به نام خداوند رحمتگر مهربان

انصاریان: آنچه در آسمان ها و آنچه در زمین است، خدا را به پاک بودن از هر عیب و نقصی می ستایند، و او توانای شکست ناپذیر و حکیم است.
خرمشاهی: آنچه در آسمانها و آنچه در زمين است خداوند را تسبيح مى‏گويد، و او پيروزمند فرزانه است‏
فولادوند: آنچه در آسمانها و در زمين است تسبيح‏گوى خداى هستند و اوست‏ شكست‏ ناپذير سنجيده‏ كار
قمشه‌ای: هر چه در آسمانها و زمین است همه به تسبیح و ستایش یکتا خدای عالم که مقتدر و حکیم است مشغولند.
مکارم شیرازی: آنچه در آسمانها و زمين وجود دارد براي خدا تسبيح مي‏گويد، و او عزيز و حكيم است.

انصاریان: اوست که کافرانِ از اهل کتاب را در نخستین بیرون راندن دسته جمعی از خانه هایشان بیرون راند. [شما اهل ایمان] رفتنشان را گمان نمی بردید، و خودشان پنداشتند که حصارها و دژهای استوارشان در برابر خدا [از تبعید و در به دری آنان] جلوگیری خواهد کرد ولی [اراده کوبنده] خدا از آنجا که گمان نمی کردند به سراغشان آمد و در دل هایشان رعب و ترس افکند به گونه ای که خانه هایشان را به دست خود و به دست مؤمنان ویران کردند. پس ای صاحبان بینش و بصیرت! عبرت گیرید.
خرمشاهی: اوست كه كافران اهل كتاب [يهوديان بنى‏نضير] را از خانه و كاشانه‏شان در آغاز هنگامه رهسپارى انبوه آواره كرد، گمان نمى‏برديد كه بيرون روند، و [خودشان هم‏] گمان مى‏كردند كه دژهايشان باز دارنده آنان در برابر امر و عقوبت الهى است، و امر [/عذاب‏] الهى از جايى كه گمانش را نمى‏بردند بر آنان فرود آمد و در دلهايشان هراس انداخت، [چندانكه‏] خانه‏هايشان را به دستهاى خود و دستان مؤمنان ويران مى‏كردند، پس اى ديده‏وران عبرت گيريد
فولادوند: اوست كسى كه از ميان اهل كتاب كسانى را كه كفر ورزيدند در نخستين اخراج [از مدينه] بيرون كرد گمان نمیکرديد كه بيرون روند و خودشان گمان داشتند كه دژهايشان در برابر خدا مانع آنها خواهد بود و[لى] خدا از آنجايى كه تصور نمیکردند بر آنان درآمد و در دلهايشان بيم افكند [به طورى كه] خود به دست ‏خود و دست مؤمنان خانه ‏هاى خود را خراب میکردند پس اى ديده‏وران عبرت گيريد
قمشه‌ای: اوست خدایی که کافران اهل کتاب را (یعنی یهود بنی نضیر را که به مکر، قصد قتل پیغمبر صلّی اللّه علیه و آله کردند) برای اولین بار همگی را از دیارشان بیرون کرد و هرگز شما مسلمین گمان نمی‌کردید که آنها از دیار خود بیرون روند و آنها هم حصارهای محکم خود را نگهبان خود از (قهر و انتقام) خدا می‌پنداشتند تا آنکه (عذاب) خدا از آنجا که گمان نمی‌بردند بدانها فرا رسید و در دلشان (از سپاه اسلام) ترس افکند تا به دست خود و به دست مؤمنان خانه‌هاشان را ویران می‌کردند، پس ای هوشیاران عالم پند و عبرت گیرید.
مکارم شیرازی: او كسي است كه كافران اهل كتاب را در اولين برخورد (با مسلمانان) از خانه‏ هايشان بيرون راند، گمان نمي‏كرديد آنها خارج شوند، و خودشان نيز گمان مي‏كردند كه دژهاي محكمشان آنها را از عذاب الهي مانع مي‏شود، اما خداوند از آنجا كه گمان نمي‏كردند به سراغشان آمد، و در قلب آنها ترس و وحشت افكند، به گونه‏ اي كه خانه‏ هاي خود را با دست خويش و با دست مؤ منان ويران مي‏كردند، پس عبرت بگيريد اي صاحبان چشم!

