|
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
الم
﴿۱﴾
انصاریان: الم
خرمشاهی: الم [الف لام ميم] فولادوند: الف لام ميم قمشه‌ای: الم (اشاره به اسماء یا اسرار کتاب الهی است). مکارم شیرازی: الم
غُلِبَتِ الرُّومُ
﴿۲﴾
انصاریان: رومیان مغلوب شدند،
خرمشاهی: روم شكست خورد فولادوند: روميان شكست خوردند قمشه‌ای: رومیان، مغلوب (فارسیان) شدند. مکارم شیرازی: روميان مغلوب شدند.
فِي أَدْنَى الْأَرْضِ وَهُمْ مِنْ بَعْدِ غَلَبِهِمْ سَيَغْلِبُونَ
﴿۳﴾
انصاریان: در نزدیک ترین سرزمین [خود به حجاز که نواحی شام است]، و آنان پس از مغلوب شدنشان به زودی پیروز خواهند شد،
خرمشاهی: در نزديكترين سرزمين [به شما]، و ايشان بعد از مغلوب شدنشان به زودى غالب خواهند شد فولادوند: در نزديكترين سرزمين و[لى] بعد از شكستشان در ظرف چند سالى به زودى پيروز خواهند گرديد قمشه‌ای: در (جنگی که به) نزدیکترین زمین (به دیار عرب واقع شد که حوالی شام یا اطراف جزیره باشد) و آنها پس از مغلوب شدن فعلی به زودی (بر فارسیان) غلبه خواهند کرد. مکارم شیرازی: (و اين شكست) در سرزمين نزديكي رخ داد، اما آنها بعد از مغلوبيت به زودي غلبه خواهند كرد.
فِي بِضْعِ سِنِينَ لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَمِنْ بَعْدُ وَيَوْمَئِذٍ يَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ
﴿۴﴾
انصاریان: [البته] در ظرف چند سال. عاقبت و نتیجه کار پیش [از مغلوب شدن رومیان] و پس [از پیروزی رومیان] فقط در سیطره اراده و فرمان خداست، و آن روز [که رومیان پیروز شوند] مؤمنان شادمان و خوشحال خواهند شد،
خرمشاهی: در عرض چند سال، چرا كه امر در گذشته و آينده با خداوند است، و در چنين روزى مؤمنان شادمان شوند فولادوند: [فرجام] كار در گذشته و آينده از آن خداست و در آن روز است كه مؤمنان از يارى خدا شاد مى گردند قمشه‌ای: (این غلبه رومیان) در اند سالی خواهد شد (و بدانید که این حادثه و) کلیه امور عالم از قبل از این و بعد از این همه به دست خداست، و آن روز (که رومیان فاتح شوند چون بعد از آن خدا وعده یاری به اهل اسلام داده) مؤمنان شاد می‌شوند. مکارم شیرازی: در چند سال، همه كارها از آن خدا است، چه قبل و چه بعد (از اين شكست و پيروزي) و در آن روز مؤ منان خوشحال خواهند شد.
بِنَصْرِ اللَّهِ يَنْصُرُ مَنْ يَشَاءُ وَهُوَ الْعَزِيزُ الرَّحِيمُ
﴿۵﴾
انصاریان: به سبب نصرت و یاری خدا، [آری او] هرکس را بخواهد یاری می دهد، و تنها او توانای شکست ناپذیر و مهربان است.
خرمشاهی: به نصرت الهى، كه هر كس را بخواهد يارى مىكند، و او پيروزمند مهربان است فولادوند: هر كه را بخواهد يارى مى كند و اوست شكست ناپذير مهربان قمشه‌ای: به یاری خدا، که خدا هر که را بخواهد نصرت و فیروزی می‌بخشد و اوست که مقتدر و مهربان است. مکارم شیرازی: به سبب ياري پروردگار، خداوند هر كس را بخواهد نصرت ميدهد و او عزيز و حكيم است.
وَعْدَ اللَّهِ لَا يُخْلِفُ اللَّهُ وَعْدَهُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ
﴿۶﴾
انصاریان: خدا این وعده را داده است؛ و خدا از وعده اش تخلف نمی کند، ولی بیشتر مردم معرفت و شناخت [نسبت به وفای قطعی خدا در مورد وعده اش] ندارند.
خرمشاهی: [اين] وعده الهى است و خداوند در وعده خويش خلاف نمىكند ولى بيشترينه مردم نمىدانند فولادوند: وعده خداست خدا وعده اش را خلاف نمى كند ولى بيشتر مردم نمى دانند قمشه‌ای: این وعده خداست که خدا هرگز خلاف وعده نکند، و لیکن اکثر مردم (از این حقیقت) آگاه نیستند. مکارم شیرازی: اين چيزي است كه خدا وعده كرده، و وعده الهي هرگز تخلف نميپذيرد، ولي اكثر مردم نميدانند.
يَعْلَمُونَ ظَاهِرًا مِنَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَهُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غَافِلُونَ
﴿۷﴾
انصاریان: [تنها] ظاهری [محسوس] از زندگی دنیا را می شناسند و آنان از آخرت [که سرای ابدی و دارای نعمت های جاودانی و حیات سرمدی است] بی خبرند.
خرمشاهی: فقط ظاهرى از زندگانى دنيا را مىدانند و ايشان از آخرت غافلند فولادوند: از زندگى دنيا ظاهرى را مى شناسند و حال آنكه از آخرت غافلند قمشه‌ای: (اکثر) آنان به امور ظاهری از زندگی دنیا آگاهند و از عالم آخرت (و وعده ثواب و عقاب حق) به کلی بی‌خبرند. مکارم شیرازی: آنها تنها ظاهري از زندگي دنيا را ميدادند، و از آخرت (و پايان كار) بيخبرند.
أَوَلَمْ يَتَفَكَّرُوا فِي أَنْفُسِهِمْ مَا خَلَقَ اللَّهُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ وَمَا بَيْنَهُمَا إِلَّا بِالْحَقِّ وَأَجَلٍ مُسَمًّى وَإِنَّ كَثِيرًا مِنَ النَّاسِ بِلِقَاءِ رَبِّهِمْ لَكَافِرُونَ
﴿۸﴾
انصاریان: آیا در [خلوت] درون خود نیندیشیده اند؟ [که] خدا آسمان ها و زمین و آنچه را میان آنهاست، جز به حقّ و راستی و برای مدتی معین نیافریده است؛ و همانا بسیاری از مردم به دیدار [قیامت و محاسبه اعمال به وسیله] پروردگارشان کافرند.
خرمشاهی: آيا در دلهاى خويش نينديشيدهاند كه خداوند آسمانها و زمين را و آنچه ما بين آنهاست، جز به حق و سرآمد معين نيافريده است، و بىگمان بسيارى از مردم لقاى پروردگارشان را منكرند فولادوند: آيا در خودشان به تفكر نپرداخته اند خداوند آسمانها و زمين و آنچه را كه ميان آن دو است جز به حق و تا هنگامى معين نيافريده است و [با اين همه] بسيارى از مردم لقاى پروردگارشان را سخت منكرند قمشه‌ای: آیا در پیش نفوس خود تفکر نکردند (تا بدین حکمت پی‌برند) که خدا آسمانها و زمین و هر چه در بین آنهاست همه را جز به حق (و برای حکمت و مصلحت) و به وقت (و حد) معین نیافریده است؟ و بسیاری از مردم به شهود و لقای خدا (در عالم غیب و وعده ثواب و عقاب بهشت و دوزخ و قیامت) به کلی کافر و بی‌عقیده‌اند. مکارم شیرازی: آيا آنها در دل خود نينديشيدند كه خداوند آسمانها و زمين و آنچه را ميان آن دو است، جز به حق و براي زمان معيني نيافريده، ولي بسياري از مردم (رستاخيز و) لقاي پروردگارشان را منكرند.
أَوَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَأَثَارُوا الْأَرْضَ وَعَمَرُوهَا أَكْثَرَ مِمَّا عَمَرُوهَا وَجَاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ فَمَا كَانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ وَلَكِنْ كَانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ
﴿۹﴾
انصاریان: آیا [به غفلت نانی می خورند و بی خبر به سر می برند و] در زمین گردش نکرده اند تا با تأمل بنگرند سرانجام کسانی که پیش از اینان بودند چگونه بود؟ آنان قوی تر و نیرومندتر از اینان بودند، و زمین را [برای هدف های گوناگون] زیر و رو کردند و آن را بیش از آنچه اینان آبادش کردند، آباد نمودند، و پیامبرانشان دلایل روشن برای آنان آوردند [ولی به سبب تکذیب پیامبرانشان هلاک شدند]؛ پس خدا بر آن نبود که به آنان ستم کند، ولی آنان بودند که به خودشان ستم می کردند.
خرمشاهی: آيا در زمين سير و سفر نكردهاند كه بنگرند چگونه بوده است سرانجام كسانى كه پيش از آنان بودند آنان از ايشان نيرومندتر بودند، و زمين را كندوكاو كردند و بيش از آنچه آنان آباد ساخته بودند، آباد كردند، و پيامبرانشان برايشان پديدههاى شگرف آوردند، و [سرانجام] خداوند بر آنان ستم نكرد، بلكه خود در حق خويش ستم كردند فولادوند: آيا در زمين نگرديده اند تا ببينند فرجام كسانى كه پيش از آنان بودند چگونه بوده است آنها بس نيرومندتر از ايشان بودند و زمين را زير و رو كردند و بيش از آنچه آنها آبادش كردند آن را آباد ساختند و پيامبرانشان دلايل آشكار برايشان آوردند بنابراين خدا بر آن نبود كه بر ايشان ستم كند ليكن خودشان بر خود ستم میکردند قمشه‌ای: آیا در زمین سیر نکردند تا ببینند که عاقبت کار پیشینیانشان (چون قوم عاد و ثمود) چه شد؟ در صورتی که از اینها بسیار تواناتر بودند و بیش از اینها در زمین کشتزار ساختند و کاخ و عمارت برافراشتند و پیامبرانشان با آیات و معجزات برای (هدایت) آنان آمدند (لیکن چون نپذیرفتند همه به کیفر کفر هلاک شدند). و خدا درباره آنها هیچ ستم نکرد بلکه آنها خود در حق خویش ستم میکردند. مکارم شیرازی: آيا در زمين سير نكردند و ببينند عاقبت كساني كه قبل از آنها بودند چگونه شد؟، آنها نيروئي بيش از اينان داشتند، و زمين را (براي زراعت و آبادي) دگرگون ساختند، و بيش از آنچه اينان آباد كردند، عمران نمودند، و پيامبرانشان با دلائل روشن به سراغشان آمدند (اما آنها انكار كردند و كيفر خود را ديدند) خداوند هرگز به آنها ستم نكرد، آنها به خودشان ستم ميكردند.
