى خداوند بپرستيد؟ گفت پاكا كه تويى مرا نرسد كه چيزى را كه حد من و حق من نيست گفته باشم، اگر گفته بودم بى‏شك مى‏دانستى كه آنچه در ذات من است مى‏دانى و من آنچه در ذات توست نمى‏دانم، تويى كه داناى رازهاى نهانى‏ (۱۱۶)

به آنان چيزى جز آنچه به من فرمان داده‏اى نگفته‏ام گفته‏ام كه خداوند را كه پروردگار من و پروردگار شماست بپرستيد، و مادام كه در ميان آنان بودم بر آنان شاهد و ناظر بودم و چون روح مرا گرفتى تو خود [ناظر و] نگاهبان آنان بودى و تو بر همه چيز شاهدى‏ (۱۱۷)

اگر آنان را عذاب كنى، بندگان تو هستند، و اگر از آنان درگذرى تو پيروزمند فرزانه‏اى‏ (۱۱۸)

خداوند فرمود امروز روزى است كه راستگويان را راستى و درستى‏شان سود رساند، براى آنان بوستانهايى [بهشتى‏] است كه جويباران از فرودست آن جارى است، و جاودانه در آنند و هم خداوند از آنان خشنود است و هم آنان از خداوند خشنودند، و اين رستگارى بزرگ است‏ (۱۱۹)

فرمانروايى آسمانها و زمين و آنچه در ميان آنهاست، از آن خداوند است، و او بر هر كارى تواناست‏ (۱۲۰)

به نام خداوند رحمتگر مهربان

سپاس خداوندى را كه آسمانها و زمين را آفريد و تاريكى و روشنايى را پديد آورد، آنگاه كافران براى پروردگارشان شريك قائل مى‏شوند (۱)

او كسى است كه شما را از گل آفريد، سپس [شما را در دنيا] عمرى مقرر داشت، و [براى آخرت‏] سر رسيدى در علم اوست، آنگاه [بعضى از شما] ترديد مى‏ورزيد (۲)

و او در آسمانها و زمين خداست، نهان و آشكاراى شما و كار و كردارتان را مى‏داند (۳)

هيچ آيه‏اى از آيات پروردگارشان براى آنان [مشركان‏] نيامد مگر آنكه از آن رويگردان بودند (۴)

و حق را چون بر ايشان نازل شد، دروغ انگاشتند، به زودى [حقيقت‏] اخبار آنچه بدان استهزاء كردند، بر ايشان آشكار خواهد شد (۵)

آيا نينديشيده‏اند كه پيش از آنان چه بسيار اقوامى را كه به آنان در روى زمين امكان و اقتدارى داده بوديم كه به شما نداده بوديم، نابود كرديم و براى آنان بسى باران [و بركت‏] از آسمان نازل كرديم و چه رودها كه از براى آنان جارى ساختيم، آنگاه آنان را به كيفر گناهانشان نابود كرديم و بعد از آنان قومى ديگر پديد آورديم‏ (۶)

و اگر كتابى نوشته بر كاغذ بر تو نازل مى‏كرديم و آنان با دستان خويش آن را لمس مى‏كردند، باز هم كافران مى‏گفتند اين جز جادوى آشكارى نيست‏ (۷)

و گفتند چرا فرشته‏اى بر او نازل نمى‏شود؟ و اگر فرشته‏اى نازل مى‏كرديم، كار به پايان رسيده بود، و ديگر مجال و مهلتى نمى‏يافتند (۸)

و اگر او [پيامبر] را فرشته‏اى مى‏گردانديم، آن [فرشته‏] را به صورت مردى در مى‏آورديم، و امر را همچنان بر آنان مشتبه مى‏ساختيم‏ (۹)

و پيش از تو پيامبرانى را كه بودند استهزاء كردند، و كيفر استهزايشان بر سر ريشخندكنندگانشان فرود آمد (۱۰)

بگو در زمين سير و سفر كنيد، سپس بنگريد كه سرانجام دروغ انگاران چگونه بوده است‏ (۱۱)

