به نام خداوند رحمتگر مهربان

و هيچ جنبنده‏اى در زمين نيست مگر آنكه روزى او بر خداوند است و او آرامشگاه و بازگشتگاهشان را مى‏داند، همه در كتابى مبين [ثبت‏] است‏ (۶)

و او كسى است كه آسمانها و زمين را در شش روز بيافريد و عرش او بر آب بود، تا سرانجام شما را بيازمايد [و معلوم بدارد] كه كدامتان نيكو كردارتريد، و اگر بگويى شما بعد از مرگ برانگيخته مى‏شويد، كافران گويند اين جز جادوى آشكار نيست‏ (۷)

و اگر عذاب را به مدت اندكشمارى به تاخير اندازيم، خواهند گفت چه چيزى آن را بازداشت؟ بدانيد روزى كه بر آنان فرود آيد، از آنان بازداشته نمى‏گردد، و آنچه به ريشخند مى‏گيرند فرو مى‏گيردشان‏ (۸)

و هرگاه انسان را از سوى خود رحمتى بچشانيم، سپس آن را از او باز گيريم، بس نوميد و ناسپاس گردد (۹)

و اگر پس از رنجى كه به او رسيده آسايشى بچشانيم، خواهد گفت رنج و بلا از من دور شد و شادمان و نازان گردد (۱۰)

مگر كسانى كه شكيبايى‏ورزيده و كارهاى شايسته كرده‏اند كه اينان از آمرزش و پاداشى بزرگ برخوردارند (۱۱)

مبادا از بيم آنكه بگويند چرا بر او گنجى نازل نمى‏شود، يا فرشته‏اى همراه او نيامده است، برخى از آنچه بر تو وحى شده است، فروگذارى و دل تنگ دارى، تو فقط هشداردهنده‏اى و خداست كه كارساز هر چيزى است‏ (۱۲)

يا مى‏گويند آن [قرآن‏] را برساخته است، بگو اگر راست مى‏گوييد ده سوره برساخته همانند آن بياوريد، و هر كسى را كه مى‏توانيد در برابر خداوند به يارى بخوانيد (۱۳)

آنگاه اگر از عهده پاسخ شما بر نيامدند بدانيد كه آن به علم الهى نازل شده است، و اينكه خدايى جز او نيست، پس آيا پذيرنده‏ايد؟ (۱۴)

هر كس زندگانى دنيا و تجمل آن را بخواهد، حاصل اعمالشان را در همين دنيا به تمامى به آنان مى‏دهيم، و در آن كم و كاستى نخواهند ديد (۱۵)

اينان كسانى هستند كه در آخرت جز آتش دوزخ ندارند و هر چه در دنيا كرده‏اند بر باد رفته و كار و كردارشان باطل شده است‏ (۱۶)

آيا كسى كه حجت آشكارى از پروردگارش دارد و شاهدى از [خويشان‏] او پيرو آن است [همانند كسى است كه بينه و شاهدى ندارد؟] و حال آنكه پيش از آن هم كتاب موسى رهنما و مايه رحمت بود، اينان به آن ايمان دارند و هر كس از گروه مشركان كه به آن كفر و انكار ورزد، آتش دوزخ وعده‏گاه اوست، پس از [حقيقت‏] آن در ترديد مباش، كه آن راست و درست از سوى پروردگار توست ولى بيشتر مردم باور نمى‏كنند (۱۷)

و كيست ستمكارتر از كسى كه بر خداوند دروغ بندد، اينان را [در قيامت‏] به پيشگاه پروردگارشان عرضه دارند، و گواهان گويند اينان كسانى هستند كه بر پروردگارشان دروغ بستند، بدانيد كه لعنت الهى بر ستمكاران [مشرك‏] است‏ (۱۸)

همان كسانى كه [مردم را] از راه خدا باز مى‏دارند و آن را ناهموار و ناهنجار مى‏شمارند و هم آنان آخرت را منكرند (۱۹)

اينان در اين سرزمين گزير و گريزى ندارند، و ايشان در برابر خداوند [و به جاى او] سرورى ندارند، عذابشان دو چندان خواهد شد، [چرا] كه گوش شنيدن [حق‏] و چشم ديدن [حق‏] را نداشتند (۲۰)

اينان كسانى هستند كه به خود زيان زده‏اند و برساخته‏هايشان بر باد رفت و از ديد آنان ناپديد شد (۲۱)

حقا كه در آخرت هم اينان زيانكارترند (۲۲)

كسانى كه ايمان آورده‏اند و كارهاى شايسته كرده‏اند و در برابر پروردگارشان خشيت و خشوع داشته‏اند، اينان بهشتيان‏اند [و] هم اينان در آن جاودانه‏اند (۲۳)

مثل اين دو گروه همانند نابينا و ناشنوا [از يك سو] و بينا و شنوا [از سوى ديگر] است، آيا با همديگر برابر و همانندند؟ پس چرا پند نمى‏گيريد؟ (۲۴)

به راستى كه نوح را به سوى قومش فرستاديم [كه با ايشان گفت‏] من هشداردهنده آشكارى شما هستم‏ (۲۵)

كه جز خداوند را مپرستيد، كه من بر شما از عذاب روزى سهمگين مى‏ترسم‏ (۲۶)