ثُمَّ كَانَ عَاقِبَةَ الَّذِينَ أَسَاءُوا السُّوأَى أَنْ كَذَّبُوا بِآيَاتِ اللَّهِ وَكَانُوا بِهَا يَسْتَهْزِئُونَ
﴿۱۰﴾
انصاریان: آن گاه بدترین سرانجام، سرانجام کسانی بود که مرتکب زشتی شدند به سبب اینکه آیات خدا را تکذیب کردند و همواره آنها را به مسخره می گرفتند.
خرمشاهی: سپس سرانجام كسانى كه بد عملى كرده بودند، بدتر شد چرا كه آيات الهى را انكار و به آنها استهزاء مىكردند فولادوند: آنگاه فرجام كسانى كه بدى كردند [بسى] بدتر بود [چرا] كه آيات خدا را تكذيب كردند و آنها را به ريشخند مى گرفتند قمشه‌ای: آخر سرانجام کار آنان که بسیار به اعمال زشت و کردار بد پرداختند این شد که آیات خدا را تکذیب و تمسخر کردند (زیرا معصیت، دل را تاریک کند و چون بسیار شود به ظلمت کفر انجامد). مکارم شیرازی: سپس سرانجام كساني كه اعمال بد مرتكب شدند به جائي رسيد كه آيات خدا را تكذيب كردند و آنرا به سخريه گرفتند.
اللَّهُ يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ ثُمَّ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ
﴿۱۱﴾
انصاریان: خدا مخلوقات را می آفریند، سپس آنان را [بعد از مرگشان] باز می گرداند، آن گاه به سوی او باز گردانده می شوید،
خرمشاهی: خداوند است كه آفرينش را آغاز كرده است، سپس آن را باز مىگرداند، سپس به سوى او باز گردانده مىشويد فولادوند: خداست كه آفرينش را آغاز و سپس آن را تجديد مى كند آنگاه به سوى او بازگردانيده مى شويد قمشه‌ای: خداست که خلق را نخست (از عدم) پدید آرد و باز (پس از مرگ و فنا) باز گرداند و همه به حضرت او بازگردانیده می‌شوید. مکارم شیرازی: خداوند آفرينش را آغاز ميكند سپس آن را تجديد مينمايد، سپس به سوي او باز ميگرديد.
وَيَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يُبْلِسُ الْمُجْرِمُونَ
﴿۱۲﴾
انصاریان: و روزی که قیامت برپا شود گنهکاران [از شدت سختی و هولناکی آن اندوهگین گردند و به علت پذیرفته نشدن بهانه و عذرشان از رحمت خدا] مأیوس شوند،
خرمشاهی: روزى كه قيامت برپا شود، گناهكاران نوميد شوند فولادوند: و روزى كه قيامت برپا شود مجرمان نوميد مى گردند قمشه‌ای: و روزی که ساعت قیامت بر پا شود بدکاران نومید و اندوهگین شوند. مکارم شیرازی: آن روز كه قيامت بر پا ميشود مجرمان در نوميدي و غم و اندوه فرو ميروند.
وَلَمْ يَكُنْ لَهُمْ مِنْ شُرَكَائِهِمْ شُفَعَاءُ وَكَانُوا بِشُرَكَائِهِمْ كَافِرِينَ
﴿۱۳﴾
انصاریان: و از معبودانشان [که آنها را کورکورانه می پرستیدند] برای آنان شفیعانی نخواهد بود، و آنان معبودانشان را [از روی واقعیت] انکار می کنند،
خرمشاهی: و براى آنان از شريكانى كه قائل بودند، كسى شفيعشان نباشد، و خود به شريكانى كه قائل بودند، منكر [و بىاعتقاد] شوند فولادوند: و براى آنان از شريكانشان شفيعانى نيست و خود منكر شريكان خود مى شوند قمشه‌ای: و هیچ شفیع و مددکاری بر خود از آنان که شریک حق گرفتند نمی‌یابند بلکه به آن شریکان و خدایان باطل کافر می‌شوند. مکارم شیرازی: و براي آنها شفيعاني از معبودانشان نخواهد بود و نسبت به معبودهائي كه آنها را شريك خدا قرار داده بودند كافر ميشوند.
وَيَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يَوْمَئِذٍ يَتَفَرَّقُونَ
﴿۱۴﴾
انصاریان: و روزی که قیامت برپا شود آن روز [همه] از هم جدا می شوند،
خرمشاهی: و روزى كه قيامت برپا شود، آنگاه است كه از هم جدا شوند فولادوند: و روزى كه رستاخيز برپا گردد آن روز [مردم] پراكنده مى شوند قمشه‌ای: و روزی که ساعت قیامت بر پا شود در آن روز خلایق (بر حسب مراتب طاعت و معرفت و کفر و عصیان) فرقه فرقه شوند. مکارم شیرازی: آن روز كه قيامت بر پا ميگردد (مردم) از هم جدا ميشوند.
فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ فَهُمْ فِي رَوْضَةٍ يُحْبَرُونَ
﴿۱۵﴾
انصاریان: اما کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند، آنان را در بوستانی [سرسبز و خرم] مسرور وشادمان می دارند.
خرمشاهی: اما كسانى كه ايمان آوردهاند و كارهاى شايسته كردهاند، ايشان در بوستانى سرخوشند فولادوند: اما كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده اند در گلستانى شادمان مى گردند قمشه‌ای: اما آن فرقه که ایمان آوردند و به نیکوکاری پرداختند مسرور (و محترم) به باغ بهشت منزل گیرند. مکارم شیرازی: اما آنها كه ايمان آوردند و عمل صالح انجام دادند در باغي از بهشت شاد و مسرور خواهند بود.
وَأَمَّا الَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا وَلِقَاءِ الْآخِرَةِ فَأُولَئِكَ فِي الْعَذَابِ مُحْضَرُونَ
﴿۱۶﴾
انصاریان: و اما کسانی که کفر ورزیده و آیات ما و دیدار آخرت را تکذیب کرده اند، احضارشدگان در عذاب اند.
خرمشاهی: و اما كسانى كه كفرورزيده و آيات ما و لقاى آخرت را تكذيب كردهاند، اينانند كه در عذاب حاضر كرده شوند فولادوند: و اما كسانى كه كافر شده و آيات ما و ديدار آخرت را به دروغ گرفته اند پس آنان در عذاب حاضر آيند قمشه‌ای: و اما آن فرقه که کافر شدند و آیات ما و دیدار آخرت را تکذیب کردند آنان را (برای کیفر) در عذاب دوزخ حاضر کنند. مکارم شیرازی: و اما آنها كه به آيات ما و لقاي آخرت كافر شدند در عذاب الهي احضار ميشوند.
فَسُبْحَانَ اللَّهِ حِينَ تُمْسُونَ وَحِينَ تُصْبِحُونَ
﴿۱۷﴾
انصاریان: پس خدا را هنگامی که وارد شب می شوید و هنگامی که به صبح در می آیید، تسبیح گویید،
خرمشاهی: پس هنگامى كه در شامگاه يا در بامداد وارد شويد خداوند را تسبيح گوييد فولادوند: پس خدا را تسبيح گوييد آنگاه كه به عصر درمى آييد و آنگاه كه به بامداد درمى شويد قمشه‌ای: پس خدا را هنگام شام و صبحگاه (در نماز مغرب و صبح) تسبیح و ستایش گویید. مکارم شیرازی: منزه است خداوند به هنگامي كه شام ميكنيد و صبح ميكنيد.
وَلَهُ الْحَمْدُ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَعَشِيًّا وَحِينَ تُظْهِرُونَ
﴿۱۸﴾
انصاریان: همه ستایش ها در آسمان ها و زمین ویژه اوست و شب و آن گاه که وارد ظهر می شوید [نیز خدا را تسبیح گویید.]
خرمشاهی: و در آسمانها و زمين سپاس او راست، و هنگامى كه در عصر وارد شويد و هنگامى كه به نيمروز رسيد [هم تسبيح گوييد] فولادوند: و ستايش از آن اوست در آسمانها و زمين و شامگاهان و وقتى كه به نيمروز مى رسيد قمشه‌ای: و سپاس (اهل عالم) در آسمانها و زمین مخصوص اوست و شما نیز در تاریکی شب و نیمه روز (در نماز عشاء و ظهر و عصر) به ستایش او مشغول شوید. مکارم شیرازی: و حمد و ستايش مخصوص اوست در آسمان و زمين، و تسبيح و تنزيه براي اوست به هنگام عصر و هنگامي كه ظهر ميكنيد.
يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَيُخْرِجُ الْمَيِّتَ مِنَ الْحَيِّ وَيُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا وَكَذَلِكَ تُخْرَجُونَ
﴿۱۹﴾
انصاریان: زنده را از مرده بیرون می آورد و مرده را از زنده بیرون می آورد، و زمین را پس از مردگی اش زنده می کند؛ و این گونه [از گورها] بیرون آورده می شوید.
خرمشاهی: زنده را از مرده بر مىآورد و مرده را از زنده، و زمين را پس از پژمردنش زنده [و بارور] مىدارد، و بدينسان شما نيز برانگيخته شويد فولادوند: زنده را از مرده بيرون مى آورد و مرده را از زنده بيرون مى آورد و زمين را بعد از مرگش زنده مى سازد و بدين گونه [از گورها] بيرون آورده مى شويد قمشه‌ای: (آن خدایی را تسبیح و ستایش گویید که) زنده را از مرده و مرده را از زنده بیرون آورد (یعنی آدمی را از نطفه و نطفه را از آدمی برانگیزد) و زمین را پس از (فصل خزان و) مرگ (گیاهان باز به نسیم جانبخش بهارش) زنده گرداند، و همین گونه شما را هم (پس از مرگ زنده کنند و از خاک) بیرون آرند. مکارم شیرازی: او زنده را از مرده خارج ميكند، و مرده را از زنده، و زمين را بعد از مرگ حيات ميبخشد، و به همين گونه روز قيامت برانگيخته ميشويد!
وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَكُمْ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ إِذَا أَنْتُمْ بَشَرٌ تَنْتَشِرُونَ
﴿۲۰﴾
انصاریان: و از نشانه های [قدرت و ربوبیت] او این است که شما را از خاکی [بی جان] آفرید؛ پس اکنون بشری هستید که [روی زمین] پراکنده و منتشرید،
خرمشاهی: و از جمله آيات او اين است كه شما را از خاك آفريد، سپس كه انسان شديد [در زمين] پراكنده شديد فولادوند: و از نشانه هاى او اين است كه شما را از خاك آفريد پس بناگاه شما [به صورت] بشرى هر سو پراكنده شديد قمشه‌ای: و یکی از نشانه‌های (قدرت) او این است که (پدر) شما آدمیان را از خاک خلق کرد سپس (به توالد) بشری (منشعب و نژادهایی مختلف) شدید که (در همه روی زمین) منتشر گشتید. مکارم شیرازی: از نشانه هاي او اين است كه شما را از خاك آفريد، سپس انسانهائي شديد و در روي زمين انتشار يافتيد.
وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ
﴿۲۱﴾
انصاریان: و از نشانه های [قدرت و ربوبیت] او این است که برای شما از جنس خودتان همسرانی آفرید تا در کنارشان آرامش یابید و در میان شما دوستی و مهربانی قرار داد؛ یقیناً در این [کار شگفت انگیز] نشانه هایی است برای مردمی که می اندیشند،
خرمشاهی: و از جمله آيات او اين است كه براى شما از نوع خودتان، همسرانى آفريد كه با آنان آرام گيريد، و در ميان شما دوستى و مهربانى افكند، و در اين امر براى انديشهوران مايههاى عبرت است فولادوند: و از نشانه هاى او اينكه از [نوع] خودتان همسرانى براى شما آفريد تا بدانها آرام گيريد و ميانتان دوستى و رحمت نهاد آرى در اين [نعمت] براى مردمى كه مى انديشند قطعا نشانه هايى است قمشه‌ای: و باز یکی از آیات (لطف) او آن است که برای شما از جنس خودتان جفتی بیافرید که در کنار او آرامش یافته و با هم انس گیرید و میان شما رأفت و مهربانی برقرار فرمود. در این امر نیز برای مردم بافکرت ادله‌ای (از علم و حکمت حق) آشکار است. مکارم شیرازی: و از نشانه هاي او اينكه همسراني از جنس خود شما براي شما آفريد، تا در كنار آنها آرامش يابيد، و در ميانتان مودت و رحمت قرار داد، در اين نشانه هائي است براي گروهي كه تفكر ميكنند.
وَمِنْ آيَاتِهِ خَلْقُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَاخْتِلَافُ أَلْسِنَتِكُمْ وَأَلْوَانِكُمْ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِلْعَالِمِينَ
﴿۲۲﴾
انصاریان: و از نشانه های [قدرت و ربوبیت] او آفرینش آسمان ها وزمین و اختلاف و گوناگونی زبان ها و رنگ های شماست؛ بی تردید در این [واقعیات] نشانه هایی است برای دانایان،
خرمشاهی: و از جمله آيات او آفرينش آسمانها و زمين است و دگرگونى زبانهاى شما و رنگهاى شما، بىگمان در اين براى دانشمندان مايههاى عبرت است فولادوند: و از نشانه هاى [قدرت] او آفرينش آسمانها و زمين و اختلاف زبانهاى شما و رنگهاى شماست قطعا در اين [امر نيز] براى دانشوران نشانه هايى است قمشه‌ای: و یکی از آیات (قدرت) او خلقت آسمانها و زمین است و یکی دیگر اختلاف زبانها و رنگهای شما آدمیان، که در این امور نیز ادله‌ای (از صنع و حکمت حق) برای دانشمندان عالم آشکار است. مکارم شیرازی: و از آيات او آفرينش آسمانها و زمين و تفاوت زبانها و رنگهاي شماست، در اين نشانه هائي است براي عالمان.
وَمِنْ آيَاتِهِ مَنَامُكُمْ بِاللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَابْتِغَاؤُكُمْ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَسْمَعُونَ
﴿۲۳﴾
انصاریان: و از نشانه های [قدرت و ربوبیت] او خواب شما وجستجویتان برای تأمین معاش در شب وروز است، یقیناً در این [امور] نشانه هایی است برای مردمی که گوش شنوا دارند،
خرمشاهی: و از جمله آيات او خفتن شما در شب و روز و طلب معاش شما از فضل اوست، بىگمان در اين [امر] براى كسانى كه گوش شنوا دارند، مايههاى عبرت است فولادوند: و از نشانه هاى [حكمت] او خواب شما در شب و [نيم] روز و جستجوى شما [روزى خود را] از فزونبخشى اوست در اين [معنى نيز] براى مردمى كه مى شنوند قطعا نشانه هايى است قمشه‌ای: و یکی از آیات او همین است که شما در شب و روز به خواب رفته (و بیدار می‌شوید) و از فضل خدا (یعنی روزی) طلب می‌کنید. در این امر هم ادله‌ای (از قدرتش) برای قومی که (سخن حق) بشنوند پدیدار است. مکارم شیرازی: و از نشانه هاي او خواب شما در شب و روز است، و تلاش و كوششتان براي بهره گيري از فضل پروردگار (و تامين معاش) در اين امور نشانه هائي است براي آنها كه گوش شنوا دارند!
وَمِنْ آيَاتِهِ يُرِيكُمُ الْبَرْقَ خَوْفًا وَطَمَعًا وَيُنَزِّلُ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَيُحْيِي بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ
﴿۲۴﴾
انصاریان: و از نشانه های [قدرت و ربوبیت] اوست که برق را مایه ترس [از صاعقه] و امید [به باران] به شما می نمایاند، و از آسمان، آبی نازل می کند که زمین را پس از مردگی اش به وسیله آن زنده می کند؛ قطعاً در این [شگفتی های آفرینش] نشانه هایی است برای مردمی که تعقّل می کنند.
خرمشاهی: و از جمله آيات او اين است كه برق را [به شيوهاى] بيمانگيز و اميدانگيز به شما مىنماياند و از آسمان آبى فرو مىفرستد و با آن زمين را پس از پژمردنش زنده مىدارد، بىگمان در اين [امر] براى خردورزان مايههاى عبرت است فولادوند: و از نشانه هاى او [اينكه] برق را براى شما بيمآور و اميدبخش مى نماياند و از آسمان به تدريج آبى فرو مى فرستد كه به وسيله آن زمين را پس از مرگش زنده مى گرداند در اين [امر هم] براى مردمى كه تعقل مى كنند قطعا نشانه هايى است قمشه‌ای: و یکی از آیات او آن است که (رعد و) برق را به شما می‌نمایاند که هم شما را (از صاعقه عذاب) می‌ترساند و هم (به باران رحمت خود) امیدوار می‌گرداند، و نیز از آسمان باران می‌فرستد تا زمین را پس از مرگش باز زنده گرداند. در این امر نیز ادله‌ای (از قدرت ایزد) برای اهل خرد آشکار است. مکارم شیرازی: و از آيات او اين است كه برق (و رعد) را به شما نشان ميدهد كه هم مايه ترس است و هم اميد (ترس از صاعقه، و اميد به نزول باران) و از آسمان آبي فرو ميفرستد كه زمين را بعد از مردن به وسيله آن زنده ميكند، در اين نشانه هائي است براي جمعيتي كه عقل خود را به كار ميگيرند.
وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ تَقُومَ السَّمَاءُ وَالْأَرْضُ بِأَمْرِهِ ثُمَّ إِذَا دَعَاكُمْ دَعْوَةً مِنَ الْأَرْضِ إِذَا أَنْتُمْ تَخْرُجُونَ
﴿۲۵﴾
انصاریان: و از نشانه های [قدرت و ربوبیت] او این است که آسمان و زمین به فرمانش برپایند، سپس زمانی که شما را با یک دعوت از زمین بخواند، ناگاه [از گورها] بیرون می آیید،
خرمشاهی: و از آيات او اين است كه آسمانها و زمين به فرمان او برپاست، سپس آنگاه كه شما را به صلايى از زمين بخواند، آنگاه است كه برانگيخته مىشويد فولادوند: و از نشانه هاى او اين است كه آسمان و زمين به فرمانش برپايند پس چون شما را با يك بار خواندن فرا خوان د بناگاه [از گورها] خارج مى شويد قمشه‌ای: و یکی از آیات (قدرت) او آنکه آسمان و زمین به فرمان او برپاست، سپس که شما را از خاک برخواند (و زنده گرداند) همگی سر از قبرها بیرون می‌آورید. مکارم شیرازی: و از آيات او اين است كه آسمان و زمين به فرمان او برپاست سپس هنگامي كه شما را (در قيامت) از زمين فرا ميخواند ناگهان همه خارج ميشويد (و در صحنه محشر حضور مييابيد).
وَلَهُ مَنْ فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ كُلٌّ لَهُ قَانِتُونَ
﴿۲۶﴾
انصاریان: و هر که در آسمان ها و زمین است، فقط در سیطره مالکیّت و فرمانروایی اوست، و همه برای او فروتن و خاضع اند،
خرمشاهی: و او راست هر كه در آسمانها و زمين است، و همگان فرمانبردار اويند فولادوند: و هر كه در آسمانها و زمين است از آن اوست همه او را گردن نهاده اند قمشه‌ای: و هر کس در آسمانها و زمین است همه بنده و مملوک او و باکمال خضوع و خشوع مطیع فرمان اوست. مکارم شیرازی: و از آن اوست تمام كساني كه در آسمانها و زمينند، همگي در برابر او خاضع و مطيعند.
وَهُوَ الَّذِي يَبْدَأُ الْخَلْقَ ثُمَّ يُعِيدُهُ وَهُوَ أَهْوَنُ عَلَيْهِ وَلَهُ الْمَثَلُ الْأَعْلَى فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
﴿۲۷﴾
انصاریان: و اوست که مخلوقات را می آفریند سپس آنان را [پس از مرگشان] باز می گرداند؛ و این [کار] برای او آسان تر است. و برترین وصف ها در آسمان ها و زمین ویژه اوست؛ و او توانای شکست ناپذیر و حکیم است.