بگو آنچه در آسمانها و زمين است از آن كيست؟ [و در پاسخ‏] بگو از آن خداوند است، كه بر خود رحمت را مقرر داشته است، [و] در روز قيامت، كه در فرارسيدن آن شكى نيست، شما را گرد مى‏آورد، كسانى كه بر خود زيان زده‏اند، ايمان نمى‏آورند (۱۲)

و آنچه در شب و روز آرام [و تكاپو] دارد از آن اوست، و او شنواى داناست‏ (۱۳)

بگو آيا غير از خداوند را سرور خود گيرم كه آفرينشگر آسمانها و زمين است؟ و كسى است كه به همگان روزى مى‏خوراند و خود روزى نمى‏خورد بگو به من فرمان داده شده است كه نخستين كسى باشم كه سر [به طاعت و توحيد] مى‏نهد و [به من گفته شده است كه‏] هرگز از مشركان مباش‏ (۱۴)

بگو اگر از حكم پروردگارم سركشى كنم از عذاب روز بزرگ مى‏ترسم‏ (۱۵)

هركس كه در چنين روزى [بلا] از او بگردد، به راستى [خداوند] بر او رحمت آورده است، و اين رستگارى آشكارى است‏ (۱۶)

و اگر خداوند بلايى به تو برساند، بازدارنده‏اى جز خود او براى آن وجود ندارد، و اگر بخواهد خيرى به تو برساند بدان كه او بر هر كارى تواناست‏ (۱۷)

و او بر بندگان خود چيره است و او فرزانه آگاه است‏ (۱۸)

بگو [و بپرس‏] شهادت چه كسى برتر است، بگو خدا كه بين ما و شما گواه است، و اين قرآن بر من وحى مى‏شود كه بدان شما را و هر كس را كه [اين پيام‏] به او برسد، هشدار دهم، آيا شما شهادت مى‏دهيد كه خدايان ديگرى در جنب خداوند وجود دارد؟ بگو من چنين شهادتى نمى‏دهم، بگو همانا او خداى يگانه است، و من از شريكى كه مى‏آوريد، برى و بركنارم‏ (۱۹)

اهل كتاب او [پيامبر] را به همان گونه مى‏شناسند كه فرزندانشان را مى‏شناسند، كسانى كه بر خود زيان زده‏اند ايمان نمى‏آورند (۲۰)

و كيست ستمكارتر از كسى كه بر خداوند دروغ بندد يا آيات او را دروغ انگارد، آرى ستمكاران [مشركان‏] رستگار نمى‏شوند (۲۱)

و روزى كه همه آنان را گرد آوريم، آنگاه به مشركان گوييم كه شركايتان كه ادعا مى‏كرديد كجا هستند؟ (۲۲)

آنگاه عاقبت شرك آنان جز اين نيست كه مى‏گويند سوگند به خدا، پروردگارمان كه ما مشرك نبوديم‏ (۲۳)

بنگر چگونه بر خود دروغ مى‏بندند و بر ساخته‏هايشان بر باد رفته است‏ (۲۴)

و از ايشان كسانى هستند كه [به ظاهر] به تو گوش مى‏دهند، و ما بر دلهايشان پرده‏هايى كشيده‏ايم كه آن را درنيابند و در گوش آنان سنگينى‏اى نهاده‏ايم، و اگر هر معجزه‏اى ببينند به آن ايمان نمى‏آورند، و چون به نزد تو آيند با تو مجادله مى‏كنند و كافران مى‏گويند اين جز افسانه‏هاى پيشينيان نيست‏ (۲۵)

و ايشان [دشمنان را] از او [پيامبر] دور مى‏دارند ولى خود نيز از او دور مى‏مانند، جز خود را به نابودى نمى‏اندازند ولى نمى‏دانند (۲۶)