بزرگانى از قومش كه كفرورزيده بودند، در پاسخ او گفتند تو را جز بشرى همانند خويش نمى‏بينيم و نمى‏بينيم كه جز فرومايگان ما [آن هم‏] نسنجيده، از تو پيروى كنند، و براى شما بر خويش [هيچ گونه‏] برترى نمى‏بينيم، بلكه شما را دروغگو مى‏دانيم‏ (۲۷)

گفت اى قوم من بينديشيد كه اگر من از سوى پروردگارم حجت آشكارى داشته باشم، و او از سوى خويش رحمتى بر من بخشيده باشد، و [اين حقيقت‏] از ديد شما پنهان مانده باشد، پس آيا ما مى‏توانيم در حالى كه شما ناخوش داريد، شما را به آن ملزم كنيم؟ (۲۸)

و اى قوم من، من از شما مالى [و منالى‏] نمى‏خواهم، اجر من فقط با خداوند است، من طردكننده كسانى كه ايمان آورده‏اند، نيستم، چرا كه اينان به لقاى پروردگارشان خواهند رسيد، و من به واقع شما را قومى نادان [و ندانم‏كار] مى‏بينم‏ (۲۹)

و اى قوم من، اگر من آنان را طرد كنم، چه كسى مرا در برابر خداوند يارى خواهد كرد، چرا پند نمى‏گيريد؟ (۳۰)

و به شما نمى‏گويم كه خزاين الهى نزد من است، و غيب نيز نمى‏دانم، و نمى‏گويم كه فرشته‏ام، و به كسانى كه در چشمان شما خوار مى‏آيند، نمى‏گويم كه خداوند هرگز خيرى به آنان نخواهد داد، خداوند به ما فى‏الضمير آنان داناتر است، اگر چنين كنم از ستمكاران خواهم بود (۳۱)

گفتند اى نوح به راستى كه با ما مجادله كردى و چه مجادله دور و درازى هم با ما كردى، و اگر راست مى‏گويى هر چه به ما وعده داده‏اى [هم‏اكنون بر سر ما] بياور (۳۲)

گفت بى‏شك خداوند اگر بخواهد آن را [بر سر شما] خواهد آورد و شما گزير و گريزى نداريد (۳۳)

و اگر من بخواهم در حق شما خير خواهى كنم، در صورتى كه خداوند بخواهد شما را بيراه گذارد، خيرخواهى من سودى به حال شما نخواهد كرد، او پروردگار شماست و به سوى او باز گردانده مى‏شويد (۳۴)

يا مى‏گويند آن را برساخته است، بگو اگر آن را برساخته باشم، در آن صورت [مسؤوليت‏] گناه من با من است، ولى من از گناهى كه شما مى‏كنيد برى و بركنارم‏ (۳۵)

و به نوح وحى شد كه از قوم تو جز كسانى كه تاكنون ايمان آورده‏اند، ايمان نخواهند آورد، و از آنچه كرده‏اند اندوهگين مباش‏ (۳۶)

و كشتى را زير نظر ما و وحى ما بساز و با من درباره كسانى كه شرك‏ورزيده‏اند، سخن مگو، كه آنان غرق شدنى هستند (۳۷)

و [نوح‏] كشتى را مى‏ساخت و هر بار كه بزرگانى از قومش بر او مى‏گذشتند او را ريشخند مى‏كردند، مى‏گفت اگر ما را ريشخند كنيد، ما نيز [به هنگامش‏] به همان گونه كه ما را ريشخند مى‏كنيد، ريشخندتان خواهيم كرد (۳۸)

و به زودى خواهيد دانست كه بر سر چه كسى عذابى مى‏آيد كه خوارش سازد، و عذابى پاينده بر او فرود مى‏آيد (۳۹)

تا به آنجا كه فرمان ما در رسيد و [آب از] تنور فوران كرد آنگاه گفتيم كه در آن [كشتى‏] از هر جنس [جانورى‏] دو تا سوار كن و نيز خانواده‏ات را، مگر كسى كه حكم [ما] از پيش درباره او مقرر شده است، و نيز كسانى را كه ايمان آورده‏اند، و همراه او جز اندكى ايمان نياورده بودند (۴۰)

و گفت بر آن سوار شويد، كه روانه شدن و لنگر انداختنش با نام خداست، كه پروردگار من آمرزگار مهربان است‏ (۴۱)

و آن [كشتى‏] ايشان را در دل موج‏[هاى‏] كوه پيكر پيش مى‏برد، و نوح پسرش را ندا داد -و او در كنارى بودكه اى فرزندم همراه ما سوار شو، و با كافران مباش‏ (۴۲)

گفت به زودى در كوهى پناه مى‏گيرم كه مرا از سيلاب در امان مى‏دارد، [نوح‏] گفت امروز در برابر امر الهى، پشت و پناهى وجود ندارد، مگر كسى كه [خداوند] بر او رحمت آورده باشد، و در ميان ايشان موج حايل شد، و او از غرق شدگان گرديد (۴۳)

و گفته شد كه اى زمين آبت را فرو بر، و اى آسمان [بارانت را] فروبند، و آب فروكش كرد و كار به سرانجام رسيد و [كشتى‏] بر [كوه‏] جودى قرار گرفت، و گفته شد كه لعنت بر ستم‏پيشگان [مشرك‏] (۴۴)

و نوح پروردگارش را ندا داد و گفت پروردگارا پسرم از خانواده من است و البته وعده تو نيز راست و درست است و تو داورترين داورانى‏ (۴۵)