خرمشاهی: و او كسى است كه آفرينش را آغاز مىكند و سپس بازش مىگرداند، و اين امر بر او آسانتر است، و او را در آسمانها و زمين برترين وصف است و او پيروزمند فرزانه است فولادوند: و اوست آن كس كه آفرينش را آغاز مى كند و باز آن را تجديد مى نمايد و اين [كار] بر او آسانتر است و در آسمانها و زمين نمونه والا[ى هر صفت برتر] از آن اوست و اوست شكست ناپذير سنجيده كار قمشه‌ای: و او خدایی است که نخست خلایق را بیافریند و آنگاه (به عالم معاد) باز گرداند و این اعاده (مثل ایجاد) بر او بسیار سهل و آسان است و آن ذات یکتا را در آسمانها و زمین مظهر و مثالی عالی‌تر (از حد وصف و تعقل) است و مقتدر کامل و دانا (به حقایق امور) تنها اوست. مکارم شیرازی: او كسي است كه آفرينش را آغاز كرد سپس آن را باز ميگرداند، و اين كار براي او آسانتر ميباشد، و براي او توصيف برتر در آسمان و زمين است و او است شكست ناپذير و حكيم.
ضَرَبَ لَكُمْ مَثَلًا مِنْ أَنْفُسِكُمْ هَلْ لَكُمْ مِنْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ مِنْ شُرَكَاءَ فِي مَا رَزَقْنَاكُمْ فَأَنْتُمْ فِيهِ سَوَاءٌ تَخَافُونَهُمْ كَخِيفَتِكُمْ أَنْفُسَكُمْ كَذَلِكَ نُفَصِّلُ الْآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ
﴿۲۸﴾
انصاریان: خدا از [وضع و حال] خودتان برای شما مثلی زده است، آیا از بردگانتان در آنچه [از نعمت ها و ثروت ها] به شما روزی داده ایم، شریکانی دارید که شما در آن [نعمت ها و ثروت ها] با هم برابر و یکسان باشید، و همان گونه که از یکدیگر می ترسید [که یکی از شما نعمت و ثروت مشترک را ویژه خود کند] از بردگانتان هم بترسید؟ [بی تردید در میان آزاد و برده و مولا و عبد و مالک و مملوک چنین شرکتی وجود ندارد، پس چگونه ممکن است مملوک خدا در خدایی، ربوبیت، خالقیت و مالکیّت شریک او باشد؟!] این گونه آیات خود را برای مردمی که تعقّل می کنند، بیان می کنیم.
خرمشاهی: براى شما مثلى از خودتان مىزند، آيا از ملك يمينتان شريكى در آنچه روزيتان دادهايم، داريد كه در آن برابر باشيد و از آنان همان گونه كه از [امثال] خودتان بيمناكيد، بيمناك باشيد؟ [چنين نيست]، بدينسان آيات [خود] را براى خردورزان روشن بيان مىكنيم فولادوند: [خداوند] براى شما از خودتان مثلى زده است آيا در آنچه به شما روزى داده ايم شريكانى از بردگانتان داريد كه در آن [مال با هم] مساوى باشيد و همان طور كه شما از يكديگر بيم داريد از آنها بيم داشته باشيد اين گونه آيات خود را براى مردمى كه مى انديشند به تفصيل بيان مى كنيم قمشه‌ای: خدا برای (هدایت) شما هم از عالم خود شما مثالی زد: آیا هیچ یک از غلام و کنیزان ملکی شما در آنچه (از مال و حقوق و مقام) که ما روزی شما گردانیدیم با شما شریک هستند تا شما و آنها در آن چیز بی‌هیچ مزیت مساوی باشید و همانقدر بیمی که شما از یکدیگر دارید هم از آنان دارید؟ (هرگز ندارید و هیچ آنها را شریک و مساوی با خود نمی‌دانید پس چگونه مخلوقات مملوک خدا را شریک خدا گرفته و معبود خود می‌گردانید؟) ما چنین مفصل و روشن آیات خود را برای مردم با عقل و هوش بیان می‌کنیم. مکارم شیرازی: خداوند مثالي از خودتان براي شما زده: آيا (اگر مملوك و بردهاي داشته باشيد) اين مملوكهايتان هرگز شريك شما در روزيهائي كه به شما داده ايم ميباشد، آنچنان كه هر دو مساوي باشيد و از تصرف مستقل و بدون اجازه آنها بيم داشته باشيد، آنگونه كه در مورد شركاي آزاد بيم داريد؟ اين چنين آيات خود را براي كساني كه تعقل ميكنند شرح ميدهيم.
بَلِ اتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَهْوَاءَهُمْ بِغَيْرِ عِلْمٍ فَمَنْ يَهْدِي مَنْ أَضَلَّ اللَّهُ وَمَا لَهُمْ مِنْ نَاصِرِينَ
﴿۲۹﴾
انصاریان: [اعتقاد و عمل مشرکان بر پایه تعقّل نیست] بلکه آنان که [با شرکورزی] ستم کرده اند از روی جهل و نادانی از هواهای نفسانی خود پیروی نموده اند؛ پس کسانی را که خدا [به کیفر پیروی از هواها] گمراه کرده است، چه کسی هدایت می کند؟ و آنان هیچ یاری کننده ای [که از گمراهی و عذاب نجاتشان دهد] نخواهند داشت.
خرمشاهی: چنين است كه ستمپيشگان [كافر] بىهيچ علمى، از هوى و هوسشان پيروى مىكنند، و كيست كه كسى را كه خداوند در بيراهى وانهاده است، به راه آورد، و اينان ياورى ندارند فولادوند: نه [اين چنين نيست] بلكه كسانى كه ستم كرده اند بدون هيچ گونه دانشى هوسهاى خود را پيروى كرده اند پس آن كس را كه خدا گمراه كرده چه كسى هدايت مى كند و براى آنان ياورانى نخواهد بود قمشه‌ای: بلکه مردم ستمکار (مشرک) هوای نفس خود را از جهل و نادانی پیروی کردند، پس آن را که خدا (پس از اتمام حجت) به گمراهی واگذارد که می‌تواند هدایت کند؟ و آن گمراهان ستمکار را (در قیامت) هیچ یار و یاوری نخواهد بود. مکارم شیرازی: بلكه ظالمان از هوي و هوسهاي خود بدون علم و آگاهي پيروي ميكنند، و چه كسي ميتواند آنها را كه خدا گمراه كرده است هدايت كند؟ و براي آنها هيچ يار و ياوري نخواهد بود!
فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفًا فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْهَا لَا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذَلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَلَكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لَا يَعْلَمُونَ
﴿۳۰﴾
انصاریان: پس [با توجه به بی پایه بودن شرک] حق گرایانه و بدون انحراف با همه وجودت به سوی این دین [توحیدی] روی آور، [پای بند و استوار بر] سرشت خدا که مردم را بر آن سرشته است باش برای آفرینش خدا هیچگونه تغییر و تبدیلی نیست؛ این است دین درست و استوار؛ ولی بیشتر مردم معرفت و دانش [به این حقیقت اصیل] ندارند.
خرمشاهی: پاكدلانه روى به دين بياور، اين فطرت الهى است كه مردمان را بر وفق آن آفريده است، در آفرينش الهى تغييرى راه ندارد، اين دين استوار است، ولى بيشترينه مردم نمىدانند فولادوند: پس روى خود را با گرايش تمام به حق به سوى اين دين كن با همان سرشتى كه خدا مردم را بر آن سرشته است آفرينش خداى تغييرپذير نيست اين است همان دين پايدار ولى بيشتر مردم نمى دانند قمشه‌ای: پس تو مستقیم روی به جانب آیین پاک اسلام آور در حالی که از همه کیشها روی به خدا آری، و پیوسته از طریقه دین خدا که فطرت خلق را بر آن آفریده است پیروی کن که هیچ تغییری در خلقت خدا نباید داد، این است آیین استوار حق، و لیکن اکثر مردم (از حقیقت آن) آگاه نیستند. مکارم شیرازی: روي خود را متوجه آئين خالص پروردگار كن اين فطرتي است كه خداوند انسانها را بر آن آفريده دگرگوني در آفرينش خدا نيست اين است دين و آئين محكم و استوار ولي اكثر مردم نميدانند.
مُنِيبِينَ إِلَيْهِ وَاتَّقُوهُ وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَلَا تَكُونُوا مِنَ الْمُشْرِكِينَ
﴿۳۱﴾
انصاریان: [پای بند به همان سرشت خدایی باشید] در حالی که روی آورندگان به سوی او هستید و از او پروا کنید و نماز را برپا دارید و از مشرکان نباشید.
خرمشاهی: رو به سوى او آورده، و از او پروا كنيد و نماز را برپا داريد و از مشركان مباشيد فولادوند: به سويش توبه بريد و از او پروا بداريد و نماز را برپا كنيد و از مشركان مباشيد قمشه‌ای: (شما اهل ایمان با پیروی همین دین فطرت) به درگاه خدا باز آیید و خدا ترس باشید و نماز به پا دارید و هرگز از فرقه مشرکان نباشید. مکارم شیرازی: اين بايد در حالي باشد كه شما بازگشت به سوي او كنيد و از او بپرهيزيد و نماز را بر پا داريد و از مشركان نباشيد.
مِنَ الَّذِينَ فَرَّقُوا دِينَهُمْ وَكَانُوا شِيَعًا كُلُّ حِزْبٍ بِمَا لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ
﴿۳۲﴾
انصاریان: مشرکانی که دینشان را بخش بخش کردند و [سرانجام] گروه گروه شدند، در حالی که هر گروهی به آنچه [از بخشی از دین] نزد آنان است [به تصور اینکه حق است] شادمانند!
خرمشاهی: از همان كسانى كه دينشان را پاره و پراكنده كردند و فرقه فرقه شدند، هر گروهى به آنچه دارند دلخوشند فولادوند: از كسانى كه دين خود را قطعه قطعه كردند و فرقه فرقه شدند هر حزبى بدانچه پيش آنهاست دلخوش شدند قمشه‌ای: از آنان که دین (فطرت) خود را متفرق و پراکنده ساختند و فرقه فرقه شدند و هر گروهی به آنچه دارند (از اوهام باطل و عقیده و خیالات فاسد خود) دلشادند. مکارم شیرازی: از كساني كه دين خود را پراكنده ساختند و به دسته ها و گروه ها تقسيم شدند و (عجب اينكه) هر گروهي به آنچه نزد آنهاست (دلبسته و) خوشحالند.
