بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
الْحَمْدُ لِلَّهِ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ جَاعِلِ الْمَلَائِكَةِ رُسُلًا أُولِي أَجْنِحَةٍ مَثْنَى وَثُلَاثَ وَرُبَاعَ يَزِيدُ فِي الْخَلْقِ مَا يَشَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
﴿۱﴾
انصاریان: همه ستایش ها ویژه خداست که آفریننده آسمان ها و زمین است [و] فرشتگان را که دارای بالهایی دوگانه و سه گانه و چهارگانه اند رسولانی [برای انجام دادن فرمان های تکوینی و تشریعی اش] قرار داده است. هرچه بخواهد در آفرینش می افزاید؛ یقیناً خدا بر هر کاری تواناست.
خرمشاهی: سپاس خداوند را، پديد آورنده آسمانها و زمين، كه فرشتگان را پيام رسان گردانده است، [فرشتگانى] كه داراى بالهاى دوگانه و سهگانه و چهارگانهاند، در آفرينش هر چه خواهد مىافزايد، بىگمان خداوند بر همه چيز تواناست فولادوند: سپاس خداى را كه پديدآورنده آسمان و زمين است [و] فرشتگان را كه داراى بالهاى دوگانه و سه گانه و چهارگانه اند پيامآورنده قرار داده است در آفرينش هر چه بخواهد مى افزايد زيرا خدا بر هر چيزى تواناست قمشهای: سپاس خدای راست که آفریننده آسمانها و زمین است و فرشتگان را رسولان (پیمبران خود) گردانید و دارای دو و سه و چهار بال و پر (قدرت) قرار داد، هر چه بخواهد در آفرینش میافزاید که خدا بر (بعث و ایجاد) هر چیز قادر است. مکارم شیرازی: ستايش مخصوص خداوندي است كه آفريننده آسمانها و زمين است، خداوندي كه فرشتگان را رسولاني قرار داد كه صاحب بالهاي دو گانه و سه گانه و چهار گانه اند او هر چه بخواهد در آفرينش ميافزايد، او بر هر چيزي قادر است.
مَا يَفْتَحِ اللَّهُ لِلنَّاسِ مِنْ رَحْمَةٍ فَلَا مُمْسِكَ لَهَا وَمَا يُمْسِكْ فَلَا مُرْسِلَ لَهُ مِنْ بَعْدِهِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
﴿۲﴾
انصاریان: چون خدا رحمتی را برای مردم بگشاید، بازدارنده ای برای آن نیست، و چون بازدارد، بعد از او فرستنده ای برایش وجود ندارد، و او توانای شکست ناپذیر و حکیماست.
خرمشاهی: هر رحمتى كه خداوند در حق مردم گشاده سازد، بازدارندهاى ندارد، و هر آنچه فروبندد، گشايندهاى جز او ندارد، و او پيروزمند فرزانه است فولادوند: هر رحمتى را كه خدا براى مردم گشايد بازدارنده اى براى آن نيست و آنچه را كه باز دارد پس از [باز گرفتن] گشاينده اى ندارد و اوست همان شكست ناپذير سنجيده كار قمشهای: دری که خدا از رحمت به روی مردم بگشاید هیچ کس نتواند بست و آن در که او ببندد هیچ کس جز او نتواند گشود، و اوست خدای بیهمتای با حکمت و اقتدار. مکارم شیرازی: خداوند هر رحمتي را به روي مردم بگشايد كسي نميتواند جلو آن را بگيرد، و هر چه را امساك كند كسي غير از او قادر به فرستادن آن نيست، و او عزيز و حكيم است.
يَا أَيُّهَا النَّاسُ اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ هَلْ مِنْ خَالِقٍ غَيْرُ اللَّهِ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ فَأَنَّى تُؤْفَكُونَ
﴿۳﴾
انصاریان: ای مردم! نعمت خدا را بر خودتان یاد کنید. آیا جز خدا آفریننده ای هست که از آسمان و زمین شما را روزی دهد؟ هیچ معبودی جز او نیست، پس چگونه [از حق] منصرفتان می کنند؟
خرمشاهی: اى مردم نعمت الهى را بر خودتان ياد آوريد، آيا آفريدگارى غير از خداوند هست كه شما را از آسمان و زمين روزى دهد؟ خدايى جز او نيست، پس چگونه بيراهه مىرويد؟ فولادوند: اى مردم نعمت خدا را بر خود ياد كنيد آيا غير از خدا آفريدگارى است كه شما را از آسمان و زمين روزى دهد خدايى جز او نيست پس چگونه [از حق] انحراف مى يابيد قمشهای: ای مردم، متذکر شوید که چه نعمتها خدا به شما عطا فرمود، آیا جز خدا آفرینندهای هست که از آسمان و زمین به شما روزی دهد؟ هرگز جز آن خدای یکتا خدایی نیست، پس این مشرکان چگونه شما را (از درگاه حق رو به بتان باطل) میگردانند؟ مکارم شیرازی: اي مردم! به ياد آوريد نعمت خدا را بر شما، آيا خالقي غير از خدا وجود دارد كه شما را از آسمان و زمين روزي دهد؟ هيچ معبودي جز او نيست، با اين حال چگونه به سوي باطل منحرف ميشويد.
وَإِنْ يُكَذِّبُوكَ فَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ وَإِلَى اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ
﴿۴﴾
انصاریان: اگر تو را تکذیب می کنند [اندوهگین مباش] یقیناً پیش از تو هم پیامبرانی تکذیب شده اند. و همه امور به خدا بازگردانده می شود.
خرمشاهی: و اگر تو را دروغزن شمردند بدان كه پيامبران پيش از تو هم با تكذيب روبهرو شدند، و كارها به سوى خداوند بازگردانده مىشود فولادوند: و اگر تو را تكذيب كنند قطعا پيش از تو [هم] فرستادگانى تكذيب شدند و [همه] كارها به سوى خدا بازگردانيده مى شود قمشهای: (ای رسول ما غمین مباش) اگر تو را این امت (نادان) تکذیب کنند پیمبران پیش از تو را نیز (امتهاشان) تکذیب کردند و بازگشت امور خلق به سوی خداست. مکارم شیرازی: اگر تو را تكذيب كنند (غم مخور، مطلب تازهاي نيست) پيامبران پيش از تو نيز مورد تكذيب قرار گرفتند، و همه كارها به سوي خدا باز ميگردد.
يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَلَا تَغُرَّنَّكُمُ الْحَيَاةُ الدُّنْيَا وَلَا يَغُرَّنَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ
﴿۵﴾
انصاریان: ای مردم! بی تردید وعده خدا [درباره قیامت] حق است، پس این زندگی دنیا [ی زودگذر،] شما را نفریبد و شیطان فریبنده، شما را [به کرم] خدا مغرور نکند.
خرمشاهی: اى مردم بىگمان وعده الهى حق است، پس زندگانى دنيا شما را مفريبد، و [شيطان] فريبكار شما را نسبت به خداوند فريفته نگرداند فولادوند: اى مردم همانا وعده خدا حق است زنهار تا اين زندگى دنيا شما را فريب ندهد و زنهار تا [شيطان] فريبنده شما را در باره خدا نفريبد قمشهای: ای مردم، البته وعده (قیامت در کتاب) خدا حق است پس مبادا که زندگانی دنیا (ی فانی) شما را مغرور سازد و مبادا شیطان فریبنده (از قهر و انتقام حق) به (عفو) خدا مغرورتان گرداند. مکارم شیرازی: اي مردم! وعده خداوند حق است، مبادا زندگي دنيا شما را مغرور كند، و مبادا شيطان شما را فريب دهد و به (كرم) خدا مغرور سازد.
إِنَّ الشَّيْطَانَ لَكُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا إِنَّمَا يَدْعُو حِزْبَهُ لِيَكُونُوا مِنْ أَصْحَابِ السَّعِيرِ
﴿۶﴾
انصاریان: بی تردید شیطان، دشمن شماست، پس او را دشمن خود بگیرید. [او] گروهش را فقط [به این سبب به فسق و فجور] دعوت می کند که اهل آتش سوزان گردند.
خرمشاهی: بىگمان شيطان دشمن شماست، شما هم او را دشمن گيريد، جز اين نيست كه او حزبش را دعوت مىكند كه سرانجام از دوزخيان باشند فولادوند: در حقيقت شيطان دشمن شماست شما [نيز] او را دشمن گيريد [او] فقط دار و دسته خود را مى خواند تا آنها از ياران آتش باشند قمشهای: شیطان سخت شما را دشمن است شما هم او را دشمن دارید، او حزب و سپاهش را فرا میخواند تا همه (مانند او) اهل دوزخ باشند. مکارم شیرازی: مسلما شيطان دشمن شماست، او را دشمن خود بدانيد، او فقط حزبش را به اين دعوت ميكند كه اهل آتش سوزان (جهنم) باشند!
الَّذِينَ كَفَرُوا لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَأَجْرٌ كَبِيرٌ
﴿۷﴾
انصاریان: کسانی که کفر ورزیدند، عذاب سختی برای آنان خواهد بود، و کسانی که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده اند، برای آنان آمرزش و پاداشی بزرگ است.
خرمشاهی: كسانى كه كفرورزيدهاند عذابى شديد [در پيش] دارند، و كسانى كه ايمان آوردهاند و كارهاى شايسته كردهاند، از آمرزش و پاداشى عظيم برخوردارند فولادوند: كسانى كه كفر ورزيده اند عذابى سخت خواهند داشت و كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده اند براى آنان آمرزش و پاداشى بزرگ است قمشهای: آنان که به خدا کافر شدند کیفر آنها عذاب سخت دوزخ است و آنان که ایمان آوردند و نیکوکار گردیدند پاداش آنها مغفرت (خدا) و اجر بزرگ (بهشت ابد) خواهد بود. مکارم شیرازی: كساني كه راه كفر پيش گرفتند: بهره آنها عذاب شديد است، و آنها كه ايمان آوردند و عمل صالح انجام دادند مغفرت و پاداش بزرگ از آن آنها است.
أَفَمَنْ زُيِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ فَرَآهُ حَسَنًا فَإِنَّ اللَّهَ يُضِلُّ مَنْ يَشَاءُ وَيَهْدِي مَنْ يَشَاءُ فَلَا تَذْهَبْ نَفْسُكَ عَلَيْهِمْ حَسَرَاتٍ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِمَا يَصْنَعُونَ
﴿۸﴾
انصاریان: پس آیا کسی که کردار زشتش برای او زینت داده شده و [به این سبب] آن را خوب دیده [مانند کسی است که در پرتو ایمان، خوبو بد را تشخیص داده است؟] همانا خدا هر که را بخواهد [به کیفر تکبّرش در برابر حق] گمراه می کند و هر که را بخواهد هدایت می نماید. پس مبادا جانت به سبب حسرت هایی که بر آنان می خوری از بین برود؛ بی تردید خدا به آنچه انجام می دهند داناست.
خرمشاهی: آيا كسى كه بدى عملش در نظرش آراسته جلوه داده شده است، و لذا آن را نيك مىبيند [مانند كسى است كه خداوند هدايتش كرده باشد] بىگمان خداوند هر كس را كه خواهد بيراه دارد، و هر كس را كه خواهد هدايت كند مبادا جان تو از حسرت خوردن بر ايشان بفرسايد، بىگمان خداوند به آنچه مىكنند آگاه است فولادوند: آيا آن كس كه زشتى كردارش براى او آراسته شده و آن را زيبا مى بيند [مانند مؤمن نيكوكار است] خداست كه هر كه را بخواهد بى راه مى گذارد و هر كه را بخواهد هدايت مى كند پس مبادا به سبب حسرتها[ى گوناگون] بر آنان جانت [از كف] برود قطعا خدا به آنچه مى كنند داناست قمشهای: آیا آن کس که کردار زشتش به چشم زیبا جلوه داده شده و (از خود پسندی) آن را نیکو بیند (مانند مرد حقیقت بین و نیکو کردار است)؟ پس خدا هر که را خواهد به گمراهی واگذارد و هر که را خواهد هدایت فرماید. پس مباد نفس شریفت بر این مردم به غم و حسرت افتد، که خدا به هر چه اینان کنند کاملا آگاه است. مکارم شیرازی: آيا كسي كه عمل بدش براي او تزيين شده، و آنرا خوب و زيبا ميبيند (همانند كسي است كه واقع را آنچنان كه هست مييابد؟) خداوند هر كس را بخواهد گمراه سازد، و هر كس را بخواهد هدايت ميكند، بنا بر اين جان خود را به خاطر شدت تاسف بر آنها از دست مده كه خداوند به آنچه انجام ميدهند عالم است.