فرمود اى نوح او [در حقيقت‏] از خانواده تو نيست، او [را] عملى ناشايسته است، پس از من چيزى مخواه كه به [حقيقت‏] آن آگاهى ندارى، من پندت مى‏دهم كه مبادا از نادانان باشى‏ (۴۶)

گفت پروردگارا من به تو پناه مى‏برم كه مبادا چيزى را كه به آن آگاهى ندارم، از تو بخواهم، و اگر مرا نيامرزى و بر من رحمت نياورى، از زيانكاران خواهم بود (۴۷)

گفته شد اى نوح، فرود آى با سلامت و بركتهايى از ما بر تو و بر امتهايى از [نسل‏] همراهان تو، و امتهايى‏اند كه يك چند بهره‏مندشان سازيم، سپس عذابى دردناك از ما به ايشان خواهد رسيد (۴۸)

اين از اخبار غيبى است كه بر تو وحى مى‏كنيم، نه تو و نه قومت پيش از اين آنها را نمى‏دانستيد، پس شكيبايى پيشه كن كه نيك سرانجامى از آن پرهيزكاران است‏ (۴۹)

و به سوى قوم عاد برادرشان هود را [فرستاديم‏] گفت اى قوم من خداوند را كه خدايى جز او نداريد، بپرستيد، شما جز [قومى‏] افتراء زن نيستيد (۵۰)

اى قوم من از شما براى اين كار مزدى نمى‏طلبم، مزد من [بر عهده كسى‏] نيست مگر بر كسى كه مرا آفريده است، آيا تعقل نمى‏كنيد؟ (۵۱)

و اى قوم من از پروردگارتان آمرزش بخواهيد و به درگاه او توبه كنيد، تا از آسمان بر شما بارانى پيوسته و پيگير بباراند، و قوتى بر قوت شما بيفزايد، و گنهكارانه روى برمتابيد (۵۲)

گفتند اى هود، براى ما حجتى روشن نياورده‏اى و ما رهاكننده خدايان خود به خاطر سخن تو نيستيم و ما به تو ايمان نمى‏آوريم‏ (۵۳)

ما جز اين نمى‏گوييم كه بعضى از خدايان ما به تو گزندى رسانده‏اند، [هود] گفت من خداوند را گواه مى‏گيرم و شما هم گواه باشيد كه من از شركى كه در برابر او مى‏ورزيد، برى و بركنارم‏ (۵۴)

پس همگى در حق من هر كيد و مكرى كه داريد به كار بريد، و مهلتم مدهيد (۵۵)

چرا كه من بر خداوند، پروردگارم، كه پروردگار شما نيز هست، توكل كرده‏ام، هيچ جنبنده‏اى نيست مگر آنكه او [خداوند] حاكم بر هستى اوست، پروردگار من بر راه راست است‏ (۵۶)

پس اگر رو بر تابيد [بدانيد كه‏] من به راستى رسالتى را كه براى شما داشته‏ام، به شما رسانده‏ام و پروردگار من قومى غير از شما را جانشين شما خواهد كرد و به او هيچ زيانى نمى‏توانيد برسانيد، كه پروردگار من نگهبان هر چيز است‏ (۵۷)

و چون فرمان ما در رسيد، هود و كسانى را كه همراه او ايمان آورده بودند، به رحمت خويش نجات داديم و از عذاب سخت رهانيديم‏ (۵۸)

و اين قوم عاد بود كه آيات پروردگارشان را انكار كردند و از پيامبران او سرپيچى كردند و از كار و بار هر زورگوى ستيزه‏جويى پيروى كردند (۵۹)

و هم در اين دنيا و هم در روز قيامت لعنتى گريبانگيرشان شد، بدانيد كه قوم عاد به پروردگارشان كفرورزيدند، هان نفرين بر عاد قوم هود باد (۶۰)

و به سوى قوم ثمود برادرشان صالح را [فرستاديم‏] گفت اى قوم من خداوند را كه خدايى جز او نداريد بپرستيد، او شما را از زمين پديد آورد و شما را به آبادگرى در آن واداشت، پس از او آمرزش بخواهيد و به درگاه او توبه كنيد، كه بى‏گمان پروردگار من نزديك و اجابتگر است‏ (۶۱)

گفتند اى صالح پيش از اين در ميان ما مايه اميدوارى بودى، آيا ما را باز مى‏دارى كه چيزى را كه پدرانمان پرستيده‏اند بپرستيم؟ ما به چيزى كه دعوتمان مى‏كنى سخت شك داريم‏ (۶۲)

گفت اى قوم من، بينديشيد اگر من از سوى پروردگارم حجت آشكارى داشته باشم و بر من از سوى خويش رحمتى بخشيده باشد، اگر از خداوند نافرمانى كنم، چه كسى مى‏تواند در برابر خداوند به من يارى برساند؟ پس جز بر خسران من نمى‏افزاييد (۶۳)

و اى قوم من، اين شتر خداست كه معجزه براى شماست، پس بگذاريد در زمين خدا [آزادانه بچرد و] بخورد و به آن آسيبى نرسانيد، كه عذابى زودرس گريبانگيرتان خواهد شد (۶۴)

آنگاه آن را پى كردند [صالح‏] گفت سه روز در خانه‏هايتان [از زندگى‏] برخوردار باشيد، كه اين وعده‏اى بى‏دروغ است‏ (۶۵)