و اگر آنان را بينى كه بر آتش دوزخ بداشته‏اند [شگرفيها خواهى ديد] و گويند كاش ما را باز مى‏گرداندند و ديگر آيات پروردگارمان را انكار نمى‏كرديم و از مؤمنان مى‏شديم‏ (۲۷)

آرى آنچه در گذشته پنهان مى‏داشتند بر آنان آشكار شد و اگر باز گردانده مى‏شدند، بى‏شك به همانچه از آن نهى شده بودند، بر مى‏گشتند و آنان دروغگو هستند (۲۸)

و مى‏گفتند حياتى جز همين زندگى دنيويمان در كار نيست و ما برانگيختنى نيستيم‏ (۲۹)

و اگر بنگرى آنگاه كه ايشان را در پيشگاه پروردگارشان نگاه داشته‏اند [به آنان‏] گويد آيا اين حق نيست؟ گويند چرا سوگند به پروردگارمان گويد پس به خاطر كفرى كه مى‏ورزيديد عذاب را بچشيد (۳۰)

كسانى كه لقاى الهى را دروغ انگاشتند، زيانكار شدند، و آنگاه كه قيامت بناگهان فرارسد، گويند دريغ بر ما كه چه بسيار غفلت و قصور كرديم، و اينان بار گناهانشان را به دوش كشند، آرى چه بد است آنچه بر دوش كشند (۳۱)

و زندگانى دنيا جز بازيچه و سرگرمى نيست، و سراى آخرت براى پرهيزگاران بهتر است، آيا نمى‏انديشيد؟ (۳۲)

نيك مى‏دانيم كه آنچه ايشان مى‏گويند اندوهگينت مى‏كند، بدان كه ايشان تو را دروغگو نمى‏انگارند بلكه كفرپيشگان آيات الهى را انكار مى‏كنند (۳۳)

و پيامبران پيش از تو نيز دروغگو انگاشته شدند، ولى بر آن انكار و آزارى كه ديدند شكيبايى‏ورزيدند تا يارى ما به دادشان رسيد، و كلمات الهى دگرگون‏كننده‏اى ندارد و به راستى اخبار پيامبران به تو رسيده است‏ (۳۴)

و اگر رويگردانى آنان بر تو گران مى‏آيد، در صورتى كه مى‏توانى نقبى در زمين يا نردبانى در آسمان بجويى و براى آنان معجزه‏اى بياورى [چنين كن‏] و اگر خداوند مى‏خواست آنان را بر طريق هدايت فرا مى‏آورد، پس از نادانان مباش‏ (۳۵)

فقط كسانى كه گوش شنوا[ى حق‏] دارند، لبيك اجابت مى‏گويند، و مردگان را خداوند بر مى‏انگيزد، سپس [همگان‏] به سوى او بازگردانده مى‏شوند (۳۶)

و گويند چرا بر او معجزه‏اى از سوى پروردگارش نازل نمى‏شود؟ بگو بى‏گمان خداوند تواناى آن هست كه معجزه‏اى نازل كند ولى بيشتر آنان نمى‏دانند (۳۷)

و هيچ جنبنده‏اى در زمين و هيچ پرنده‏اى نيست كه با دو بال خويش مى‏پرد، مگر آنكه امتهايى همانند شما هستند، ما هيچ چيز را در كتاب [لوح محفوظ] فروگذار نكرده‏ايم، آنگاه همه به نزد پروردگارشان محشور مى‏گردند (۳۸)

و دروغ‏انگاران آيات ما ناشنوا و گنگ و در تاريكى [سرگشته‏]اند، خداوند هركس را بخواهد بيراه مى‏گذارد، و هركس را بخواهد بر راه راست مى‏دارد (۳۹)

بگو بينديشيد اگر عذاب الهى يا قيامت فرارسد، آيا اگر راست مى‏گوييد كسى جز خدا را مى‏خوانيد؟ (۴۰)

آرى تنها او را [به دعا] مى‏خوانيد و اگر او بخواهد رنج و بلا را از شما دور مى‏گرداند و شما شريكى را كه براى او قائل شده‏ايد، از ياد مى‏بريد (۴۱)