وَاللَّهُ الَّذِي أَرْسَلَ الرِّيَاحَ فَتُثِيرُ سَحَابًا فَسُقْنَاهُ إِلَى بَلَدٍ مَيِّتٍ فَأَحْيَيْنَا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا كَذَلِكَ النُّشُورُ
﴿۹﴾
انصاریان: خداست که بادها را فرستاد تا ابری را برانگیزند، پس ما آن را به سوی سرزمین مرده راندیم و زمین را پس از مردگی اش به وسیله آن زنده کردیم؛ زنده شدن مردگان هم این گونه است.
خرمشاهی: و خداوند كسى است كه بادها را مىفرستد كه ابرى را بر مىانگيزد، آنگاه آن را به سوى سرزمينى پژمرده مىرانيم، و بدان زمين را بعد از پژمردنش زنده مىداريم، رستاخيز هم همينگونه است فولادوند: و خدا همان كسى است كه بادها را روانه مى كند پس [بادها] ابرى را برمى انگيزند و [ما] آن را به سوى سرزمينى مرده رانديم و آن زمين را بدان [وسيله] پس از مرگش زندگى بخشيديم رستاخيز [نيز] چنين است قمشهای: و خداست آن که بادها را بفرستد که ابرها را بر میانگیزد و آن ابر را ما به شهر و دیار مرده برانیم و به بارانش زمین را پس از مرگ (خزان) زنده گردانیم. حشر و نشر مردگان هم (به قیامت) همین گونه است. مکارم شیرازی: خداوند آن كس است كه بادها را فرستاد تا ابرهائي را به حركت در آورند، ما اين ابرها را به سوي سرزمين مردهاي ميرانيم و به وسيله آن زمين را بعد از مردنش زنده ميكنيم، رستاخيز نيز همين گونه است!
مَنْ كَانَ يُرِيدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعًا إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ وَالَّذِينَ يَمْكُرُونَ السَّيِّئَاتِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَمَكْرُ أُولَئِكَ هُوَ يَبُورُ
﴿۱۰﴾
انصاریان: کسی که عزت می خواهد، پس [باید آن را از خدا بخواهد، زیرا] همه عزت ویژه خداست. حقایق پاک [چون عقاید و اندیشه های صحیح] به سوی او بالا می رود و عمل شایسته آن را بالا می برد. و کسانی که حیله های زشت به کار می گیرند، برای آنان عذابی سخت خواهد بود، و بی تردید حیله آنان نابود می شود.
خرمشاهی: هر كس عزت مىخواهد [بداند كه] هر چه عزت است، نزد خداوند است، سخنان پاكيزه به سوى او بالا مىرود، و كار نيك آن را بالا مىبرد، و كسانى كه بدسگالى مىكنند، عذابى شديد [در پيش] دارند، و مكر اينان بر باد است فولادوند: هر كس سربلندى مى خواهد سربلندى يكسره از آن خداست سخنان پاكيزه به سوى او بالا مى رود و كار شايسته به آن رفعت مى بخشد و كسانى كه با حيله و مكر كارهاى بد مى كنند عذابى سخت خواهند داشت و نيرنگشان خود تباه مى گردد قمشهای: هر که طالب عزت است (بداند که همانا در ملک وجود) تمام عزت خاص خدا (و خداپرستان) است. کلمه نیکو (ی توحید و روح پاک آسمانی) به سوی خدا بالا رود و عمل نیک خالص آن را بالا برد. و بر آنان که به مکر و تزویر اعمال بد کنند عذاب سخت خواهد بود و فکر و مکرشان به کلی نابود خواهد شد. مکارم شیرازی: كسي كه خواهان عزت است (بايد از خدا بخواهد) كه تمام عزت براي خدا است سخنان پاكيزه به سوي او صعود ميكند، و عمل صالح را بالا ميبرد، و آنها كه نقشه هاي سوء ميكشند، عذاب شديد براي آنها است و مكر (و تلاش افسادگرانه) آنها نابود ميشود (و به جائي نميرسد).
وَاللَّهُ خَلَقَكُمْ مِنْ تُرَابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ جَعَلَكُمْ أَزْوَاجًا وَمَا تَحْمِلُ مِنْ أُنْثَى وَلَا تَضَعُ إِلَّا بِعِلْمِهِ وَمَا يُعَمَّرُ مِنْ مُعَمَّرٍ وَلَا يُنْقَصُ مِنْ عُمُرِهِ إِلَّا فِي كِتَابٍ إِنَّ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ
﴿۱۱﴾
انصاریان: و خدا شما را از خاک [مرده]، سپس از نطفه آفرید، آن گاه شما را زوج هایی [نر و ماده] قرار داد. هیچ ماده ای باردار نمی شود و بارش را نمی نهد مگر به علم او، و هیچ کس عمر طولانی نمی کند واز عمرش کاسته نمی شود مگر اینکه در کتابی [چون لوح محفوظ] ثبت است. بی تردید این [کارها] بر خدا آسان است.
خرمشاهی: و خداوند شما را از خاك، سپس از نطفه آفريده است، سپس شما را زوج [نر و ماده] گردانده است، و هيچ زنى باردار نمىشود و وضع حمل نمىكند مگر با علم او، و هيچ كهنسالى عمر داده يا از عمر او كاسته نمىشود، مگر آنكه در كتابى [مسطور] است، اين امر بر خداوند آسان است فولادوند: و خدا[ست كه] شما را از خاكى آفريد سپس از نطفه اى آنگاه شما را جفت جفت گردانيد و هيچ مادينه اى بار نمى گيرد و بار نمى نهد مگر به علم او و هيچ سالخورده اى عمر دراز نمى يابد و از عمرش كاسته نمى شود مگر آنكه در كتابى [مندرج] است در حقيقت اين [كار] بر خدا آسان است قمشهای: و خدا شما (نوع بشر) را (نخست مردی) از خاک بیافرید و سپس از نطفه (آن مرد دیگری را) خلق کرد و بعد از آن شما را جفت (مرد و زن) قرار داد، و هیچ زنی بار نگیرد و نزاید جز به علم و اراده او، و کسی عمر طولانی نکند یا از عمرش کاسته نشود جز آنکه همه در کتاب (علم ازلی حق) ثبت است و این (ضبط اعمار و آجال خلق) بر خدا بسیار آسان است. مکارم شیرازی: خداوند شما را از خاك آفريد، سپس از نطفه، سپس شما را به صورت همسران يكديگر قرار داد، هيچ جنس ماده اي باردار نميشود و وضع حمل نميكند مگر به علم او، و هيچ انساني عمر طولاني نميكند، و هيچ كس از عمرش كاسته نميشود مگر اينكه در كتاب (علم خداوند) ثبت است، اينها همه براي خداوند آسان است.