و چون فرمان ما در رسيد صالح و كسانى را كه همراه او ايمان آورده بودند، به رحمت خويش از خوارى و زارى آن روز نجات داديم، چرا كه پروردگارت نيرومند پيروزمند است‏ (۶۶)

و ستم‏پيشگان [مشرك‏] را بانگ مرگبار فرو گرفت، و در خانه و كاشانه‏شان از پا در آمدند (۶۷)

گويى كه در آن نبوده‏اند، بدانيد كه قوم ثمود به پروردگارشان كفر ورزيدند، هان نفرين بر ثمود باد (۶۸)

و فرشتگان ما براى ابراهيم بشارت آوردند، گفتند سلام [بر تو] گفت سلام [بر شما] و چيزى نگذشت كه [ابراهيم براى آنان‏] گوساله‏اى بريان شده آورد (۶۹)

و چون ديد كه دستانشان به سوى آن دراز نمى‏شود، به آنان احساس بيگانگى كرد، و از آنان ترسى در دل يافت، گفتند مترس ما به سوى قوم لوط فرستاده شده‏ايم‏ (۷۰)

و همسر او [ابراهيم‏] ايستاده بود و [از بشارت الهى‏] خنديد، آنگاه او را به [بار گرفتن و زادن‏] اسحاق و پس از اسحاق به يعقوب، بشارت داديم‏ (۷۱)

گفت واى بر من آيا در حالى كه خودم پيرزنم و اين شوهرم پيرمرد [فرتوت‏] است، فرزند مى‏زايم؟ اين چيزى شگفت‏آور است‏ (۷۲)

[فرشتگان‏] گفتند آيا از امر الهى تعجب مى‏كنى؟ اى خاندان [رسالت‏] رحمت الهى و بركات او بر شما باد، او ستوده بزرگوار است‏ (۷۳)

و چون ترس از ابراهيم دور شد، و بشارت به او رسيد، درباره قوم لوط [به قصد شفاعت‏] با ما به چون و چرا پرداخت‏ (۷۴)

بى‏گمان ابراهيم بردبار دردمند توبه كار بود (۷۵)

[گفتيم‏] اى ابراهيم از اين [درخواست‏] درگذر، چرا كه فرمان پروردگارت در رسيده است و عذابى بى‏بازگشت بر آنان فرود خواهد آمد (۷۶)

و چون فرشتگان ما به نزد لوط آمدند از ايشان نگران شد و [از كمك به آنان‏] دستش كوتاه شد، و گفت امروز روزى سخت و سنگين است‏ (۷۷)

و قومش شتابان به سوى او هجوم آوردند و هم آنان بودند كه مرتكب كارهاى ناشايست مى‏شدند [لوط] گفت اى قوم من اينان دختران من هستند، آنان براى شما پاكيزه‏تر و رواترند، پس از خدا پروا كنيد و مرا در كار و بار مهمانانم خوار و رسوا مسازيد، آيا در ميان شما مردى فهيم نيست؟ (۷۸)

گفتند خوب مى‏دانى كه ما با دخترانت كارى نداريم و تو خوب مى‏دانى كه ما چه مى‏خواهيم‏ (۷۹)

[لوط] گفت كاش نيروى مقابله با شما را داشتم، يا از دست شما به پناهگاهى امن پناه مى‏بردم‏ (۸۰)

[فرشتگان‏] گفتند اى لوط ما فرستادگان پروردگارت هستيم [بدان كه‏] آنان هرگز به تو نخواهند رسيد، پس پاسى از شب گذشته خانواده‏ات را همراه ببر و هيچ‏يك از شما باز پس ننگرد، مگر زنت كه به او همان بلايى كه به آنان مى‏رسد، خواهد رسيد، بدان كه وعده‏گاه آنان صبح است، آيا صبح نزديك نيست؟ (۸۱)

چون فرمان ما در رسيد آن را زير و زبر كرديم و بر آن سنگپاره‏هايى از سنگ-گل پياپى فرو باريديم‏ (۸۲)

كه [هر يك‏] نزد پروردگارت نشان كرده بود و آن از ستمكاران [مشرك‏] دور نيست‏ (۸۳)

و به سوى قوم مدين، برادرشان شعيب را [فرستاديم‏]، گفت اى قوم من، خداوند را كه جز او خدايى نداريد، بپرستيد، و در پيمانه و ترازو كم مگذاريد، چرا كه من شما را در رفاه و ثروت مى‏بينم، و بر شما از عذاب روزى فراگير مى‏ترسم‏ (۸۴)

اى قوم من پيمانه و ترازو را دادگرانه تمام و كمال دهيد و به مردم اجناسشان را كم مدهيد و در اين سرزمين فتنه و فساد برپا نكنيد (۸۵)

اگر مؤمن باشيد، باز نهاده الهى براى شما بهتر است، و من نگهبان شما نيستم‏ (۸۶)

گفتند اى شعيب آيا نمازت تو را بر آن مى‏دارد كه [ما را تكليف كنى كه‏] دست از آنچه پدرانمان مى‏پرستند برداريم يا در اموالمان هر كار كه خواهيم نكنيم، تو بى‏هيچ شك و شبهه بردبار و فهيمى‏ (۸۷)