پيش از تو [پيامبرانى‏] به سوى امتها[ى پيشين‏] فرستاديم و آنان را به تنگدستى و ناخوشى دچار ساختيم تا زارى و خاكسارى كنند (۴۲)

پس چرا هنگامى كه عذاب ما به سراغشان آمد زارى و خاكسارى نكردند؟ زيرا دلهايشان سخت شده و شيطان كار و كردارشان را در نظرشان آراسته بود (۴۳)

آنگاه چون پند و هشدارها را فراموش كردند، درهاى نعمت را بر آنان گشوديم و چون بدانچه دريافته بودند سرمست شدند، ناگهان فرو گرفتيمشان و آنگاه بود كه نوميد شدند (۴۴)

و ريشه ستمكاران [مشرك‏] بركنده شد، و سپاس خداوند را كه پروردگار جهانيان است‏ (۴۵)

بگو بينديشيد اگر خداوند شنوايى و ديدگان شما را بگيرد و بر دلهايتان مهر نهد، چه خدايى غير از خداوند آنها را به شما برمى‏گرداند؟ بنگر كه چگونه آيات را گونه‏گونه بيان مى‏داريم، آنگاه ايشان رويگردانند (۴۶)

بگو بينديشيد اگر عذاب الهى ناگهان [در شب‏] يا آشكارا [در روز] به سراغتان بيايد آيا [قومى‏] جز قوم ستمكار [مشرك‏] نابود مى‏شوند؟ (۴۷)

و ما پيامبران را جز مژده‏آور و هشداردهنده نمى‏فرستيم، و كسانى كه ايمان آورند و نيكوكارى كنند نه بيمى بر آنهاست و نه اندوهگين مى‏شوند (۴۸)

و دروغ‏انگاران آيات ما به خاطر نافرمانيشان گرفتار عذاب گردند (۴۹)

بگو من به شما نمى‏گويم كه خزاين الهى نزد من است، و غيب نيز نمى‏دانم، و به شما نمى‏گويم كه من فرشته‏اى هستم، من از هيچ چيز پيروى نمى‏كنم جز از آنچه به من وحى مى‏شود، بگو آيا نابينا و بينا برابرند، آيا نمى‏انديشيد؟ (۵۰)

و كسانى را كه از محشور شدن به نزد پروردگارشان انديشناكند، به آن [قرآن‏] هشدار بده، در برابر او [خداوند] ياور و شفيعى ندارند باشد كه پروا پيشه كنند (۵۱)

و كسانى را كه پروردگارشان را بامدادان و شامگاهان [به نيايش‏] مى‏خوانند و خشنودى او را مى‏جويند[از خود] مران، چيزى از حساب آنان بر تو و چيزى از حساب تو بر آنان نيست كه برانى‏شان و از ستمكاران شوى‏ (۵۲)

و اين چنين بعضى از آنان را به بعضى ديگر آزموديم، تا سرانجام بگويند آيا اينانند كه خداوند از ميان همه ما فقط بر آنان منت نهاده [و نعمت داده‏] است، آيا خداوند خود به احوال سپاسگزاران آگاه‏تر نيست؟ (۵۳)

و چون كسانى كه به آيات ما ايمان دارند، به نزد تو آيند، بگو سلام بر شما، پروردگارتان رحمت را بر خود مقرر داشته است، هركس از شما كه از روى نادانى مرتكب كار ناشايستى شود، سپس توبه و درستكارى كند و به صلاح آيد [بداند كه‏] خداوند آمرزگار مهربان است‏ (۵۴)

و بدين‏سان آيات خود را به روشنى بيان مى‏داريم، تا راه و رسم گناهكاران آشكار گردد (۵۵)

بگو مرا نهى كرده‏اند كه مبادا آنچه را به جاى خدا مى‏پرستيد، بپرستم بگو از هوى و هوسهاى شما پيروى نمى‏كنم، و اگر پيروى كنم به گمراهى افتاده‏ام و از رهيافتگان نيستم‏ (۵۶)