وَمَا يَسْتَوِي الْبَحْرَانِ هَذَا عَذْبٌ فُرَاتٌ سَائِغٌ شَرَابُهُ وَهَذَا مِلْحٌ أُجَاجٌ وَمِنْ كُلٍّ تَأْكُلُونَ لَحْمًا طَرِيًّا وَتَسْتَخْرِجُونَ حِلْيَةً تَلْبَسُونَهَا وَتَرَى الْفُلْكَ فِيهِ مَوَاخِرَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
﴿۱۲﴾
انصاریان: دو دریا مساوی نیستند، این یکی شیرین و از بین برنده تشنگی و نوشیدنش گوارا و آن یکی شور و تلخ است؛ و از هر یک گوشتی تازه می خورید و زینتی که آن را می پوشید، استخراج می کنید. و کشتی ها را در آن می بینی که آب را می شکافند و می روند تا شما [با رسیدن به مقاصد و هدف هایتان] از فضل او بجویید و باشد که سپاس گزاری کنید.
خرمشاهی: و آن دو دريا برابر نيستند، اين يك شيرين خوشگوار كه نوشيدنش گواراست، و اين يك شور و تلخ، و از هر كدام گوشت تر و تازه مىخوريد، و [از آنها] زيورى بيرون مىآوريد و آن را "مىپوشيد" كشتيى [ها] را در آن، دريا شكاف مىبينى تا در طلب روزى مقرر از جانب او برآييد، و باشد كه سپاس بگزاريد فولادوند: و دو دريا يكسان نيستند اين يك شيرين تشنگىزدا [و] نوشيدنش گواراست و آن يك شور تلخمزه است و از هر يك گوشتى تازه مى خوريد و زيورى كه آن را بر خود مى پوشيد بيرون مى آوريد و كشتى را در آن موجشكاف مى بينى تا از فضل او [روزى خود را] جستجو كنيد و اميد كه سپاس بگزاريد قمشهای: و هرگز آن دو دریا که آب این یک شیرین و گوارا و آن دگر شور و تلخ است یکسان نیستند، با وجود این شما از هر دو، گوشت تازه تناول میکنید و زیورها (چون لؤلؤ و مرجان) از آن استخراج کرده که در پوشیده و زیب و زیور تن میسازید، و در آن کشتیها روان بینی تا از فضل خدا (کسب و تجارت کرده و روزی) طلبید و باشد که شکر گزار (نعمتش) گردید. مکارم شیرازی: اين دو دريا يكسان نيستند: اين دريائي كه آبش گوارا و شيرين و نوشيدنش خوشگوار است، و اين يكي كه شور و تلخ و گلوگير است، (اما) از هر دو گوشت تازه ميخوريد، و وسائل زينتي استخراج كرده ميپوشيد، و كشتيها را در آن ميبيني كه آنها را ميشكافند (و به هر طرف پيش ميروند) تا از فضل خداوند بهره گيريد و شايد شكر (نعمتهاي او را) بجا آوريد.
يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهَارِ وَيُولِجُ النَّهَارَ فِي اللَّيْلِ وَسَخَّرَ الشَّمْسَ وَالْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّى ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ لَهُ الْمُلْكُ وَالَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ مَا يَمْلِكُونَ مِنْ قِطْمِيرٍ
﴿۱۳﴾
انصاریان: شب را در روز فرو می برد و روز را در شب فرو می برد، و خورشید و ماه را مسخّر و رام کرده است که هر کدام تا سرآمدی معین روانند. این است خدا پروردگار شما، فرمانروایی، ویژه اوست و کسانی را که به جای او می پرستیدید، مالک پوست هسته خرمایی هم نیستند.
خرمشاهی: از شب مىكاهد و بر روز مىافزايد و از روز مىكاهد و بر شب مىافزايد، و خورشيد و ماه را رام كرده است كه هر يك تا سرآمدى معين جريان دارند، چنين است خداوند پروردگارتان، كه فرمانروايى او راست، و كسانى كه [اى ناباوران] به جاى او مىخوانيد، مالك [چيزى حتى به اندازه] پوست هسته خرما نيستند فولادوند: شب را به روز درمى آورد و روز را به شب درمى آورد و آفتاب و ماه را تسخير كرده است [كه] هر يك تا هنگامى معين روانند اين است خدا پروردگار شما فرمانروايى از آن اوست و كسانى را كه بجز او مى خوانيد مالك پوست هسته خرمايى [هم] نيستند قمشهای: خداست که شب را درون پرده روز پنهان سازد و روز را درون پرده شب، و خورشید و ماه را مسخّر کرده که هر یک به مقدار معیّن و مدار خاصی میگردند، اوست خدای آفریننده و پروردگار شما، که همه ملک هستی از اوست، و به غیر او معبودانی که به خدایی میخوانید در جهان دارای پوست هسته خرمایی نیستند. مکارم شیرازی: او شب را در روز داخل ميكند و روز را در شب، و خورشيد و ماه را مسخر (شما) كرده، هر كدام از آنها تا سرآمد معيني به حركت خود ادامه دهد، اين است خداوند، پروردگار شما، حاكميت (در سراسر عالم) از آن او است، و كساني را كه جز او ميخوانيد (و ميپرستيد) حتي به اندازه پوست نازك هسته خرما حاكميت (و مالكيت) ندارند!
إِنْ تَدْعُوهُمْ لَا يَسْمَعُوا دُعَاءَكُمْ وَلَوْ سَمِعُوا مَا اسْتَجَابُوا لَكُمْ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يَكْفُرُونَ بِشِرْكِكُمْ وَلَا يُنَبِّئُكَ مِثْلُ خَبِيرٍ
﴿۱۴﴾
انصاریان: اگر آنها را بخوانید، خواندنتان را نمی شنوند و اگر [بر فرض محال] بشنوند، پاسختان را نمی دهند، و روز قیامت شرک شما را انکار می کنند؛ و هیچ کس مانند [خدای] آگاه تو را [از حقایق] خبردار نمی کند.