گفت اى قوم من بينديشيد اگر من از سوى پروردگارم حجت آشكارى داشته باشم و از سوى خويش به من روزى نيك بخشيده باشد [چه خواهيد كرد] و من نمى‏خواهم با شما، در آنچه شما را از آن باز داشته‏ام مخالفت كنم [و خود مرتكب آن شوم‏] تا آنجا كه بتوانم جز اصلاح نمى‏خواهم، و توفيق من جز به [اراده‏] خداوند نيست، كه بر او توكل كرده‏ام و به او روى آورده‏ام‏ (۸۸)

و اى قوم من شما را ستيزه‏جويى با من به آنجا نكشاند كه همانند آنچه بر سر قوم نوح يا قوم هود يا قوم صالح آمد، بر سر شما هم بيايد، و قوم لوط از شما دور نيست‏ (۸۹)

و از پروردگارتان آمرزش بخواهيد و به درگاه او توبه كنيد، كه پروردگار من مهربان و دوستدار [بندگان صالح خويش‏] است‏ (۹۰)

گفتند اى شعيب بسيارى از آنچه مى‏گويى در نمى‏يابيم و تو را در ميان خود ناتوان مى‏بينيم، و اگر خاندانت نبود، بى‏شك سنگسارت مى‏كرديم و تو نزد ما عزيز نيستى‏ (۹۱)

گفت اى قوم من آيا خاندان من نزد شما عزيزتر از خداوند است، كه او را پس پشت انداخته‏ايد، بى‏گمان پروردگار من بر آنچه مى‏كنيد چيره است‏ (۹۲)

و اى قوم من هر چه مى‏توانيد بكنيد، من نيز مى‏كنم، به زودى خواهيد دانست كه بر سر چه كسى عذابى مى‏آيد كه خوارش سازد، و چه كسى دروغگوست، شما چشم به راه باشيد كه من نيز همراه با شما چشم به راهم‏ (۹۳)

و چون فرمان ما در رسيد، شعيب و كسانى را كه همراه او ايمان آورده بودند به رحمت خويش نجات داديم و بانگ مرگبار ستم‏پيشگان [مشرك‏] را فرو گرفت و در خانه و كاشانه‏شان از پا درآمدند (۹۴)

گويى در آنجا نبوده‏اند، هان نفرين بر قوم مدين، همچنانكه قوم ثمود هم نفرين زده بود (۹۵)

و به راستى موسى را همراه با معجزات خويش و برهانى آشكار به سوى فرعون و بزرگان قومش فرستاديم‏ (۹۶)

آنگاه [آنان‏] از فرمان فرعون پيروى كردند و فرمان فرعون صواب نبود (۹۷)

او در روز قيامت پيشاپيش قومش است، آنگاه آنان را به آتش دوزخ درمى‏آورد، چه بد است درآيندى كه به آن درآمده‏اند (۹۸)

و در اين [جهان‏] و در روز قيامت لعنتى گريبانگيرشان شود، چه بد است عطيه‏اى كه به ايشان داده‏اند (۹۹)

اين از اخبار آن شهرهاست كه بر تو مى‏خوانيم بعضى از آنها [هنوز] برپا مانده‏اند و بعضى بر باد رفته‏اند (۱۰۰)

و ما بر ايشان ستم نكرديم، بلكه خود بر خويشتن ستم كردند، و چون فرمان پروردگارت در رسيد خدايانشان كه به جاى خداوند مى‏پرستيدندشان هيچ به كارشان نيامدند، و جز بر خسران ايشان نيفزودند (۱۰۱)

و چنين است بازخواست پروردگارت كه اهالى شهرهايى را كه ستمگر [و مشرك‏]اند فرو مى‏گيرد، بى‏گمان بازخواست او سهمگين و سنگين است‏ (۱۰۲)

در اين براى كسى كه از عذاب آخرت مى‏ترسد، عبرتى هست، آن روزى است كه در آن مردم گرد آيند و آن روز گرد هم آمدن است‏ (۱۰۳)

و آن را جز تا مهلتى محدود به تاخير نمى‏اندازيم‏ (۱۰۴)

روزى بيايد كه هيچ كس جز به اذن او سخن نگويد و از مردمان [بعضى‏] بدبخت و بعضى نيكبخت باشند (۱۰۵)

و اما كسانى كه بدبخت شده‏اند در آتش دوزخ‏اند و در آن فرياد و عربده دارند (۱۰۶)

پيوسته تا زمانى كه آسمانها و زمين وجود دارند، در آن هستند مگر آنچه پروردگارت بخواهد، كه پروردگارت هر چه خواهد همان تواند كرد (۱۰۷)

و اما كسانى كه نيكبخت شده‏اند پيوسته تا زمانى كه آسمانها و زمين وجود دارند، در بهشت‏اند، مگر آنچه پروردگارت بخواهد، و اين بخششى است پيوسته‏ (۱۰۸)

پس از آنچه اينان مى‏پرستند، سردرگم مباش، اينان جز به شيوه‏اى كه پدرانشان [خدايان و بتان را] مى‏پرستيده‏اند، نمى‏پرستند، و ما بازدهنده سهمشان به تمام و كمال و بدون كم و كاست به ايشان هستيم‏ (۱۰۹)

و به راستى كه به موسى كتاب آسمانى داديم، آنگاه در آن اختلاف پيدا كردند و اگر وعده پروردگارت [به تاخير حكم و عذاب‏] از پيش مقرر نگشته بود، بين آنان داورى مى‏شد، و آنان از آن سخت در شك هستند (۱۱۰)