انصاریان: اگر خدا فرمان ترک وطن را بر آنان لازم و مقرّر نکرده بود، قطعاً در همین دنیا عذابشان می کرد و برای آنان در آخرت عذاب آتش است.
خرمشاهی: و اگر خداوند جلاى وطن را بر آنان مقرر نداشته بود، در دنيا [به عذابى سهمگين‏] معذبشان مى‏داشت، و براى آنان در آخرت عذاب آتش دوزخ است‏
فولادوند: و اگر خدا اين جلاى وطن را بر آنان مقرر نكرده بود قطعا آنها را در دنيا عذاب میکرد و در آخرت [هم] عذاب آتش داشتند
قمشه‌ای: و اگر خدا بر آنها حکم جلاء وطن نمی‌کرد (سخت‌تر از آن) در دنیا (به قتل و اسارت مانند کفار بدر) معذّبشان می‌کرد و (به هر حال) عذاب آتش در آخرت بر آنها خواهد بود.
مکارم شیرازی: و اگر نه اين بود كه خداوند جلاي وطن را بر آنها مقرر داشته بود آنها را در همين دنيا مجازات مي‏كرد، و براي آنها در آخرت نيز عذاب آتش ‍ است.

انصاریان: این [در به دری و تبعید] برای این است که آنان با خدا و پیامبرش دشمنی و مخالفت کردند، و هر کس با خدا دشمنی و مخالفت کند [بداند که] خدا سخت کیفر است.
خرمشاهی: اين از آن است كه با [امر] خداوند و پيامبرش مخالفت كردند، و هر كس با امر خداوند مخالفت كند، بى‏گمان خداوند سخت كيفر است‏
فولادوند: اين [عقوبت] براى آن بود كه آنها با خدا و پيامبرش در افتادند و هر كس با خدا درافتد [بداند كه] خدا سخت‏ كيفر است
قمشه‌ای: این (جلاء وطن و آوارگی آنها) برای این بود که آنان با خدا و رسول او سخت دشمنی و مخالفت کردند و هر که با خدا (و رسولش) دشمنی آغازد عقاب خدا بسیار سخت است.
مکارم شیرازی: اين به خاطر آن است كه آنها با خدا و رسولش دشمني كردند و هر كس با خدا دشمني كند عذاب الهي (در حق او) شديد است.

انصاریان: آنچه از درخت خرما [که در مالکیّت این دشمنان غدّار بود] بریدید یا آنها را بر ریشه ها و تنه هایش رها کردید، به فرمان خدا بود، تا نافرمانان را زبون و رسوا کند.
خرمشاهی: هر چه از درختان خرما بريديد يا آن را ايستاده با ريشه‏هايش باقى گذارديد، همه به اذن الهى بود تا نافرمانان را خوار بدارد
فولادوند: آنچه درخت‏ خرما بريديد يا آنها را [دست نخورده] بر ريشه ‏هايشان بر جاى نهاديد به فرمان خدا بود تا نافرمانان را خوار گرداند
قمشه‌ای: آنچه از درختان خرما را (که در دیار بنی نضیر) بریدید و آنچه را بر پا گذاشتید همه به امر خدا (و صلاح اسلام) و برای خواری و سرکوبی جهودان فاسق نابکار بود.
مکارم شیرازی: هر درخت باارزش نخل را قطع و يا آن را به حال خود واگذار كرديد، همه به فرمان خدا بود، و هدف اين بود كه فاسقان را خوار و رسوا كند.

انصاریان: اموال و زمین هایی را که خدا به عنوان غنیمت به پیامبرش بازگرداند، شما برای به دست آوردنش اسب و شتری نتازاندید [و در نتیجه به زحمت نیفتادید]، ولی خدا پیامبرانش را بر هر که بخواهد مسلط و چیره می کند، و خدا بر هر کاری تواناست.
خرمشاهی: و هر چه خداوند از ايشان به [صورت فى‏ء] عايد پيامبرش گرداند، شما در آن نه اسبان را به تاخت در آورديد و نه شتران را، بلكه خداوند پيامبرانش را بر هر كس كه خواهد سلطه دهد، و خداوند بر هر كارى تواناست‏
فولادوند: و آنچه را خدا از آنان به رسم غنيمت عايد پيامبر خود گردانيد [شما براى تصاحب آن] اسب يا شترى بر آن نتاختيد ولى خدا فرستادگانش را بر هر كه بخواهد چيره مى‏ گرداند و خدا بر هر كارى تواناست
قمشه‌ای: و آنچه را که خدا از (مال) آنها به رسم غنیمت به رسول خود باز داد (متعلق به رسول است، زیرا) شما سپاهیان اسلام بر آن هیچ اسب و شتری نتاختید و لیکن خدا رسولانش را بر هر که خواهد مسلّط می‌گرداند و خدا بر هر چیز تواناست.
مکارم شیرازی: آنچه را خدا به رسولش از آنها (از يهود) بازگرداند چيزي است كه شما براي به دست آوردن آن (زحمتي نكشيديد) نه اسبي تاختيد و نه شتري، ولي خداوند رسولان خود را بر هر كس بخواهد مسلط مي‏سازد، و خدا بر هر چيز قادر است.