بگو من حجت آشكارى از پروردگارم دارم و شما آن را دروغ مى‏انگاريد، آنچه با [شدت و] شتاب از من مى‏خواهيد در اختيار من نيست، حكم جز به دست خداوند نيست، كه گوياى حق و حقيقت و بهترين داوران است‏ (۵۷)

بگو اگر آنچه با [شدت و] شتاب از من مى‏خواهيد، در اختيار من بود، بين من و شما كار يكسره مى‏شد و خداوند به ستمكاران آگاه‏تر است‏ (۵۸)

و كليدهاى [گنجينه‏هاى‏] غيب نزد اوست و هيچ‏كس جز او آن را نمى‏داند، و آنچه در خشكى و درياست مى‏داند و هيچ برگى [از درخت‏] نمى‏افتد مگر آنكه آن را مى‏داند، و هيچ دانه‏اى در تاريكيهاى [توبرتوى‏] زمين و هيچ تر و خشكى نيست مگر آنكه در كتاب مبينى [مسطور] است‏ (۵۹)

و او كسى است كه روح شما را در شب [به هنگام خواب‏] مى‏گيرد و مى‏داند كه در روز چه كرده‏ايد، سپس در آن شما را [از خواب‏] بر مى‏انگيزد تا مهلت معينى سرآيد، آنگاه بازگشت شما به سوى اوست و آنگاه شما را از [حقيقت‏] كار و كردارتان آگاه مى‏گرداند (۶۰)

و او بر بندگان خود چيره است و بر شما نگهبانانى مى‏فرستد، و چون مرگ يكى از شما فرارسد، فرشتگان ما روح او را مى‏گيرند و فروگذار نمى‏كنند (۶۱)

آنگاه به سوى خداوند، كه سرور راستينشان است، بازگردانده مى‏شوند، بدانيد كه حكم او راست و او سريع‏ترين حسابرسان است‏ (۶۲)

بگو چه كسى شما را از تاريكيها [و شدايد] خشكى و دريا مى‏رهاند، [زمانى‏] كه او را به زارى و پنهانى مى‏خوانيد [و مى‏گوييد] اگر ما را از اين [مهلكه‏] نجات داد، بى‏گمان از سپاسگزاران خواهيم شد (۶۳)

بگو خداوند شما را از آن نجات مى‏دهد و نيز از هر گرفتارى، و باز شما شرك مى‏ورزيد (۶۴)

بگو او تواناست به اينكه به شما عذابى از فراز يا فرودتان برانگيزد يا شما را گرفتار اختلاف كلمه كند و به بعضى از شما شر و بلاى بعضى ديگر را بچشاند، بنگر چگونه آيات را گونه‏گون بيان مى‏داريم تاايشان دريابند (۶۵)

و قوم تو آن را دروغ انگاشتند و حال آنكه آن حق است، بگو من نگهبان شما نيستم‏ (۶۶)

هر خبرى سرانجامى دارد، و به زودى خواهيد دانست‏ (۶۷)

و چون كسانى را كه در آيات ما كندوكاو مى‏كنند ديدى از آنان روى بگردان تا به سخنى غير از آن بپردازند و اگر شيطان تو را به فراموشى انداخت، بعد از آنكه به ياد آوردى با قوم ستمكار [مشرك‏] منشين‏ (۶۸)

و از حساب آنان چيزى بر عهده پرهيزگاران نيست، ولى اين يادآورى است، تا پروا پيشه كنند (۶۹)

و كسانى را كه دينشان را [چون‏] بازى و سرگرمى گرفته‏اند و زندگانى دنيا فريبشان داده است، رها كن و به آن پند بده، تا مبادا كسى به سبب كار و كردارش به مهلكه افتد، كه او را در برابر خداوند نه ياورى هست و نه شفيعى، و اگر هر فديه‏اى بدهد، از او پذيرفته نمى‏شود، اينان كسانى هستند كه به سبب كار و كردارشان به مهلكه افتاده‏اند، و به خاطر كفرى كه ورزيده‏اند، نوشابه‏اى از آب گرم و عذابى دردناك [در پيش‏] دارند (۷۰)