و بى‏شك پروردگارت حاصل اعمالشان را به تمامى به يكايك آنان مى‏دهد، چرا كه او به كار و كردارشان آگاه است‏ (۱۱۱)

پس همچنانكه دستور يافته‏اى پايدارى كن و نيز هر كس كه با تو روى به سوى خداوند آورده است [چنين كند] و سركشى مكنيد، چرا كه او به كار و كردارتان بيناست‏ (۱۱۲)

و به ستم‏پيشگان [مشرك‏] گرايش نيابيد كه آتش دوزخ به شما خواهد رسيد و در برابر خداوند سرورى نداريد، و يارى نيز نخواهيد يافت‏ (۱۱۳)

و نماز را در آن سو و اين سوى روز و در پاسهايى از شب برپا دار، همانا طاعات گناهان را مى‏زدايند، اين پندى براى پندگيران است‏ (۱۱۴)

و شكيبايى پيشه كن كه خداوند پاداش نيكوكاران را فرو نمى‏گذارد (۱۱۵)

از چه رو در ميان اقوامى كه پيش از شما بودند خردمندانى نبودند كه از فساد در روى زمين نهى كنند، مگر گروهى اندك از كسانى كه نجاتشان داده بوديم، و ستم‏پيشگان [مشرك‏] دل در ناز و نعمتى كه يافته بودند، بستند، و گنهكار بودند (۱۱۶)

و پروردگار تو شهرها را در حالى كه مردمانش صالح باشند، ستمگرانه نابود نمى‏كند (۱۱۷)

و اگر پروردگارت مى‏خواست مردم را امت يگانه‏اى قرار مى‏داد، ولى همچنان اختلاف مى‏ورزند (۱۱۸)

مگر كسانى كه خداوند [بر آنان‏] رحمت آورد، و براى همين آنان را آفريده است، وعده پروردگارت [چنين‏] سرانجام گرفته است كه جهنم را همه از جن و انس آكنده خواهم ساخت‏ (۱۱۹)

و يكايك اخبار پيامبران را بر تو مى‏خوانيم، همانچه به آن دل تو را استوار مى‏داريم، و در اين [سوره‏] حق و موعظه و تذكرى براى مؤمنان بر تو نازل شده است‏ (۱۲۰)

و به نامؤمنان بگو هر چه مى‏توانيد بكنيد كه ما نيز مى‏كنيم‏ (۱۲۱)

و منتظر باشيد كه ما نيز منتظريم‏ (۱۲۲)

و علم غيب آسمانها و زمين از آن خداوند است و همه كارها به سوى او باز گردانده مى‏شود، پس او را بپرست و بر او توكل كن و پروردگارت از كار و كردارتان غافل نيست‏ (۱۲۳)

به نام خداوند رحمتگر مهربان

الر الف لام راء اينها آيات كتاب روشنگر است‏ (۱)

ما آن را به صورت قرآنى عربى [و روشن‏] نازل كرديم، باشد كه انديشه كنيد (۲)

ما بهترين داستانسرايى را با وحى فرستادن همين قرآن بر تو مى‏خوانيم و بى‏گمان پيش از آن از بى‏خبران بودى‏ (۳)

چنين بود كه يوسف به پدرش گفت پدر جان من در خواب يازده ستاره ديدم، و خورشيد و ماه را، ديدم كه به من سجده مى‏كنند (۴)

[يعقوب‏] گفت فرزندم خوابت را براى برادرانت بازگو مكن كه در حقت بدسگالى مى‏كنند، چرا كه شيطان دشمن آشكار انسان است‏ (۵)

و بدين‏سان پروردگارت تو را برمى‏گزيند و به تو تعبير خواب مى‏آموزد و نعمتش را بر تو و بر آل يعقوب به كمال مى‏رساند، همچنانكه در گذشته بر پدرانت ابراهيم و اسحاق به كمال رسانده بود، بى‏گمان پروردگارت داناى فرزانه است‏ (۶)

به راستى در داستان يوسف و برادرانش براى پرسندگان عبرتهاست‏ (۷)

چنين بود كه گفتند يوسف و برادرش [برادر ابوينى او] از ما نزد پدرمان محبوب‏ترند و ما براى خود جوانان برومندى هستيم، بى‏گمان پدرمان در گمراهى آشكار است‏ (۸)

[يكى گفت] يا يوسف را بكشيد، يا در سرزمينى [گم و گور] بيندازيد، تا توجه پدرتان فقط به شما پرداخته شود، و پس از آن مردمى درستكار شويد (۹)

گوينده‏اى از ميان آنان گفت يوسف را نكشيد، بلكه اگر مى‏خواهيد كارى بكنيد او را در نهانگاه چاهى بيندازيد كه برخى از كاروانيان او را برگيرد (۱۰)

گفتند پدرجان، چرا در كار يوسف ما را امين نمى‏دارى؟ حال آنكه ما خيرخواه او هستيم‏ (۱۱)

او را فردا همراه ما بفرست تا بگردد و بازى كند و ما مراقب او هستيم‏ (۱۲)

[يعقوب‏] گفت اينكه شما ببريدش مرا اندوهگين مى‏كند و مى‏ترسم كه شما از او غافل شويد و گرگ او را بخورد (۱۳)

گفتند در حالى كه ما جوانانى برومند هستيم، اگر گرگ او را بخورد، [ضايع و] زيانكاريم‏ (۱۴)