خرمشاهی: اگر بخوانيدشان، نداى شما را نمىشنوند، و اگر هم مىشنيدند، پاسختان را نمىدادند، و روز قيامت، شرك شما را انكار مىكنند، و هيچ كس چون [خداوند] آگاه تو را آگاه نمىسازد فولادوند: اگر آنها را بخوانيد دعاى شما را نمى شنوند و اگر [فرضا] بشنوند اجابتتان نمى كنند و روز قيامت شرك شما را انكار مى كنند و [هيچ كس] چون [خداى] آگاه تو را خبردار نمى كند قمشهای: اگر آنها را بخوانید (چون جمادند) نشنوند و اگر بشنوند (مانند عیسی و عزیر و فرشتگان و فراعنه چون بندهاند بیاذن خدا) به شما جواب ندهند و روز قیامت از این که آنان را شریک خدا دانستید (و به پرستش آنها پرداختید) بیزاری جویند. و (ای رسول و ای امّت) هیچ کس مانند (خدای) دانا تو را (به حقیقت) آگاه نگرداند. مکارم شیرازی: اگر آنها را بخوانيد صداي شما را نميشنوند، و اگر بشنوند به شما پاسخ نميگويند، و روز قيامت شرك (و پرستش) شما را منكر ميشوند، و هيچ كس مانند (خداوند آگاه و) خبير تو را (از حقايق) با خبر نميسازد.
يَا أَيُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَرَاءُ إِلَى اللَّهِ وَاللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ
﴿۱۵﴾
انصاریان: ای مردم! شمایید نیازمندان به خدا، و فقط خدا بی نیاز و ستوده است.
خرمشاهی: هان اى مردم، شما [نادار و] نيازمند به خداوند هستيد، و خداوند است كه بىنياز ستوده است فولادوند: اى مردم شما به خدا نيازمنديد و خداست كه بى نياز ستوده است قمشهای: ای مردم، شما همه به خدا فقیر و محتاجید و تنها خداست که بینیاز و غنیّ بالذّات و ستوده صفات است. مکارم شیرازی: اي مردم! شما (همگي) نيازمندان به خدا هستيد، تنها خداوند است كه بينياز و شايسته هرگونه حمد و ستايش است.
إِنْ يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ وَيَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِيدٍ
﴿۱۶﴾
انصاریان: اگر بخواهید شما را از بین می برد و آفریده تازه ای می آورد.
خرمشاهی: اگر بخواهد شما را [از ميان] مىبرد، و آفريدگان جديدى به ميان مىآورد فولادوند: و اگر بخواهد شما را مى ب رد و خلقى نو [بر سر كار] مى آورد قمشهای: اگر بخواهد همه شما را به دیار عدم فرستد و خلقی از نو به عرصه وجود آرد. مکارم شیرازی: اگر بخواهد شما را ميبرد و خلق جديدي ميآورد.
وَمَا ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ بِعَزِيزٍ
﴿۱۷﴾
انصاریان: و این کار بر خدا دشوار نیست،
خرمشاهی: و اين امر بر خداوند دشوار نيست فولادوند: و اين [امر] براى خدا دشوار نيست قمشهای: و هیچ این کار بر خدا دشوار نیست. مکارم شیرازی: و اين براي خداوند غير ممكن (و مشكل) نيست.
وَلَا تَزِرُ وَازِرَةٌ وِزْرَ أُخْرَى وَإِنْ تَدْعُ مُثْقَلَةٌ إِلَى حِمْلِهَا لَا يُحْمَلْ مِنْهُ شَيْءٌ وَلَوْ كَانَ ذَا قُرْبَى إِنَّمَا تُنْذِرُ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَمَنْ تَزَكَّى فَإِنَّمَا يَتَزَكَّى لِنَفْسِهِ وَإِلَى اللَّهِ الْمَصِيرُ
﴿۱۸﴾
انصاریان: و هیچ سنگین باری بار گناه دیگری را برنمی دارد، و اگر سنگین باری دعوت کند که از بارش بردارند، چیزی از بار گناهش برداشته نمی شود، گرچه [دعوت شونده] از نزدیکان و خویشان باشد. تو فقط کسانی را بیم می دهی که در نهان از پروردگارشان می ترسند و نماز را برپا می دارند؛ و هر کس [از آلودگی ها] پاک شود به سود خود پاک می شود، و بازگشت فقط به سوی خداست.
خرمشاهی: و هيچ بردارندهاى بار گناه ديگرى را بر ندارد، و اگر گرانبارى [ديگران را] بخواند كه بارش را بردارند، چيزى از آن بار برداشته نشود، و اگر چه [مخاطب] خويشاوند باشد، تو فقط كسانى را كه به ناديده از پروردگارشان خوف و خشيت دارند، و نماز را برپا مىدارند، هشدار مىدهى، و هر كس پاكى ورزد، همانا به سود خويش پاكى ورزيده است، و سير و سرانجام به سوى خداوند است فولادوند: و هيچ بارب ردارنده اى بار [گناه] ديگرى را برنمى دارد و اگر گرانبارى [ديگرى را به يارى] به سوى بارش فرا خواند چيزى از آن برداشته نمى شود هر چند خويشاوند باشد [تو] تنها كسانى را كه از پروردگارشان در نهان مى ترسند و نماز برپا مى دارند هشدار مى دهى و هر كس پاكيزگى جويد تنها براى خود پاكيزگى مى جويد و فرجام [كارها] به سوى خداست قمشهای: و هیچ کس بار گناه دیگری را به دوش نگیرد و آن که بارش سنگین است اگر دیگری را هر چند خویش (و پدر و فرزند هم) باشد کمک بر سبکباری خود طلبد ابدا باری از دوشش برداشته نشود. و تو تنها آنان را که در خلوت و پنهانی از خدای خود میترسند و نماز به پا میدارند توانی خدا ترس و پرهیزگار گردانی. و هر کس خود را (از کفر و گناه و اخلاق زشت) پاک و منزه ساخت سود و سعادتش بر خود اوست و بازگشت همه به سوی خداست. مکارم شیرازی: هيچ گنهكاري بار گناه ديگري را بر دوش نميكشد، و اگر شخص سنگين باري ديگري را براي حمل گناه خود بخواند چيزي از آن را بر دوش نخواهد گرفت، هر چند از نزديكان او باشد، تو فقط كساني را انذار ميكني كه از پروردگار خود در پنهاني ميترسند، و نماز را بر پا ميدارند، و هر كس پاكي (و تقوي) پيشه كند نتيجه آن به خودش باز ميگردد و بازگشت (همگان) به سوي خدا است.