وَإِذَا مَسَّ النَّاسَ ضُرٌّ دَعَوْا رَبَّهُمْ مُنِيبِينَ إِلَيْهِ ثُمَّ إِذَا أَذَاقَهُمْ مِنْهُ رَحْمَةً إِذَا فَرِيقٌ مِنْهُمْ بِرَبِّهِمْ يُشْرِكُونَ
﴿۳۳﴾
انصاریان: هنگامی که به مردم آسیب و گزندی برسد، پروردگارشان را در حالی که به سوی او روی آورده اند، می خوانند، سپس زمانی که رحمتی از سوی خود [چون نعمت، ثروت، اولاد و امنیت] به آنان بچشاند، ناگهان گروهی از آنان به پروردگارشان شرک می ورزند.
خرمشاهی: و چون بلايى به مردم رسد انابت كنان پروردگارشان را مىخوانند و رو به سوى او مىآورند، سپس چون رحمتى از سوى خويش به ايشان بچشاند، آنگاه است كه گروهى از آنان به پروردگارشان شرك مىآورند فولادوند: و چون مردم را زيانى رسد پروردگار خود را در حالى كه به درگاه او توبه مى كنند مى خوانند و آنگاه كه از جانب خود رحمتى به آنان چشانيد بناگاه دسته اى از ايشان به پروردگارشان شرك مى آورند قمشه‌ای: و مردم (عادتشان این است که) هر گاه رنج و المی سخت به آنها رسد در آن حال خدای خود را به دعا می‌خوانند و به درگاه او با تضرع و اخلاص روی می‌کنند و پس از آنکه خدا به آنها رحمت خود را چشانید (و از آن سختی نجاتشان داد) آنگاه باز گروهی از آنها به خدای خود مشرک می‌شوند. مکارم شیرازی: هنگامي كه ضرر و ناراحتي به مردم برسد پروردگار خود را ميخوانند و به سوي او باز ميگردند اما هنگامي كه رحمتي از خودش به آنها بچشاند گروهي از آنان نسبت به پروردگارشان مشرك ميشوند.
لِيَكْفُرُوا بِمَا آتَيْنَاهُمْ فَتَمَتَّعُوا فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ
﴿۳۴﴾
انصاریان: بگذار تا به آنچه به آنان داده ایم، ناسپاسی کنند، بنابراین [از نعمت های اندک و زودگذر] برخوردار شوید که سپس خواهید دانست [سرنوشت و کیفر ناسپاسان چیست؟]
خرمشاهی: تا سرانجام درباره آنچه به ايشان بخشيدهايم كفران پيشه كنند، و [از ظواهر زندگى] بهره بريد، زودا كه [حقيقت را] بدانيد فولادوند: بگذار تا به آنچه بدانها عطا كرده ايم كفران ورزند [بگو] برخوردار شويد زودا كه خواهيد دانست قمشه‌ای: تا نعمتی را که به آنها عطا کردیم کفران کنند. (باری، ای کافران ناسپاس) اینک (به هوا و هوس) تمتّع برید که به زودی به (کیفر اعمال خود) آگاه می‌شوید. مکارم شیرازی: (بگذار) نعمتهائي را كه ما به آنها داده ايم كفران كنند و (از نعمتهاي زودگذر دنيا هر چه ميتوانيد) بهره گيريد اما به زودي خواهيد دانست (كه نتيجه كفران و كامجوئيهاي بيحساب شما چه بوده است).
أَمْ أَنْزَلْنَا عَلَيْهِمْ سُلْطَانًا فَهُوَ يَتَكَلَّمُ بِمَا كَانُوا بِهِ يُشْرِكُونَ
﴿۳۵﴾
انصاریان: یا [مگر] دلیلی استوار بر آنان نازل کرده ایم که آن دلیل [بر حقّانیّت] معبودانی که به وسیله آن [به خدا] شرک می ورزند، سخن می گوید؟
خرمشاهی: يا مگر برايشان حجتى نازل كردهايم كه درباره آنچه به آن شركورزيدهاند، سخن مىگويد فولادوند: يا [مگر] حجتى بر آنان نازل كرده ايم كه آن [حجت] در باره آنچه با [خدا] شريك مى گردانيده اند سخن مى گويد قمشه‌ای: مگر ما دلیل و حجتی فرستادیم که درباره شرک و دعوت به بت پرستی ایشان سخن گوید (و برهان بر صحت شرک آورد). مکارم شیرازی: آيا ما دليل محكمي براي آنها نازل كرديم كه از شرك آنها سخن ميگويد و آنرا موجه ميشمارد؟
وَإِذَا أَذَقْنَا النَّاسَ رَحْمَةً فَرِحُوا بِهَا وَإِنْ تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ إِذَا هُمْ يَقْنَطُونَ
﴿۳۶﴾
انصاریان: و هرگاه به مردم رحمتی [چون نعمت، ثروت، اولاد و امنیت] بچشانیم به آن شادمان می شوند، و چون به سبب گناهانی که مرتکب شده اند آسیب و گزندی به آنان رسد، ناگهان ناامید می شوند.
خرمشاهی: و چون به مردم رحمتى بچشانيم به آن شادمان شوند، و اگر به خاطر كار و كردار پيشينشان مكروهى به ايشان رسد، آنگاه است كه نوميد مىشوند فولادوند: و چون مردم را رحمتى بچشانيم بدان شاد مى گردند و چون به [سزاى] آنچه دستاورد گذشته آنان است صدمه اى به ايشان برسد بناگاه نوميد مى شوند قمشه‌ای: و مردم (بر این عادتند که) هرگاه ما رحمتی به آنها چشانیم شاد شده و اگر رنج و بلایی از کرده خودشان ببینند در آن حال (به جای توبه به درگاه خدا، از رحمتش به کلی) نومید می‌شوند. مکارم شیرازی: و هنگامي كه رحمتي به مردم بچشانيم خوشحال ميشوند و هر گاه رنج و مصيبتي به خاطر اعمالي كه انجام داده اند به آنها رسد ناگهان ماءيوس ميشوند.
أَوَلَمْ يَرَوْا أَنَّ اللَّهَ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشَاءُ وَيَقْدِرُ إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ
﴿۳۷﴾
انصاریان: آیا ندانسته اند که خدا رزق و روزی را برای هرکه بخواهد فراخ و گشاده قرار می دهد و [برای هر که بخواهد] تنگ می گیرد؟ یقیناً در این [برنامه] نشانه هایی است برای مردمی که ایمان دارند.
خرمشاهی: آيا ندانستهاند كه خداوند بىگمان روزى را براى هر كس كه بخواهد گشاده و [براى هر كس كه بخواهد] تنگ مىدارد، بىشك در اين امر براى اهل ايمان مايههاى عبرت است فولادوند: آيا ندانسته اند كه [اين] خداست كه روزى را براى هر كس كه بخواهد فراخ يا تنگ مى گرداند قطعا در اين [امر] براى مردمى كه ايمان مى آورند عبرتهاست قمشه‌ای: آیا ندیدند که همانا خدا هر که را خواهد وسیع روزی کند و هر که را خواهد تنگ روزی گرداند؟ همانا در این امر ادله روشنی (از حکمت الهی) برای اهل ایمان پدیدار است. مکارم شیرازی: آيا نديدند كه خداوند روزي را براي هر كس بخواهد گسترده يا تنگ ميسازد در اين نشانه هائي است براي جمعيتي كه ايمان ميآورند.
فَآتِ ذَا الْقُرْبَى حَقَّهُ وَالْمِسْكِينَ وَابْنَ السَّبِيلِ ذَلِكَ خَيْرٌ لِلَّذِينَ يُرِيدُونَ وَجْهَ اللَّهِ وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ
﴿۳۸﴾
انصاریان: پس [با توجه به فراخ بخشی خدا در روزی و رزق] حقّ خویشاوند و مسکین و در راه مانده را بده. این انفاق برای آنان که خشنودی خدا را می خواهند بهتر است؛ و اینان [که حقوق مالی را می پردازند] همان رستگارانند.
خرمشاهی: پس به خويشاوند حقش را بده و نيز به بينوا و در راه مانده، اين براى كسانى كه در طلب خشنودى الهى هستند بهتر است و اينانند كه رستگارانند فولادوند: پس حق خويشاوند و تنگدست و در راهمانده را بده اين [انفاق] براى كسانى كه خواهان خشنودى خدايند بهتر است و اينان همان رستگارانند قمشه‌ای: پس حقوق ارحام و خویشان و مسکینان و در راه ماندگان را ادا کن که این برای آنان که مشتاق لقای خدا هستند بهترین کار است و هم اینان (که نیکی کنند) رستگاران عالمند. مکارم شیرازی: چون چنين است حق نزديكان و مسكينان و ابن سبيل را ادا كن اين براي آنها كه رضاي خدا را ميطلبند بهتر است و چنين كساني رستگارانند.
وَمَا آتَيْتُمْ مِنْ رِبًا لِيَرْبُوَ فِي أَمْوَالِ النَّاسِ فَلَا يَرْبُو عِنْدَ اللَّهِ وَمَا آتَيْتُمْ مِنْ زَكَاةٍ تُرِيدُونَ وَجْهَ اللَّهِ فَأُولَئِكَ هُمُ الْمُضْعِفُونَ
﴿۳۹﴾
انصاریان: اموال و اجناسی را که [به صورت وام] به ربا می دهید تا در میان اموال مردم فزونی یابد، نزد خدا فزونی نخواهد یافت؛ و آنچه از زکات می دهید که [به سبب پرداختنش] خشنودی خدا را می خواهید [مایه فزونی است]؛ پس این زکات دهندگانند که مال و ثوابشان دو چندان می شود.
خرمشاهی: و هر ربايى كه بدهيد كه بهره شما را از اموال مردم افزونتر كند، [در حقيقت] نزد خداوند افزايش ندارد، و هر زكاتى -كه در طلب خشنودى الهىبپردازيد، اينان افزايشياب هستند فولادوند: و آنچه [به قصد] ربا مى دهيد تا در اموال مردم سود و افزايش بردارد نزد خدا فزونى نمى گيرد و[لى] آنچه را از زكات در حالى كه خشنودى خدا را خواستاريد داديد پس آنان همان فزونىيافتگانند [و مضاعف مى شود] قمشه‌ای: و آن سودی که شما به رسم ربا دادید که بر اموال مردم (ربا خوار) بیفزاید (و یا هدیه به اغنیاء دهید تا خود نفع زیاد دنیوی برید) نزد خدا هرگز نیفزاید (بلکه محو و نابود شود) و آن زکاتی که از روی شوق و اخلاص به خدا (به فقیران) دادید (ثوابش چندین برابر شود و) همین زکات دهندگان هستند که (نزد حق ثواب و برکات و دارایی) چند برابر دارند. مکارم شیرازی: آنچه را به عنوان ربا ميپردازيد تا در اموال مردم فزوني يابد نزد خدا فزوني نخواهد يافت و آنچه را به عنوان زكات ميپردازيد و تنها رضاي خدا را ميطلبيد كساني كه چنين ميكنند داراي پاداش مضاعفند.