چون او را [همراه‏] بردند و همداستان شدند كه او را در نهانگاه چاه بگذارند، به او وحى [/الهام‏] كرديم كه [سرانجام‏] ايشان را در حالى كه هيچ آگاه نيستند، از [چون و چند] اين كارشان آگاه خواهى ساخت‏ (۱۵)

و شبانگاه گريه كنان نزد پدرشان آمدند (۱۶)

[و] گفتند پدرجان، ما به مسابقه رفته بوديم و يوسف را نزديك بار و بنه خودمان گذاشته بوديم، كه گرگ او را خورد، و ما اگر هم راستگو باشيم، تو سخن ما را باور نخواهى كرد (۱۷)

و بر پيراهنش خونى دروغين آوردند [يعقوب‏] گفت ولى نفس اماره‏تان به دست شما كار داد پس [چاره من‏] صبرى نيكوست، و خداوند در آنچه مى‏گوييد مددكار [من‏] است‏ (۱۸)

و كاروانى [پيش‏] آمد، و آب‏آورشان را فرستادند، و او دلوش را [در چاه‏] انداخت، [چون يوسف را بالا كشيد] گفت مژده باد، چه جوانى! و او را پنهانى براى خود برداشتند كه دستمايه كنند، و خداوند به آنچه مى‏كردند، آگاه بود (۱۹)

او را به ثمن بخس فروختند، به چند درهم اندكشمار، و به [كار و بار] او بى‏علاقه بودند (۲۰)

و كسى كه اهل مصر بود و او را خريده بود، به همسرش گفت قدر او را بدان، چه بسا به ما سود رساند، يا به فرزندى بگيريمش، و بدين‏سان يوسف را در آن سرزمين تمكن بخشيديم، تا سرانجام به او تعبير خواب بياموزيم، و خداوند سررشته كار خويش را در دست دارد، ولى بيشتر مردم نمى‏دانند (۲۱)

و چون به عنفوان جوانى رسيد، به او حكمت [نبوت‏] و علم بخشيديم، و بدين‏سان نيكوكاران را جزا مى‏دهيم‏ (۲۲)

و زنى كه او [يوسف‏] در خانه‏اش بود، از او كام خواست، و [يك روز، همه‏] درها را بست و [به يوسف‏] گفت بيا پيش من [يوسف‏] گفت پناه بر خدا، او [شوهرت‏] سرور من است و به من منزلتى نيكو داده است، آرى ستمكاران رستگار نمى‏شوند (۲۳)

و آن زن آهنگ او [يوسف‏] كرد و او نيز اگر برهان پروردگارش را نديده بود، آهنگ آن زن مى‏كرد، اينگونه [كرديم‏] تا نابكارى و ناشايستى را از او بگردانيم، چرا كه از بندگان اخلاص يافته ماست‏ (۲۴)

و [سپس‏] هر دو به سوى در شتافتند و آن زن پيراهن او را از پشت دريد، و [ناگهان‏] شوهر او را نزديك در يافتند [زليخا، مكارانه‏] گفت جزاى كسى كه به زن تو نظر بد داشته باشد چيست غير از اينكه زندانى شود، يا عذابى دردناك [بچشد]؟ (۲۵)

[يوسف‏] گفت او بود كه از من كام خواست، و شاهدى از كسان زن شهادت داد كه اگر پيراهن او از جلو دريده شده، زن راست مى‏گويد و مرد دروغگوست‏ (۲۶)

و اگر پيراهنش از پشت دريده شده، زن دروغ مى‏گويد و مرد راستگوست‏ (۲۷)

و چون ديد كه پيراهنش از پشت دريده شده [حقيقت را دريافت و] گفت اين از مكر شما [زنان‏] است كه مكرتان شگرف است‏ (۲۸)

اما يوسف تو از اين ماجرا درگذر، و [اما] تو اى زن براى گناهت استغفار كن، چرا كه از خطاكاران بوده‏اى‏ (۲۹)

و زنانى در شهر [بودند كه‏] گفتند همسر عزيز [مصر] از غلامش كام خواسته است و پاك، دل در گرو محبت او داده است، ما او را در گمراهى آشكار مى‏بينيم‏ (۳۰)

و چون بدگويى ايشان را شنيد [كسى را براى دعوت‏] به سوى ايشان فرستاد و براى آنان مجلسى آماده ساخت و به هر يك از آنان كاردى داد و [به يوسف‏] گفت بر آنان ظاهر شو، آنگاه كه ديدندش بس بزرگش يافتند و [از بى‏حواسى‏] دستانشان را [به جاى ترنج‏] بريدند و گفتند پناه بر خدا، اين آدميزاده نيست، اين جز فرشته‏اى گرامى نيست‏ (۳۱)

[زليخا] گفت اين همان كسى است كه شما به خاطر او مرا سرزنش مى‏كرديد، و من از او كام خواسته بودم، ولى او خويشتندارى‏ورزيد، و اگر آنچه به او دستور مى‏دهم نكند، به زندان خواهد افتاد و خوار و زبون خواهد شد (۳۲)

[يوسف‏] گفت پروردگارا زندان براى من خوشتر است از آنچه مرا به آن مى‏خوانند، و اگر مكر آنان را از من باز ندارى، به آنان مى‏گرايم و از نادانان مى‏گردم‏ (۳۳)

آنگاه پروردگارش [درخواست‏] او را اجابت كرد و مكر آنان را از او باز داشت، چرا كه او شنواى داناست‏ (۳۴)