وَمَا يَسْتَوِي الْأَعْمَى وَالْبَصِيرُ
﴿۱۹﴾
انصاریان: نابینا و بینا [کافر و مؤمن،] یکسان نیستند،
خرمشاهی: و نابينا و بينا برابر نيست فولادوند: و نابينا و بينا يكسان نيستند قمشهای: و هرگز (کافر تاریک جان) کور و (مؤمن روشن روان) بینا یکسان نیستند. مکارم شیرازی: نابينا و بينا هرگز مساوي نيستند.
وَلَا الظُّلُمَاتُ وَلَا النُّورُ
﴿۲۰﴾
انصاریان: و نه تاریکی ها و نه روشنایی،
خرمشاهی: و نه تاريكى و روشنايى فولادوند: و نه تيرگيها و روشنايى قمشهای: و هیچ ظلمت با نور مساوی نخواهد بود. مکارم شیرازی: و نه ظلمتها و روشنائي!
وَلَا الظِّلُّ وَلَا الْحَرُورُ
﴿۲۱﴾
انصاریان: و نه سایه و نه باد گرم سوزان،
خرمشاهی: و نيز سايه و آتشباد فولادوند: و نه سايه و گرماى آفتاب قمشهای: و هرگز آفتاب و سایه هم رتبه نباشند. مکارم شیرازی: و نه سايه (آرامبخش) و باد داغ و سوزان!
وَمَا يَسْتَوِي الْأَحْيَاءُ وَلَا الْأَمْوَاتُ إِنَّ اللَّهَ يُسْمِعُ مَنْ يَشَاءُ وَمَا أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِي الْقُبُورِ
﴿۲۲﴾
انصاریان: و زندگان و مردگان هم یکسان نیستند. بی تردید خدا [دعوت حق را] به هر کس بخواهد می شنواند؛ و تو نمی توانی [دعوت حق را] به کسانی که در قبرهایند بشنوانی.
خرمشاهی: و [دل] زندگان و [دل] مردگان نيز برابر نيستند، بىگمان خداوند هر كس را كه بخواهد [پيام و پند خويش] مىشنواند، و تو شنواننده [پند و پيامى به] در گور خفتگان نيستى فولادوند: و زندگان و مردگان يكسان نيستند خداست كه هر كه را بخواهد شنوا مى گرداند و تو كسانى را كه در گورهايند نمى توانى شنوا سازى قمشهای: و ابدا زندگان (علم و ایمان) با مردگان (جهل و عصیان) برابر نیستند. (ای رسول بدان که) خدا هر که را بخواهد شنوا (ی کلام حق) سازد و اما تو آن کس را که در گورستان (کفر و جهالت و شهوت پرستی) فرو رفته هرگز شنوا نتوانی کرد. مکارم شیرازی: و هرگز مردگان و زندگان يكسان نيستند، خداوند پيام خود را به گوش هر كس بخواهد ميرساند و تو نميتواني سخن خود را به گوش آنها كه در قبرها خفته اند برساني!
إِنْ أَنْتَ إِلَّا نَذِيرٌ
﴿۲۳﴾
انصاریان: تو فقط بیم دهنده ای،
خرمشاهی: تو نيستى مگر هشداردهندهاى فولادوند: تو جز هشداردهنده اى [بيش] نيستى قمشهای: تو جز آنکه (خلق را از کیفر اعمال بد) بترسانی به کاری مأمور نیستی. مکارم شیرازی: تو فقط انذار كننده اي (و اگر ايمان نياورند نگران نباش وظيفه ات را انجام ده).
إِنَّا أَرْسَلْنَاكَ بِالْحَقِّ بَشِيرًا وَنَذِيرًا وَإِنْ مِنْ أُمَّةٍ إِلَّا خَلَا فِيهَا نَذِيرٌ
﴿۲۴﴾
انصاریان: یقیناً ما تو را در حالی که مژده دهنده و هشدار دهنده ای، به حق و راستی فرستادیم، و هیچ امتی نبوده مگر آنکه در میان آنان بیم دهنده ای گذاشته است.
خرمشاهی: ما تو را به حق، مژدهرسان و هشداردهنده فرستادهايم، و امتى نيست مگر آنكه در ميان آنان هشداردهندهاى بوده است فولادوند: ما تو را بحق [به سم ت] بشارتگر و هشداردهنده گسيل داشتيم و هيچ امتى نبوده مگر اينكه در آن هشداردهنده اى گذشته است قمشهای: ما تو را به حق و راستی به سوی خلق فرستادیم تا (خوبان را به بهشت باد) بشارت دهی و (بدان را از قهر حق) بترسانی، و هیچ امتی نبوده جز آنکه در میانشان ترسانندهای (و رهنمایی) بوده است. مکارم شیرازی: ما تو را به حق براي بشارت و انذار فرستاديم، و هر امتي در گذشته انذار كننده اي داشته است.
وَإِنْ يُكَذِّبُوكَ فَقَدْ كَذَّبَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ جَاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّنَاتِ وَبِالزُّبُرِ وَبِالْكِتَابِ الْمُنِيرِ
﴿۲۵﴾
انصاریان: اگر تو را تکذیب می کنند [اندوهگین مباش] همانا کسانی هم که پیش از اینان بودند [پیامبران را] تکذیب می کردند، در حالی که پیامبرانشان معجزه های آشکار، و نوشته ها [یی مشتمل بر پند و موعظه و مناجات] و کتاب روشن [که حاوی احکام و قوانین بود] برای آنان آوردند.