اللَّهُ الَّذِي خَلَقَكُمْ ثُمَّ رَزَقَكُمْ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيكُمْ هَلْ مِنْ شُرَكَائِكُمْ مَنْ يَفْعَلُ مِنْ ذَلِكُمْ مِنْ شَيْءٍ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى عَمَّا يُشْرِكُونَ
﴿۴۰﴾
انصاریان: خداست که شما را آفرید، آن گاه به شما روزی داد، سپس شما را می میراند، و پس از آن شما را زنده می کند؛ آیا از معبودان شما کسی هست که چیزی از این [کارها] را انجام دهد؟ او منزّه و برتر است از اینکه به او شرک ورزند.
خرمشاهی: خداوند كسى است كه شما را آفريد و سپس روزيتان بخشيد، سپس شما را مىميراند، سپس زنده مىدارد، آيا از شريكانى كه قائليد هيچ كدام هست كه چيزى از اين كارها را انجام دهد؟ او منزه و از آنچه شريكش مىآورند فراتر است فولادوند: خدا همان كسى است كه شما را آفريد سپس به شما روزى بخشيد آنگاه شما را مى ميراند و پس از آن زنده مى گرداند آيا در ميان شريكان شما كسى هست كه كارى از اين [قبيل] كند منزه است او و برتر است از آنچه [با وى] شريك مى گردانند قمشه‌ای: خداست آن کسی که شما را خلق کرده و روزی بخشیده سپس بمیراند و باز (در قیامت) زنده گرداند، آیا آنان را که شریک خدا دانید هیچ از این کارها توانند کرد؟ خدا از آنچه به او شریک گیرند پاک و منزه‌تر و بالاتر است. مکارم شیرازی: خداوند همان كسي است كه شما را آفريد سپس روزي داد بعد ميميراند سپس زنده ميكند آيا هيچيك از شريكاني كه براي خدا ساخته ايد چيزي از اين كارها را ميتوانند انجام دهند منزه است او و برتر است از آنچه شريك براي او قرار ميدهند.
ظَهَرَ الْفَسَادُ فِي الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا كَسَبَتْ أَيْدِي النَّاسِ لِيُذِيقَهُمْ بَعْضَ الَّذِي عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ
﴿۴۱﴾
انصاریان: در خشکی و دریا به سبب اعمال زشتی که مردم به دست خود مرتکب شدند، فساد و تباهی نمودار شده است تا [خدا کیفر] برخی از آنچه را انجام داده اند به آنان بچشاند، باشد که [از گناه و طغیان] برگردند.
خرمشاهی: به خاطر كار و كردار مردم، تباهى در بر و بحر فراگير شده است، تا [خداوند] جزاى بخشى از كار و كردارشان را به آنان بچشاند، باشد كه بازگردند [و به خود آيند] فولادوند: به سبب آنچه دستهاى مردم فراهم آورده فساد در خشكى و دريا نمودار شده است تا [سزاى] بعضى از آنچه را كه كرده اند به آنان بچشاند باشد كه بازگردند قمشه‌ای: فساد و پریشانی به کرده بد خود مردم در همه برّ و بحر زمین پدید آمد تا خدا هم کیفر بعضی اعمالشان را به آنها بچشاند، باشد که (از گنه پشیمان شده و به درگاه خدا) باز گردند. مکارم شیرازی: فساد در خشكي و دريا به خاطر كارهائي كه مردم انجام داده اند آشكار شده، خدا ميخواهد نتيجه بعضي از اعمال آنها را به آنها بچشاند شايد (به سوي حق) بازگردند.
قُلْ سِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلُ كَانَ أَكْثَرُهُمْ مُشْرِكِينَ
﴿۴۲﴾
انصاریان: بگو: در زمین بگردید پس با تأمل بنگرید که سرانجام کسانی که پیش تر بودند [و مرتکب کار زشت شدند] چگونه بود؟ بیشتر آنان مشرک بودند.
خرمشاهی: بگو در زمين سير و سفر كنيد و بنگريد سرانجام كسانى كه پيشتر بودند چگونه بوده است؟ كه بيشترشان مشرك بودند فولادوند: بگو در زمين بگرديد و بنگريد فرجام كسانى كه پيشتر بوده [و] بيشترشان مشرك بودند چگونه بوده است قمشه‌ای: بگو که در زمین سیر کنید پس بنگرید تا عاقبت طوایف پیش از خود که اکثرشان (کافر و) مشرک بودند چه شد؟ مکارم شیرازی: بگو در زمين سير كنيد و بنگريد عاقبت كساني كه قبل از شما بودند چگونه بود؟ بيشتر آنها مشرك بودند.
فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ الْقَيِّمِ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَ يَوْمٌ لَا مَرَدَّ لَهُ مِنَ اللَّهِ يَوْمَئِذٍ يَصَّدَّعُونَ
﴿۴۳﴾
انصاریان: پس [با توجه به بی پایه بودن شرک] با همه وجودت به سوی این دین درست و استوار روی آور پیش از آنکه روزی فرا رسد که از سوی خدا هیچ بازگشتی برای آن نیست، آن روز [همه مردم] دسته دسته و گروه گروه شوند.
خرمشاهی: پس روى دلت را -پيش از آنكه روزى بىبازگشت از جانب خداوند فرارسد و مردم از هم جدا شوندبه سوى دين استوار بدار فولادوند: پس به سوى اين دين پايدار روى بياور پيش از آنكه روزى از جانب خدا فرا رسد كه برگشت ناپذير باشد و در آن روز [مردم] دسته دسته مى شوند قمشه‌ای: پس تو روی به دین استوار (اسلام و خدا پرستی) آور پیش از آنکه روزی بیاید که هیچ کس نتواند از امر خدا آن را برگرداند (و) در آن روز (بزرگ قیامت) خلایق فرقه فرقه شوند (گروهی دوزخی و گروهی بهشتی گردند). مکارم شیرازی: روي خود را به سوي آئين مستقيم و پايدار كن، پيش از آنكه روزي فرارسد كه هيچكس قدرت ندارد آن را از خدا بازگرداند، در آن روز مردم به گروه هائي تقسيم ميشوند.
مَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ وَمَنْ عَمِلَ صَالِحًا فَلِأَنْفُسِهِمْ يَمْهَدُونَ
﴿۴۴﴾
انصاریان: کسانی که کافر شوند کفرشان به زیان خود آنان است، و آنان که کار شایسته انجام دهند، [بستر امن و آسایشی و اقامت گاه جاویدی] برای خود آماده می کنند،
خرمشاهی: هر كس كفرورزد، كيفر كفرش بر اوست، و كسانى كه كردارى شايسته پيشه كنند، براى خودشان پيشانديشى كردهاند فولادوند: هر كه كفر ورزد كفرش به زيان اوست و كسانى كه كار شايسته كنند [فرجام نيك را] به سود خودشان آماده مى كنند قمشه‌ای: هر که به راه کفر (و عصیان) رود زیان کفرش بر خود اوست و هر که صالح و نیکوکار شود چنین کسانی برای شخص خود (در بهشت) آسایشگاهی خوش فراهم می‌سازند. مکارم شیرازی: هر كس كافر شود كفرش بر زيان خود او است و آنها كه عمل صالح انجام دهند (پاداش الهي را) به سود خودشان آماده ميسازند.
لِيَجْزِيَ الَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْكَافِرِينَ
﴿۴۵﴾
انصاریان: تا خدا به کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند از فضل خود پاداش دهد [و کافران را از رحمتش محروم کند]؛ زیرا خدا کافران را دوست ندارد.
خرمشاهی: تا كسانى را كه ايمان آوردهاند و كارهاى شايسته كردهاند، از فضل خويش جزا دهد، چرا كه او كافران را دوست ندارد فولادوند: تا [خدا] كسانى را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده اند به فضل خويش پاداش دهد كه او كافران را دوست نمى دارد قمشه‌ای: تا خدا از فضل و کرم به آنان که ایمان آورده و نیکوکار شدند پاداش دهد، که او کافران را دوست ندارد. مکارم شیرازی: اين براي آنست كه خداوند كساني را كه ايمان آورده و عمل صالح انجام داده اند از فضلش پاداش دهد، او كافران را دوست ندارد.
وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ يُرْسِلَ الرِّيَاحَ مُبَشِّرَاتٍ وَلِيُذِيقَكُمْ مِنْ رَحْمَتِهِ وَلِتَجْرِيَ الْفُلْكُ بِأَمْرِهِ وَلِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
﴿۴۶﴾
انصاریان: و از نشانه های [قدرت و ربوبیت] او این است که بادها را مژده دهنده می فرستد، و تا بخشی از [باران] رحمتش را به شما بچشاند، و تا کشتی ها [به وسیله بادها] به فرمان او حرکت کنند، و نیز برای اینکه از رزق و روزی او بجویید، و باشد که شما سپاس گزاری کنید.
خرمشاهی: و از آيات او اين است بادها را بشارتدهنده [باران رحمت] مىفرستد تا به شما از رحمت خويش بچشاند، و تا كشتيها به امر او جريان يابند، و شما از فضل او در طلب روزى خود بر آييد، باشد كه سپاس بگزاريد فولادوند: و از نشانه هاى او اين است كه بادهاى بشارت آور را مى فرستد تا بخشى از رحمتش را به شما بچشاند و تا كشتى به فرمانش روان گردد و تا از فضل او [روزى] بجوييد و اميد كه سپاسگزارى كنيد قمشه‌ای: و از جمله آیات (قدرت) او آن است که بادهای بشارت آور می‌فرستد (تا شما را مژده آرد) و تا شما را به چیزی از رحمت (بی‌انتهای) خود بهره‌مند گرداند و تا کشتی به فرمان او روان گردد و تا از فضل و کرمش (انواع نعمتها) تحصیل کنید، و باشد که شکر (نعمتش) به جای آرید. مکارم شیرازی: از آيات (عظمت و قدرت) خدا اين است كه بادها را به عنوان بشارتگراني ميفرستد تا شما را از رحمتش بچشاند (و سيراب كند) و كشتيها به فرمانش حركت كنند و از فضل او بهره گيرند شايد شكرگزاري كنيد.
وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مِنْ قَبْلِكَ رُسُلًا إِلَى قَوْمِهِمْ فَجَاءُوهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ فَانْتَقَمْنَا مِنَ الَّذِينَ أَجْرَمُوا وَكَانَ حَقًّا عَلَيْنَا نَصْرُ الْمُؤْمِنِينَ
﴿۴۷﴾
انصاریان: و به راستی پیش از تو پیامبرانی را به سوی قومشان فرستادیم که برای آنان دلایل روشن آوردند، سپس ما از آنان که مرتکب گناه شدند، انتقام گرفتیم [و مؤمنان را یاری دادیم]؛ و یاری مؤمنان حقّی بر عهده ماست.
خرمشاهی: و به راستى پيش از تو پيامبرانى به سوى قومشان فرستاديم، آنگاه ايشان معجزات را به نزد آنان آوردند [و با انكار مواجه شدند] و ما از كسانى كه گناه [و بد عملى] كرده بودند، انتقام گرفتيم، و يارى رساندن به مؤمنان حقى است كه بر عهده ماست فولادوند: و در حقيقت پيش از تو فرستادگانى به سوى قومشان گسيل داشتيم پس دلايل آشكار برايشان آوردند و از كسانى كه مرتكب جرم شدند انتقام گرفتيم و يارى كردن مؤمنان بر ما فرض است قمشه‌ای: و ما پیش از تو پیمبرانی به سوی قومشان فرستادیم و آنها معجزات و ادله روشن بر آنان آوردند، پس از کافران بدکار انتقام کشیدیم، و بر ما نصرت و یاری اهل ایمان حتم است. مکارم شیرازی: قبل از تو پيامبراني به سوي قومشان فرستاديم، آنها با دلائل روشن به سراغ قوم خود رفتند (ولي هنگامي كه اندرزها سودي نداد) از مجرمان انتقام گرفتيم (و مؤ منان را ياري كرديم) و همواره ياري مؤ منان حقي است بر ما.
اللَّهُ الَّذِي يُرْسِلُ الرِّيَاحَ فَتُثِيرُ سَحَابًا فَيَبْسُطُهُ فِي السَّمَاءِ كَيْفَ يَشَاءُ وَيَجْعَلُهُ كِسَفًا فَتَرَى الْوَدْقَ يَخْرُجُ مِنْ خِلَالِهِ فَإِذَا أَصَابَ بِهِ مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ إِذَا هُمْ يَسْتَبْشِرُونَ
﴿۴۸﴾
انصاریان: خداست که بادها را می فرستد تا ابری را برمی انگیزد، پس آن را در آسمان آن گونه که بخواهد می گستراند و به صورت بخش بخش و پاره های مختلف در می آورد، پس باران را می بینی که از لابه لای آن بیرون می آید و چون آن را به هرکس از بندگانش که بخواهد می رساند، آن گاه شادمان و خوشحال می شوند.
خرمشاهی: خداوند كسى است كه بادها را مىفرستد كه ابرها را بر مىانگيزد، و آن را در آسمان هرگونه كه بخواهد مىگستراند، و آن را پارهپاره مىكند، و باران درشت قطره را بينى كه از لابلاى آن مىتراود، و چون آن را به هر يك از بندگانش كه بخواهد برساند، آنگاه است كه شادى مىكنند فولادوند: خدا همان كسى است كه بادها را مى فرستد و ابرى برمى انگيزد و آن را در آسمان هر گونه بخواهد مى گستراند و انبوهش مى گرداند پس مى بينى باران از لابلاى آن بيرون مى آيد و چون آن را به هر كس از بندگانش كه بخواهد رسانيد بناگاه آنان شادمانى مى كنند قمشه‌ای: خدا آن کسی است که بادها را می‌فرستد که ابر را در فضا برانگیزد پس به هر گونه که مشیّتش تعلق گیرد در اطراف آسمان متصل و منبسط کند و باز متفرق گرداند، آن گاه باران را بنگری که قطره قطره از درونش بیرون ریزد، و چون آن را به (کشتزار و صحرای) هر قومی از بندگانش که بخواهد فرو بارد به یک لحظه آن قوم مسرور و شادمان گردند. مکارم شیرازی: خداوند همان كسي است كه بادها را ميفرستد تا ابرهائي را به حركت درآورند، سپس آنها را در پهنه آسمان آن گونه كه بخواهد ميگستراند، و متراكم ميسازد در اين هنگام دانه هاي باران را ميبيني كه از لابلاهاي آن خارج ميشوند، هنگامي كه اين (باران حياتبخش) را به هر كس از بندگانش كه بخواهد ميرساند خوشحال ميشوند.
وَإِنْ كَانُوا مِنْ قَبْلِ أَنْ يُنَزَّلَ عَلَيْهِمْ مِنْ قَبْلِهِ لَمُبْلِسِينَ
﴿۴۹﴾
انصاریان: و همانا پیش از آنکه باران بر آنان نازل شود، [آری] پیش از آن مأیوس و ناامید بودند.
خرمشاهی: و بىشك پيش از آنكه برايشان فرو فرستاده شود [آرى] پيش از آن نوميد بودند فولادوند: و قطعا پيش از آنكه بر ايشان فرو ريزد [آرى] پيش از آن سخت نوميد بودند قمشه‌ای: و همانا پیش از آنکه باران (رحمت حق) بر آنان ببارد به حال یأس و نومیدی می‌زیستند. مکارم شیرازی: هر چند پيش از آنكه بر آنان نازل شود مايوس بودند.
فَانْظُرْ إِلَى آثَارِ رَحْمَتِ اللَّهِ كَيْفَ يُحْيِي الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا إِنَّ ذَلِكَ لَمُحْيِي الْمَوْتَى وَهُوَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
﴿۵۰﴾
انصاریان: پس با تأمل به آثار رحمت خدا بنگر که چگونه زمین را پس از مردگی اش زنده می کند، بی تردید این [خدای قدرتمند] زنده کننده مردگان است و او بر هر کاری تواناست.
خرمشاهی: پس به آثار رحمت الهى بنگر كه چگونه زمين را پس از پژمردنش زنده مىدارد، هموست كه زندگى بخش مردگان است و او بر هر كارى تواناست فولادوند: پس به آثار رحمت خدا بنگر كه چگونه زمين را پس از مرگش زنده مى گرداند در حقيقت هم اوست كه قطعا زنده كننده مردگان است و اوست كه بر هر چيزى تواناست قمشه‌ای: پس (ای بشر دیده باز کن و) آثار رحمت (نامنتهای) الهی را مشاهده کن که چگونه زمین را پس از مرگ (و دستبرد خزان باز به نفس باد بهار) زنده می‌گرداند! محققا همان خداست که مردگان را هم (پس از مرگ) باز زنده می‌کند و او بر همه امور عالم تواناست. مکارم شیرازی: به آثار رحمت الهي بنگر كه چگونه زمين را بعد از مردنش زنده ميكند، آن كس (كه زمين مرده را زنده كرد) زنده كننده مردگان در قيامت است و او بر همه چيز تواناست.
وَلَئِنْ أَرْسَلْنَا رِيحًا فَرَأَوْهُ مُصْفَرًّا لَظَلُّوا مِنْ بَعْدِهِ يَكْفُرُونَ
﴿۵۱﴾
انصاریان: و اگر بادی [سوزان و زیانبار] بفرستیم، پس آن [کشت و زرع] را زرد شده ببینند، پس از آن [به جای جبران گناهانی که سبب این آسیب شده] ناسپاس می شوند.
خرمشاهی: و اگر بادى بفرستيم و آن [كشتزار] را زرد شده بينند، بعد از آن كفر [/انكار] پيشه كنند فولادوند: و اگر بادى [آفتزا] بفرستيم و [كشت خود را] زردشده ببينند قطعا پس از آن كفران مى كنند قمشه‌ای: و اگر باز بادی فرستیم که آن کشت سبز را زرد و پژمرده بنگرند (همه آن نعمتهای گذشته را فراموش کنند و) به کفر (و کفران نعمت حق) بر می‌گردند. مکارم شیرازی: و اگر ما بادي بفرستيم (داغ و سوزان) و بر اثر آن زراعت و باغ خود را زرد و پژمرده ببينند، راه كفران پيش ميگيرند.
فَإِنَّكَ لَا تُسْمِعُ الْمَوْتَى وَلَا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعَاءَ إِذَا وَلَّوْا مُدْبِرِينَ
﴿۵۲﴾
انصاریان: [اینان که کفر را بر ایمان ترجیح داده اند، مانند مردگان اند] پس تو نمی توانی [دعوتت را] به مردگان بشنوانی و نمی توانی دعوتت را به کران زمانی که پشت کنان روی می گردانند، بشنوانی.
خرمشاهی: بدان كه تو مردگان را [سخن] نشنوانى و به ناشنوايان [به ويژه] چون پشت كنند آوايى نشنوانى فولادوند: و در حقيقت تو مردگان را شنوا نمى گردانى و اين دعوت را به كران آنگاه كه به ادبار پشت مى گردانند نمى توانى بشنوانى قمشه‌ای: پس تو (این مردم) مرده (دل بی‌ایمان) را نتوانی (سخن حقّ) بشنوانی و دعوت خود را به گوش (این) کران که (مخصوصا از تو به کبر و نخوت) رو می‌گردانند برسانی. مکارم شیرازی: تو نميتواني صداي خود را به گوش مردگان برساني، و نه سخنت را به گوش كران هنگامي كه روي ميگردانند.
وَمَا أَنْتَ بِهَادِ الْعُمْيِ عَنْ ضَلَالَتِهِمْ إِنْ تُسْمِعُ إِلَّا مَنْ يُؤْمِنُ بِآيَاتِنَا فَهُمْ مُسْلِمُونَ
﴿۵۳﴾
انصاریان: و تو هدایت کننده کوردلان از گمراهی شان نیستی، و جز به آنان که به آیات ما ایمان می آورند و تسلیم [فرمان ها و احکام ما] هستند، نمی توانی [دعوتت] را بشنوانی.