سپس، بعد از آنكه نشانه‏ها را ديدند، بهتر آن ديدند كه او را تا مدت زمانى زندانى كنند (۳۵)

و همراه او دو جوان وارد زندان شدند، يكى از آن دو [به يوسف‏] گفت من به خواب ديده‏ام كه [انگور براى‏] شراب مى‏فشارم و ديگرى گفت من به خواب ديده‏ام كه بالاى سرم نان مى‏برم كه پرندگان از آن مى‏خورند، ما را از تعبير آن آگاه كن، كه تو را از نيكوكاران مى‏يابيم‏ (۳۶)

[يوسف‏] گفت خوراكى برايتان نمى‏آيد كه بخوريدش مگر آنكه پيش از آمدن آن، شما را از تعبير آن [خواب‏] آگاه مى‏كنم، اين از چيزهايى است كه پروردگارم به من آموخته است، كه من آيين مردمى را كه به خداوند ايمان ندارند، و هم ايشان آخرت را منكرند، رها كرده‏ام‏ (۳۷)

و از آيين پدرانم ابراهيم و اسحاق و يعقوب پيروى كرده‏ام سزاوار نيست كه ما هيچ‏گونه شريكى براى خدا قائل شويم، اين از فضل الهى در حق ما و در حق مردم است، ولى بيشترينه مردم سپاس نمى‏گزارند (۳۸)

[سپس گفت‏] اى دو هم زندان من آيا خدايان گوناگون بهتر است يا خداوند يگانه قهار؟ (۳۹)

شما به جاى او [خدا]، جز نامهايى كه خودتان و پدرانتان گذارده‏ايد، نمى‏پرستيد كه خداوند بر آن هيچ‏گونه برهانى نفرستاده است، حكم نيست مگر خداوند را، [كه‏] فرمان داده است كه جز او را مپرستيد، اين دين استوار است، ولى بيشترينه مردم نمى‏دانند (۴۰)

اى دو هم زندان من، اما يكى از شما دو تن به سرور خويش [دوباره‏] شراب مى‏نوشاند، و اما ديگرى بر دار مى‏شود و پرندگان از سر او مى‏خورند، چيزى كه در باب آن از من نظر خواستيد، سرانجام يافته است‏ (۴۱)

و به يكى از آن دو كه گمان مى‏كرد رهايى يافتنى است، گفت مرا نزد سرورت ياد كن، آنگاه شيطان ياد سرورش را از خاطر او برد، لذا [يوسف‏] چند سال در زندان ماند (۴۲)

و پادشاه [مصر] گفت من در خواب هفت گاو ماده فربه ديده‏ام كه هفت [گاو] لاغر آنها را مى‏خورند، و نيز هفت خوشه سرسبز و هفت ديگر كه خشك بوده‏اند [به خواب ديده‏ام‏] اى بزرگان اگر خواب تعبير مى‏كنيد، درباره خواب من نظر دهيد (۴۳)

گفتند [اينها] خوابهاى پريشان است و ما داناى تعبير خوابها[ى پريشان‏] نيستيم‏ (۴۴)

و آن كسى از آن دو تن كه رهايى يافته بود، و پس از مدتى [درخواست يوسف را] به ياد آورده بود، گفت من شما را از تعبير آن آگاه مى‏سازم، پس مرا [به زندان يوسف‏] بفرستيد (۴۵)

اى يوسف، اى صديق، درباره [خواب‏] هفت گاو ماده فربه كه هفت [گاو] لاغر آنها را مى‏خورند و هفت خوشه سرسبز و هفت ديگر كه خشك بوده‏اند، به ما نظر بده، تا به سوى مردم‏[ى كه منتظرند] برگردم، باشد كه باخبر شوند (۴۶)

[يوسف‏] گفت هفت سال پياپى مثل هميشه كشت و زرع كنيد، و آنچه درو مى‏كنيد، با خوشه‏اش كنار بگذاريد، مگر اندكى كه از آن مى‏خوريد (۴۷)

سپس بعد از هفت سال سختى [و قحطى‏] پيش مى‏آيد كه [مردم‏] آنچه برايشان از پيش نهاده‏ايد، مى‏خورند، مگر اندكى كه آن را ذخيره مى‏كنيد (۴۸)

سپس بعد از اين سالى پيش مى‏آيد كه [با باران‏] داد مردم داده خواهد شد و مردم [از قحط و غلا] نجات مى‏يابند (۴۹)

پادشاه گفت او [يوسف‏] را نزد من آوريد، آنگاه كه فرستاده نزد او آمد [يوسف‏] گفت به نزد سرورت بازگرد و از او بپرس كه كار و بار آن زنان كه دستانشان را بريدند، چه بود؟ كه پروردگار من از مكر آنان آگاه است‏ (۵۰)

[پادشاه به زنان‏] گفت كار و بار شما چه بود كه از يوسف كام خواستيد؟ گفتند پناه بر خدا ما هيچ بد و بيراهى از او سراغ نداريم، [آنگاه زليخا] همسر عزيز گفت اينك حق آشكار شد، من [بودم كه‏] از او كام خواستم و او از راستگويان است‏ (۵۱)

[يوسف‏] گفت چنين بود تا او [عزيز] بداند كه من در نهان به او خيانت نكرده‏ام، و اينكه خداوند نيرنگ خيانتكاران را به جايى نمى‏رساند (۵۲)