خرمشاهی: و اگر تو را تكذيب كردند، بدان كه پيشينيان آنان هم كه پيامبرانشان براى آنان پديدههاى روشنگر و نوشتهها و كتاب[هاى] روشنگر آوردند، نيز تكذيب پيشه كردند فولادوند: و اگر تو را تكذيب كنند قطعا كسانى كه پيش از آنها بودند [نيز] به تكذيب پرداختند پيامبرانشان دلايل آشكار و نوشته ها و كتاب روشن براى آنان آوردند قمشهای: و اگر امت تو را تکذیب کردند پیشینیان هم پیغمبران خود را که با آیات و معجزات و کتب و حجّتهای روشن برای هدایتشان آمدند همه را تکذیب کردند. مکارم شیرازی: هر گاه تو را تكذيب كنند (عجب نيست) كساني كه پيش از آنها بودند (نيز پيامبران خود را) تكذيب كردند، آنها با دلائل روشن و كتابهاي پند و موعظه و كتب آسماني روشنگر (مشتمل بر معارف و احكام) به سراغ آنها آمدند (اما كوردلان ايمان نياوردند).
ثُمَّ أَخَذْتُ الَّذِينَ كَفَرُوا فَكَيْفَ كَانَ نَكِيرِ
﴿۲۶﴾
انصاریان: سپس کافران را [به سبب کفرشان به عذابی سخت] گرفتیم؛ پس کیفر من چگونه بود؟!
خرمشاهی: سپس كافران را فرو گرفتم، [بنگر] تا عقاب من چگونه بوده است فولادوند: آنگاه كسانى را كه كافر شده بودند فرو گرفتم پس چگونه بود كيفر من قمشهای: من هم از آن کافران مؤاخذه شدید کردم پس (بنگر که) قهر و عذاب من چگونه (و چه سخت) بود. مکارم شیرازی: سپس من كافران را (بعد از اتمام حجت) گرفتم (و سخت مجازات كردم) مجازات من نسبت به آنها چگونه بود؟!
أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنْزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَأَخْرَجْنَا بِهِ ثَمَرَاتٍ مُخْتَلِفًا أَلْوَانُهَا وَمِنَ الْجِبَالِ جُدَدٌ بِيضٌ وَحُمْرٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهَا وَغَرَابِيبُ سُودٌ
﴿۲۷﴾
انصاریان: آیا ندانسته ای که خدا از آسمان آبی نازل کرده است، پس به وسیله آن میوه هایی که رنگ هایش گوناگون است، پدید آورده ایم، و در برخی از کوه ها راه هایی است به رنگ های مختلف: سپید و سرخ و سیاه پر رنگ،
خرمشاهی: آيا ننگريستهاى كه خداوند از آسمان آبى فرو فرستاده است، سپس بدان ميوههاى رنگارنگ برآورديم، و نيز از كوهها راههايى سفيد و سرخ رنگارنگ، و همچنين سياه سياه [پديد آورديم] فولادوند: آيا نديده اى كه خدا از آسمان آبى فرود آورد و به [وسيله] آن ميوه هايى كه رنگهاى آنها گوناگون است بيرون آورديم و از برخى كوهها راهها [و رگه ها]ى سپيد و گلگون به رنگهاى مختلف و سياه پر رنگ [آفريديم] قمشهای: آیا ندیدی که خدا باران را از آسمان فرود آورد، و به آن انواع میوههای گوناگون و رنگارنگ پدید آوردیم؟ و (در زمین) از کوهها طرق زیاد و اصناف و رنگهای مختلف سفید و سرخ و سیاه هست (که خدا خلقت فرمود). مکارم شیرازی: آيا نديدي خداوند از آسمان آبي فرو فرستاد كه به وسيله آن ميوه هائي (از زمين) خارج ساختيم با الوان گوناگون و از كوهها نيز (به لطف پروردگار) جاده هائي آفريده شده به رنگ سفيد و سرخ با الوان مختلف، و (گاه) به رنگ كاملا سياه!
وَمِنَ النَّاسِ وَالدَّوَابِّ وَالْأَنْعَامِ مُخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ كَذَلِكَ إِنَّمَا يَخْشَى اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ غَفُورٌ
﴿۲۸﴾
انصاریان: و نیز از انسان ها و جنبدگان و چهارپایان [مانند میوه ها و راه های کوهستانی] رنگ های گوناگون وجود دارد. از بندگان خدا فقط دانشمندان از او می ترسند؛ یقیناً خدا توانای شکست ناپذیر و بسیار آمرزنده است.
خرمشاهی: بدين گونه از مردم و جانوران و چارپايان رنگارنگ [آفريدهايم]، از ميان بندگان خداوند فقط دانشوران از او خوف و خشيت دارند، بىگمان خداوند پيروزمند آمرزگار است فولادوند: و از مردمان و جانوران و دامها كه رنگهايشان همان گونه مختلف است [پديد آورديم] از بندگان خدا تنها دانايانند كه از او مى ترسند آرى خدا ارجمند آمرزنده است قمشهای: و از اصناف مردم و اجناس جنبندگان و حیوانات نیز رنگهای مختلف هست (که خدا آفرید) و از میان اصناف بندگان تنها مردمان عالم و دانا مطیع و خدا ترسند. البته خدا عزیز و توانا و بسیار بخشنده گناهان است. مکارم شیرازی: و از انسانها و جنبندگان و چهار پايان انواعي با الوان مختلف، (آري) حقيقت چنين است، از ميان بندگان خدا تنها دانشمندان از او ميترسند، خداوند عزيز و غفور است.
إِنَّ الَّذِينَ يَتْلُونَ كِتَابَ اللَّهِ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ وَأَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرًّا وَعَلَانِيَةً يَرْجُونَ تِجَارَةً لَنْ تَبُورَ
﴿۲۹﴾
انصاریان: قطعاً کسانی [مانند علی بن ابی طالب (علیه السلام)] که همواره کتاب خدا را می خوانند و نماز را برپا می دارند و از آنچه روزی آنان کرده ایم در نهان و آشکار انفاق می کنند، تجارتی را امید دارند که هرگز کساد و نابود نمی شود.