خرمشاهی: و تو به راه آورنده نابينايان از گمراهيشان نيستى، تو جز كسانى را كه به آيات ما ايمان آورند و اهل تسليمند [سخنى] نشنوانى فولادوند: و تو كوران را از گمراهيشان به راه نمى آورى تو تنها كسانى را مى شنوانى كه به آيات ما ايمان مى آورند و خود تسليمند قمشه‌ای: و تو مردمی را که کور (دل و کافر) هستند نتوانی از ضلالتشان به راه هدایت آری، تنها تو آنان را که به آیات ما ایمان می‌آورند و در پی آن ایمان تسلیم امر ما شوند توانی (هدایت کنی و سخن خدا را) به گوش هوششان برسانی. مکارم شیرازی: و (نيز) نميتواني نابينايان را از گمراهيشان هدايت كني، تو تنها سخنت را به گوش كساني ميرساني كه ايمان به آيات ما ميآورند و در برابر حق تسليمند.
اللَّهُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفًا وَشَيْبَةً يَخْلُقُ مَا يَشَاءُ وَهُوَ الْعَلِيمُ الْقَدِيرُ
﴿۵۴﴾
انصاریان: خداست که شما را از ناتوانی آفرید، سپس بعد از ناتوانی قدرت و نیرو داد، آن گاه بعد از نیرومندی و توانایی، ناتوانی و پیری قرار داد؛ هرچه بخواهد می آفریند و او دانا و تواناست.
خرمشاهی: خداوند كسى است كه شما را از حالت ناتوانى آفريد، سپس بعد از آن ناتوانى توانايى پديد آورد، سپس [دوباره] پس از توانايى، ناتوانى و پيرى قرار دهد، هر آنچه خواهد مىآفريند و او داناى تواناست فولادوند: خداست آن كس كه شما را ابتدا ناتوان آفريد آنگاه پس از ناتوانى قوت بخشيد سپس بعد از قوت ناتوانى و پيرى داد هر چه بخواهد مى آفريند و هموست داناى توانا قمشه‌ای: خدا آن کسی است که شما را در ابتدا از جسم ضعیف (نطفه) بیافرید آن گاه پس از ضعف و ناتوانی (کودکی) توانا کرد و باز از توانایی (و قوای جوانی) به ضعف و سستی و پیری بر گردانید، که او هر چه بخواهد و مشیّتش تعلق گیرد می‌آفریند، و او دانا و تواناست. مکارم شیرازی: خدا همان كسي است كه شما را آفريد در حالي كه ضعيف بوديد سپس بعد از اين ضعف و ناتواني قوت بخشيد، و باز بعد از قوت ضعف و پيري قرار داد، او هر چه بخواهد ميآفريند، و اوست عالم و قادر.
وَيَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يُقْسِمُ الْمُجْرِمُونَ مَا لَبِثُوا غَيْرَ سَاعَةٍ كَذَلِكَ كَانُوا يُؤْفَكُونَ
﴿۵۵﴾
انصاریان: و روزی که قیامت برپا می شود، مجرمان سوگند می خورند که [فاصله مرگ تا قیامت را] جز ساعتی درنگ نکرده اند، این گونه [که در قیامت دروغ می گویند و منحرف از حقیقت هستند در دنیا نیز همواره از حق به باطل] منحرف می شدند.
خرمشاهی: و روزى كه قيامت بر پا شود، گناهكاران سوگند خورند كه [در دنيا، يا گور] جز ساعتى درنگ نكردهاند، بدينسان بيراهه رفتهاند فولادوند: و روزى كه رستاخيز بر پا شود مجرمان سوگند ياد مى كنند كه جز ساعتى [بيش] درنگ نكرده اند [در دنيا هم] اين گونه به دروغ كشانيده مى شدند قمشه‌ای: و روزی که ساعت قیامت بر پا شود بدکاران قسم یاد کنند که (در دنیا و قبر و برزخ) ساعتی بیش درنگ نکردند. همین گونه (عادتشان از دیرین بود که) از راستی و حقیقت به ناراستی و دروغ می‌پرداختند. مکارم شیرازی: و روزي كه قيامت بر پا شود گنهكاران سوگند ياد ميكنند كه جز ساعتي (در عالم برزخ) درنگ نكردند! اينچنين آنها از درك حقيقت محروم ميشدند!
وَقَالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَالْإِيمَانَ لَقَدْ لَبِثْتُمْ فِي كِتَابِ اللَّهِ إِلَى يَوْمِ الْبَعْثِ فَهَذَا يَوْمُ الْبَعْثِ وَلَكِنَّكُمْ كُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ
﴿۵۶﴾
انصاریان: و کسانی که دانش و ایمان به آنان داده شده است می گویند: بی تردید شما [بر طبق قضا و قدر ثبت شده] در کتاب خدا [لوح محفوظ] تا روز قیامت درنگ کرده اید و این روز قیامت است، ولی شما [به اینکه قیامت حق است] معرفت و دانش نداشتید.
خرمشاهی: و كسانى كه از دانش و ايمان برخوردار شده‌اند گويند بر وفق كتاب الهى تا روز رستاخيز درنگ كردهايد، و اين روز رستاخيز است، ولى شما به هيچ وجه نمىدانستيد فولادوند: و[لى] كسانى كه دانش و ايمان يافته اند مى گويند قطعا شما [به موجب آنچه] در كتاب خدا[ست] تا روز رستاخيز مانده ايد و اين روز رستاخيز است ولى شما خودتان نمى دانستيد قمشه‌ای: و آنان که مقام علم و ایمان داده شده‌اند (به آن فرقه بدکار) گویند: شما تا روز قیامت که هم امروز است در کتاب خدا (یعنی عالم علم خدا) مهلت یافتید و لکن بر آن آگاه نبودید. مکارم شیرازی: كساني كه علم و ايمان به آنها داده شده ميگويند: شما به فرمان خدا تا روز قيامت (در عالم برزخ) درنگ كرديد، و اكنون روز رستاخيز است ولي شما نميدانستيد!
فَيَوْمَئِذٍ لَا يَنْفَعُ الَّذِينَ ظَلَمُوا مَعْذِرَتُهُمْ وَلَا هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ
﴿۵۷﴾
انصاریان: پس در آن روز کسانی که [به آیات ما و پیامبران] ستم کرده اند، عذرخواهی شان به آنان سود نمی دهد، و نه از آنان می خواهند که [برای به دست آوردن خشنودی خدا] عذرخواهی کنند،
خرمشاهی: امروز [روزى است كه] ستمپيشگان [مشرك] را عذرخواهيشان سود ندهد، و عذرشان را نپذيرند فولادوند: و در چنين روزى [ديگر] پوزش آنان كه ستم كرده اند سود نمى بخشد و بازگشت به سوى حق از آنان خواسته نمى شود قمشه‌ای: پس در آن روز آنان که (در دنیا به خود و به خلق خدا) ستم کردند عذرشان مفید نیفتد و از آنان نخواهند که توبه و عذرخواهی کنند. مکارم شیرازی: آن روز عذر خواهي ظالمان سودي ندارد، و توبه آنان پذيرفته نميشود.
وَلَقَدْ ضَرَبْنَا لِلنَّاسِ فِي هَذَا الْقُرْآنِ مِنْ كُلِّ مَثَلٍ وَلَئِنْ جِئْتَهُمْ بِآيَةٍ لَيَقُولَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ أَنْتُمْ إِلَّا مُبْطِلُونَ
﴿۵۸﴾
انصاریان: و به راستی در این قرآن برای مردم از هرگونه مثلی زدیم. و اگر برای آنان معجزه ای [که خود درخواست دارند] بیاوری آنان که کفر ورزیده اند، قطعاً خواهند گفت: شما جز باطل گرا نیستید [و این معجزه ای که آوردید، جز باطل نیست.]
خرمشاهی: و به راستى در اين قرآن براى مردم هرگونه مثلى زدهايم و اگر معجزهاى براى آنان بياورى، كافران گويند شما جز باطلانديش نيستيد فولادوند: و به راستى در اين قرآن براى مردم از هر گونه مثلى آورديم و چون براى ايشان آيه اى بياورى آنان كه كفر ورزيده اند حتما خواهند گفت شما جز بر باطل نيستيد قمشه‌ای: البته ما در این قرآن (عظیم) برای (هدایت) مردم هر گونه مثل زدیم و اگر تو بر این مردم هر گونه معجز و آیتی بیاوری باز کافران محققا (از روی عناد) خواهند گفت: شما (مسلمین و رسولتان خلق را) به باطل و اوهام می‌خوانید. مکارم شیرازی: ما براي مردم در اين قرآن از هرگونه مثال و مطلبي بيان كرديم، و اگر آيه اي براي آنها بياوري كافران ميگويند شما اهل باطل هستيد (و اينها سحر و جادو است)!
كَذَلِكَ يَطْبَعُ اللَّهُ عَلَى قُلُوبِ الَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ
﴿۵۹﴾
انصاریان: خدا این گونه بر دل های کسانی که معرفت و دانش ندارند مُهر [تیره بختی] می نهد.
خرمشاهی: بدينسان خداوند بر دلهاى كسانى كه [حق را] در نمىيابند مهر مىزند فولادوند: اين گونه خدا بر دلهاى كسانى كه نمى دانند مهر مى نهد قمشه‌ای: این چنین خدا بر دلهای اهل جهل (پس از اتمام حجت) مهر (شقاوت) نهد (که هیچ سخن حق را نپذیرند). مکارم شیرازی: اينگونه خداوند بر دلهاي كساني كه آگاهي ندارند مهر مينهد!
فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَلَا يَسْتَخِفَّنَّكَ الَّذِينَ لَا يُوقِنُونَ
﴿۶۰﴾
انصاریان: پس [بر آزار و یاوه گویی این تیره بختان] شکیبایی کن که یقیناً وعده خدا [در مورد یاری و پیروزی تو] حق است، و مبادا آنان که یقین [به وعده های حق و برپا شدن قیامت] ندارند تو را به ناشکیبایی و سبک سری وادارند.
خرمشاهی: شكيبايى پيشه كن و بدان كه وعده الهى حق است و نامؤمنان تو را از راه به در نبرند فولادوند: پس صبر كن كه وعده خدا حق است و زنهار تا كسانى كه يقين ندارند تو را به سبكسرى واندارند قمشه‌ای: پس تو صبر پیشه کن، که وعده خدا البته حق و حتمی است و مراقب باش که مردم بی‌علم و یقین و ایمان (مقام حلم و وقار) تو را به خفت و سبکی نکشانند.. مکارم شیرازی: اكنون كه چنين است صبر پيشه كن كه وعده خدا حق است، و هرگز كساني كه ايمان ندارند نبايد تو را خشمگين سازند (و از جا تكان دهند). |
||
تغيير سوره و ترجمه
تلاوت
جستجو