بگو آيا به جاى خداوند چيزى را بپرستيم كه نه سودى به ما مى‏رساند و نه زيانى، و آيا بعد از آنكه خداوند هدايتمان كرد از عقيده خود بازگرديم، همانند كسى كه شيطان راهش را زده باشد، كه در بيابان [سرگشته و] حيران ماند و يارانى داشته باشد كه او را به هدايت بخوانند [و به او گويند] به سوى ما بيا، بگو بى‏گمان هدايت، بخوانند [و به او گويند] به سوى ما بيا، بگو بى‏گمان هدايت، همان هدايت الهى است، و به ما فرمان داده شده است كه در برابر پروردگار جهانيان تسليم باشيم‏ (۷۱)

و اينكه نماز را برپا داريد و از او پروا كنيد و اوست كه به نزد او محشور مى‏شويد (۷۲)

و اوست كه آسمانها و زمين را به حق آفريد و روزى كه بگويد موجود شو، بى‏درنگ موجود شود، سخن او حق است، و روزى كه در صور دميده شود، فرمانروايى از آن اوست، اوست كه داناى پنهان و پيداست، و اوست كه فرزانه آگاه است‏ (۷۳)

و چنين بود كه ابراهيم به پدرش آزر گفت آيا بتان را به خدايى مى‏گيرى؟ من تو و قومت را در گمراهى آشكار مى‏بينم‏ (۷۴)

و بدين‏سان ملكوت آسمانها و زمين را به ابراهيم مى‏نمايانيم تا از اصحاب يقين گردد (۷۵)

زمانى كه شب بر او پرده انداخت، ستاره‏اى ديد و گفت اين پروردگار من است، آنگاه چون افول كرد، گفت افول‏كنندگان را دوست ندارم‏ (۷۶)

آنگاه چون ماه را تابان ديد، گفت اين پروردگار من است، و چون افول كرد گفت اگر پروردگارم مرا راهنمايى نكند بى‏گمان از گمراهان خواهم شد (۷۷)

آنگاه چون خورشيد را تابان ديد گفت اين پروردگار من است، اين بزرگتر است، و چون افول كرد گفت اى قوم من، من از شركى كه مى‏ورزيد، برى و بركنارم‏ (۷۸)

من پاكدينانه روى دل مى‏نهم به سوى كسى كه آسمانها و زمين را آفريده است، و من از مشركان نيستم‏ (۷۹)

و قوم او با او محاجه مى‏كردند، او به ايشان گفت آيا درباره خداوند با من محاجه مى‏كنيد، و حال آنكه مرا به راه راست هدايت كرده است و از [شر] شرك شما نمى‏ترسم مگر آنكه پروردگارم چيزى [و خوف و خطرى برايم‏] خواسته باشد، پروردگار من بر همه چيز احاطه علمى دارد، آيا پند نمى‏گيريد؟ (۸۰)

و چگونه از آنچه [براى خدا] شريك مى‏آوريد، بترسم در حالى كه شما از اينكه براى خداوند شريك آورده‏ايد، و هيچ حجتى در اين باره به دست شما نداده است، نمى‏ترسيد، پس اگر مى‏دانيد كداميك از دو گروه سزاوارتر به امن [و امان‏] است؟ (۸۱)

كسانى كه ايمان آورده‏اند و ايمانشان را به شرك نيالوده‏اند، آنانند كه امن [و امان‏] دارند و آنانند كه رهيافته‏اند (۸۲)

و اين حجت ماست كه به ابراهيم در برابر قومش بخشيديم، درجات هركس را كه بخواهيم فرا مى‏بريم، بى‏گمان پروردگار تو فرزانه داناست‏ (۸۳)