انصاریان: آنچه خدا از [اموال و زمین های] اهل آن آبادی ها به پیامبرش بازگرداند اختصاص به خدا و پیامبر و اهل بیت پیامبر و یتیمان و مستمندان و در راه ماندگان دارد، تا میان ثرومندان شما دست به دست نگردد. و [از اموال و احکام و معارف دینی] آنچه را پیامبر به شما عطا کرد بگیرید و از آنچه شما را نهی کرد، باز ایستید و از خدا پروا کنید؛ زیرا خدا سخت کیفر است.
خرمشاهی: آنچه خداوند [به صورت فى‏ء] از اموال اهل آباديها عايد پيامبرش گرداند، خاص خداوند و پيامبر و خويشاوندان و يتيمان و بينوايان و در راه ماندگان است، تا در ميان توانگران شما دستگردان نشود، و آنچه پيامبر شما را دهد آن را بپذيريد و آنچه شما را از آن بازدارد، از آن دست بداريد، و از خداوند پروا كنيد، كه بى‏گمان خداوند سخت كيفر است‏
فولادوند: آنچه خدا از [دارايى] ساكنان آن قريه ‏ها عايد پيامبرش گردانيد از آن خدا و از آن پيامبر [او] و متعلق به خويشاوندان نزديك [وى] و يتيمان و بينوايان و درراه‏ماندگان است تا ميان توانگران شما دست به دست نگردد و آنچه را فرستاده [او] به شما داد آن را بگيريد و از آنچه شما را باز داشت بازايستيد و از خدا پروا بداريد كه خدا سخت‏ كيفر است
قمشه‌ای: آنچه را که خدا از اموال کافران دیار به رسول خود غنیمت داد آن متعلق به خدا و رسول و (ائمه) خویشاوندان رسول و یتیمان و فقیران و در راه ماندگان (ایشان) است. این حکم برای آن است که غنایم، دولت توانگران را نیفزاید (بلکه به مبلغان دین و فقیران اسلام تخصیص یابد) و شما آنچه رسول حق دستور دهد (و منع یا عطا کند) بگیرید و هر چه نهی کند واگذارید و از خدا بترسید که عقاب خدا بسیار سخت است.
مکارم شیرازی: آنچه را خداوند از اهل اين آباديها به رسولش بازگرداند از آن خدا، و رسول، و خويشاوندان او و يتيمان، و مستمندان، و در راه ماندگان است، تا (اين اموال عظيم) دست به دست ميان ثروتمندان شما نگردد، آنچه را رسول خدا براي شما آورده بگيريد و اجرا كنيد، و آنچه را از آن نهي كرده خودداري نمائيد، و از مخالفت خدا بپرهيزيد كه خداوند شديدالعقاب است.

انصاریان: [بخشی از غنایم] برای فقیران مهاجری است که از دیار و اموالشان بیرون رانده شده اند، در حالی که فضل و خشنودی خدا را می جویند وخدا وپیامبرش را یاری می کنند، اینان همان راستگویانند.
خرمشاهی: براى بينوايان از مهاجران است كه از خانه و كاشانه‏هايشان و ملك و مالهايشان رانده شده‏اند، و در طلب بخشش و خشنودى خداوندند و [دين‏] خداوند و پيامبر او را يارى مى‏دهند، اينانند كه راستگويانند
فولادوند: [اين غنايم نخست] اختصاص به بينوايان مهاجرى دارد كه از ديارشان و اموالشان رانده شدند خواستار فضل خدا و خشنودى [او] مى‏ باشند و خدا و پيامبرش را يارى مى كنند اينان همان مردم درست كردارند
قمشه‌ای: مقام بلند (یا غنائم) خاصّ فقیران مهاجرین است که آنها را از وطن و اموالشان به دیار غربت راندند در صورتی که (چشم از خانه پوشیده و) در طلب فضل و خشنودی خدا می‌کوشند و خدا و رسول او را یاری می‌کنند، اینان به حقیقت راستگویان عالمند.
مکارم شیرازی: اين اموال براي مهاجراني است كه از خانه و كاشانه و اموال خود بيرون رانده شدند، آنها فضل الهي و رضاي او را مي‏طلبند، و خدا و رسولش را ياري مي‏كنند، و آنها راستگويانند.