و به او اسحاق و يعقوب را بخشيديم و همه را هدايت كرديم، و نيز پيش از آن نوح را راه نموديم و داوود و سليمان و ايوب و يوسف و موسى و هارون را كه از زاد و رود او بودند، و بدين‏سان نيكوكاران را جزا مى‏دهيم‏ (۸۴)

و نيز زكريا و يحيى و عيسى و الياس را، كه همگى از شايستگان بودند (۸۵)

و نيز اسماعيل و اليسع و يونس و لوط را و همگيشان را بر جهانيان برترى داديم‏ (۸۶)

و برخى از پدرانشان و فرزندانشان و برادرانشان را، و آنان را برگزيديم و به راهى راست هدايت كرديم‏ (۸۷)

اين هدايت الهى است كه هركس از بندگانش را كه بخواهد به آن راه مى‏نمايد، و اگر شرك ورزيده بودند، اعمالشان تباه شده بود (۸۸)

اينان كسانى هستند كه بديشان كتاب و حكمت و نبوت بخشيديم، اگر اينان [معاصران پيامبر] به آن [شريعت الهى‏] كفرورزند، قومى را بر آن گماريم كه به آن كافر نباشند (۸۹)

اينان كسانى هستند كه خداوند هدايتشان كرده است، پس به هدايت آنان اقتداء كن، بگو براى آن از شما مزدى نمى‏طلبم، اين جز پندآموزى براى جهانيان نيست‏ (۹۰)

و خداوند را چنانكه سزاوار ارج اوست، ارج نگذاشتند چرا كه گفتند خداوند هيچ چيز بر هيچ بشرى نازل نكرده است، بگو كتابى را كه موسى آورد و روشنگر و رهنمودى براى مردم بود و آن را بر كاغذها نوشته بوديد و [بعضى را] آشكار و بسيارى از آن را پنهان مى‏داريد چه كسى نازل كرده است؟ و آنچه شما و پدرانتان نمى‏دانستيد به شما در آموخته‏اند، بگو خدا [آن را نازل كرده است‏]، سپس آنان را در كند و كاوشان رها كن كه بازى كنند (۹۱)

و اين كتابى است مبارك كه فرو فرستاده‏ايم، و همخوان با كتابى است كه پيشاپيش آن است، تا [مردم‏] مكه و پيرامونيان آن را هشدار دهى و مؤمنان به آخرت، به آن ايمان مى‏آورند و آنان مواظبت بر نمازهاى خويش دارند (۹۲)

و كيست ستمكارتر از كسى كه بر خداوند دروغ بندد، يا بگويد بر من وحى شده است و چيزى بر او وحى نشده باشد، و كسى كه گويد به زودى نظير آنچه خداوند نازل كرده است، نازل مى‏كنم، و اگر بنگرى كه ستمكاران [مشركان‏] در سكرات مرگ‏اند و فرشتگان [بر آنان‏] دست گشوده‏اند كه جانهايتان را تسليم كنيد، امروز به سبب آنچه به ناحق به خداوند نسبت مى‏داديد و در برابر آيات او كبر مى‏ورزيديد، به كيفر عذاب خواركننده مى‏رسيد (۹۳)

و به نزد ما يكه و تنها آمده‏ايد، چنانكه نخستين بار نيز شما را همين‏گونه آفريده بوديم، و آنچه از ناز و نعمت كه به شما بخشيده بوديم در پس پشت خود رها كرده‏ايد و شفيعانتان را كه گمان مى‏كرديد با [خدا در عبادت‏] شما شريك هستند، همراه شما نمى‏بينيم، پيوند بين شما گسسته شد و آنچه [شريك و شفيع‏] مى‏انگاشتيد، بر باد رفت‏ (۹۴)

خداوند شكافنده دانه و هسته است، زنده را از مرده بيرون مى‏آورد و بيرون آورنده مرده از زنده است، چنين است خداى شما، چگونه به بيراهه مى‏رويد؟ (۹۵)

[هموست كه‏] شكافنده صبح است و شب را آرام‏بخش گردانده است، و خورشيد و ماه را شمارى مقرر داشته است، تقدير [خداوند] پيروزمند دانا چنين است‏ (۹۶)

و هموست كه ستارگان را براى شما آفريد تا در تاريكيهاى خشكى و دريا راه خود را پيدا كنيد، به راستى كه آيات [خود] را براى اهل معرفت به روشنى بيان كرده‏ايم‏ (۹۷)

و اوست كه شما را از تن يگانه‏اى پديد آورد و آنگاه [شما را] قرارگاه و وديعت گاهى است، به راستى كه آيات [خود] را براى قومى كه درمى‏يابند به روشنى بيان كرده‏ايم‏ (۹۸)

و اوست كه از آسمان، آبى فروفرستاد و بدان هرگونه گياه برآورديم و از آن جوانه سبز رويانديم و از آن دانه‏هاى درهم رسته بيرون آوريم، و از شكوفه خرما خوشه‏هاى دسترس و باغهاى انگور و [درختان‏] زيتون و انار [پديد آورديم‏] كه همانند و ناهمانند هستند، به ميوه‏هاى آن چون ميوه دهد و برسد بنگريد، در اين براى اهل ايمان، مايه‏هاى عبرت است‏ (۹۹)

و [مشركان‏] براى خداوند از جن شريكانى قائل شده‏اند، حال آنكه [خداوند] آنان را آفريده است، و براى او از روى نادانى [فرزندان‏] پسر و دختر بر مى‏سازند، او بسى پاك و فراتر است از آنچه مى‏گويند (۱۰۰)

نوپديدآورنده آسمانها و زمين است، چگونه فرزندى داشته باشد در حالى كه همسرى ندارد، و همه چيز را آفريده است، و به هر چيزى داناست‏ (۱۰۱)

چنين است خداوند كه پروردگار شماست، خدايى جز او نيست، آفريدگار همه چيز است، پس او را بپرستيد، و او بر همه چيز نگهبان است‏ (۱۰۲)

ديدگان او را درنيابد و او ديدگان را دريابد، و اوست باريك بين آگاه‏ (۱۰۳)

به راستى روشنگريهايى از سوى پروردگارتان براى شما آمده است، پس هركس به ديده بصيرت بنگرد به سود خود اوست، و هركس از سر بصيرت ننگرد به زيان خود اوست، و من نگهبان شما نيستم‏ (۱۰۴)

و بدين‏سان آيات [خود] را گونه‏گون بيان مى‏داريم براى آنكه مبادا بگويند درس گرفته‏اى، و براى آنكه آن را به روشنى براى اهل معرفت باز مى‏گوييم‏ (۱۰۵)

از آنچه از پروردگارت به تو وحى مى‏شود پيروى كن، خدايى جز او نيست، و از مشركان روى بگردان‏ (۱۰۶)

و اگر خداوند مى‏خواست، شرك نمى‏ورزيدند، ولى تو را نگهبان آنان نگماشته‏ايم و تو كارساز آنان نيستى‏ (۱۰۷)

و كسانى را كه به جاى خداوند مى‏پرستند، دشنام ندهيد، چرا كه از سر دشمنى و نادانى خداوند را دشنام مى‏دهند، بدين‏سان عمل هر امتى را در چشمشان آراستيم، سپس بازگشتشان به سوى پروردگارشان است و او ايشان را از [حقيقت‏] كار و كردارشان آگاه مى‏سازد (۱۰۸)

و [اينان‏] سخت‏ترين سوگندهايشان را به نام خدا خوردند كه اگر معجزه‏اى برايشان بيايد به آن ايمان مى‏آورند، بگو معجزات در اختيار خداوند است، و چه دانيد كه چون [معجزه‏اى هم‏] بيايد به آن ايمان نمى‏آورند (۱۰۹)

و دلها و ديدگانشان را [از قبول آن‏] بر مى‏گردانيم همچنانكه نخستين بار هم به آن ايمان نياوردند، و ايشان را در طغيانشان سرگشته رها مى‏سازيم‏ (۱۱۰)