انصاریان: و [برای] کسانی [از انصار است] که پیش از مهاجران در سرای هجرت و ایمان [یعنی مدینه] جای گرفتند، [و] کسانی را که به سوی آنان هجرت کرده اند دوست دارند، و در سینه های خود نیاز و چشم داشتی به آنچه به مهاجران داده شده است نمی یابند، و آنان را بر خود ترجیح می دهند، گرچه خودشان را نیاز شدیدی [به مال و متاع] باشد. و کسانی را که از بخل و حرصشان بازداشته اند، اینان همان رستگارانند.
خرمشاهی: و كسانى كه پيش از آنان در سراى اسلام [مدينه‏] جاى گرفتند و ايمان را پذيرفتند، كسانى را كه به سوى آنان هجرت كرده‏اند، دوست مى‏دارند و نسبت به آنچه به ايشان داده شده است، در دل خود احساس نياز نمى‏كنند، و [آنان را] ولو خود نيازمندى داشته باشند، بر خود بر مى‏گزينند، و كسانى كه از آزمندى نفس خويش در امان مانند، آنانند كه رستگارانند
فولادوند: و [نيز] كسانى كه قبل از [مهاجران] در [مدينه] جاى گرفته و ايمان آورده‏ اند هر كس را كه به سوى آنان كوچ كرده دوست دارند و نسبت به آنچه به ايشان داده شده است در دلهايشان حسدى نمى‏ يابند و هر چند در خودشان احتياجى [مبرم] باشد آنها را بر خودشان مقدم مى دارند و هر كس از خست نفس خود مصون ماند ايشانند كه رستگارانند
قمشه‌ای: و هم آن جماعت انصار که پیش از (هجرت) مهاجرین (در مکّه به رسول ایمان آوردند و) مدینه را خانه ایمان گردانیدند و مهاجرین را که به سوی آنها آمدند دوست می‌دارند و در دل خود هیچ حاجتی (و حسد و بخلی) نسبت به آنچه (از غنائم بنی نضیر) که به آنها داده شد نمی‌یابند و هر چند به چیزی نیازمند باشند باز مهاجران را بر خویش مقدم می‌دارند (و جانشان به کلی از بخل و حسد و حرص دنیا پاک است) و هر کس را از خوی بخل و حرص دنیا نگاه دارند آنان به حقیقت رستگاران عالمند.
مکارم شیرازی: و براي كساني كه در «دارالهجرة» (سرزمين مدينه) و در خانه ايمان، قبل از مهاجران، مسكن گزيدند، آنها كساني را كه به سويشان هجرت كنند دوست مي‏دارند و در دل خود نيازي به آنچه به مهاجران داده شده احساس نمي‏كنند، و آنها را بر خود مقدم مي‏دارند هر چند شديدا فقير باشند، كساني كه خداوند آنها را از بخل و حرص نفس ‍ خويش بازداشته رستگارند.

انصاریان: و نیز کسانی که بعد از آنان [انصار و مهاجرین] آمدند در حالی که می گویند: پروردگارا! ما و برادرانمان را که به ایمان بر ما پیشی گرفتند بیامرز، و در دل هایمان نسبت به مؤمنان، خیانت و کینه قرار مده. پروردگارا! یقیناً تو رؤوف و مهربانی.
خرمشاهی: و كسانى كه پس از آنان آمده‏اند گويند پروردگارا ما و برادرانمان را كه در ايمان بر ما سبقت دارند، بيامرز، و در دلهاى ما نسبت به مؤمنان كينه‏اى مگذار، پروردگارا تويى كه رئوف مهربانى‏
فولادوند: و [نيز] كسانى كه بعد از آنان [=مهاجران و انصار] آمده‏ اند [و] مى‏ گويند پروردگارا بر ما و بر آن برادرانمان كه در ايمان آوردن بر ما پيشى گرفتند ببخشاى و در دلهايمان نسبت به كسانى كه ايمان آورده‏ اند [هيچ گونه] كينه‏ اى مگذار پروردگارا راستى كه تو رئوف و مهربانى
قمشه‌ای: و آنان که پس از مهاجرین و انصار آمدند (یعنی تابعین و سایر مؤمنین تا روز قیامت) دایم به درگاه خدا عرض می‌کنند: پروردگارا، بر ما و برادران دینی‌مان که در ایمان پیش از ما شتافتند ببخش و در دل ما هیچ کینه و حسد مؤمنان قرار مده، پروردگارا، تویی که بسیار رؤوف و مهربانی.
مکارم شیرازی: و كساني كه بعد از آنها آمدند و مي‏گويند: پروردگارا! ما و برادرانمان را كه در ايمان بر ما پيشي گرفتند بيامرز، و در دلهايمان حسد و كينه‏ اي نسبت به مؤ منان قرار مده، پروردگارا! تو مهربان و رحيمي.