خرمشاهی: بىگمان كسانى كه كتاب الهى را مىخوانند، و نماز را برپا مىدارند، و از آنچه به ايشان روزى دادهايم، پنهان و آشكارا مىبخشند، به سودايى كه هرگز زيان ندارد، اميد دارند فولادوند: در حقيقت كسانى كه كتاب خدا را مى خوانند و نماز برپا مى دارند و از آنچه بديشان روزى داده ايم نهان و آشكارا انفاق مى كنند اميد به تجارتى بسته اند كه هرگز زوال نمى پذيرد قمشهای: آنها که کتاب خدا را تلاوت کرده و نماز به پا میدارند و از آنچه ما روزیشان کردهایم پنهان و آشکار (به فقیران) انفاق میکنند (از لطف خدا) امید تجارتی دارند که هرگز زیان و زوال نخواهد یافت. مکارم شیرازی: كساني كه كتاب الهي را تلاوت ميكنند و نماز را بر پا ميدارند و از آنچه به آنها روزي داده ايم پنهان و آشكار انفاق ميكنند، تجارت (پر سودي) را اميد دارند كه نابودي و كساد در آن نيست.
لِيُوَفِّيَهُمْ أُجُورَهُمْ وَيَزِيدَهُمْ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ غَفُورٌ شَكُورٌ
﴿۳۰﴾
انصاریان: [این همه را انجام می دهند] تا [خدا] پاداششان را کامل عطا کند و از فضلش بر آنان بیفزاید؛ یقیناً او بسیار آمرزنده و عطا کننده پاداش فراوان در برابر عمل اندک است.
خرمشاهی: تا سرانجام پاداشهايشان را به تمام و كمال بپردازد، و از فضل خويش به سهمشان بيفزايد، چرا كه آمرزگار و قدردان است فولادوند: تا پاداششان را تمام بديشان عطا كند و از فزونبخشى خود در حق آنان بيفزايد كه او آمرزنده حق شناس است قمشهای: تا خدا به آنها پاداش کامل عطا کند و از فضل و کرم باز بر ثوابشان بیفزاید که او (خطای مؤمنان را) بسیار بیامرزد و به شکر گزاران احسان فراوان کند. مکارم شیرازی: (آنها اين اعمال صالح را انجام ميدهند) تا خداوند اجر و پاداش كامل به آنها دهد و از فضلش بر آنها بيفزايد كه او آمرزنده و شكرگزار است.
وَالَّذِي أَوْحَيْنَا إِلَيْكَ مِنَ الْكِتَابِ هُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقًا لِمَا بَيْنَ يَدَيْهِ إِنَّ اللَّهَ بِعِبَادِهِ لَخَبِيرٌ بَصِيرٌ
﴿۳۱﴾
انصاریان: و آنچه از کتاب به تو وحی کرده ایم، همان حق است، [و] تصدیق کننده [کتاب هایی که] پیش از آن بوده است؛ یقیناً خدا به بندگانش آگاه و بیناست.
خرمشاهی: و آنچه از كتاب [آسمانى] به تو وحى كردهايم، حق است و همخوان با آنچه [از كتب آسمانى، كه] پيشاپيش اوست، بىگمان خداوند به [احوال] بندگانش آگاه بيناست فولادوند: و آنچه از كتاب به سوى تو وحى كرده ايم خود حق [و] تصديق كننده [كتابهاى] پيش از آن است قطعا خدا نسبت به بندگانش آگاه بيناست قمشهای: و آنچه از کتاب (آسمانی قرآن) بر تو وحی فرستادیم آن حق است که کتب آسمانی (تورات و انجیل) را که پیش از اوست تصدیق میکند (و آنها حقانیت آن را تصدیق میکنند. تو از تکذیب کافران میندیش که) همانا خدا به اعمال بندگان خود کاملا بصیر و آگاه است. مکارم شیرازی: آنچه از كتاب به تو وحي كرديم حق است، و هماهنگ با كتب پيش از آن، خداوند نسبت به بندگانش خبير و بيناست.
ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتَابَ الَّذِينَ اصْطَفَيْنَا مِنْ عِبَادِنَا فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِنَفْسِهِ وَمِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ وَمِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَيْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ ذَلِكَ هُوَ الْفَضْلُ الْكَبِيرُ
﴿۳۲﴾
انصاریان: سپس این کتاب را به کسانی از بندگانمان که برگزیدیم به میراث دادیم؛ پس برخی از آنان [در ترک عمل به کتاب] ستمکار بر خویش اند، و برخی از آنان میانه رو، و برخی از آنان به اذن خدا در کارهای خیر [بر دیگران] پیشی می گیرند، این است آن فضل بزرگ.
خرمشاهی: سپس كتاب آسمانى را به بندگان خود كه برگزيده بوديمشان به ميراث داديم، و از ايشان [بعضى] ستمكار در حق خويش، و بعضى از ايشان ميانهرو، و بعضى از ايشان پيشتاز در نيكوكاريها به اذن الهى است، اين همانا فضل بزرگ است فولادوند: سپس اين كتاب را به آن بندگان خود كه [آنان را] برگزيده بوديم به ميراث داديم پس برخى از آنان بر خود ستمكارند و برخى از ايشان ميانه رو و برخى از آنان در كارهاى نيك به فرمان خدا پيشگامند و اين خود توفيق بزرگ است قمشهای: آن گاه (پس از آن پیمبران سلف) ما آن خاندان را که از بندگان خود برگزیدیم (یعنی رسول خاتم و آلش صلّی اللّه علیه و آله را) وارث علم قرآن گردانیدیم. باز هم بعضی از آنها (یعنی فرزندان او) به نفس خود ظلم کردند و بعضی راه عدل پیمودند و برخی به هر عمل خیر (با جان و دل) به دستور حق سبقت گیرند. این رتبه در حقیقت همان فضل بزرگ (و عطای بیمنتهای الهی) است. مکارم شیرازی: سپس اين كتاب آسماني را به گروهي از بندگان برگزيده خود به ميراث داديم، (اما) از ميان آنها عدهاي بر خود ستم كردند، و عدهاي ميانه رو بودند، و عده اي به اذن خدا در نيكيها از همه (پيشي) گرفتند و اين فضيلت بزرگي است.
جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَهَا يُحَلَّوْنَ فِيهَا مِنْ أَسَاوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَلُؤْلُؤًا وَلِبَاسُهُمْ فِيهَا حَرِيرٌ
﴿۳۳﴾
انصاریان: [پاداششان] بهشت های جاودانه ای [است] که در آنها درآیند، در آنجا با دستبندهایی از طلا و مروارید آرایش می شوند، و لباسشان در آنجا حریر است.
خرمشاهی: بهشتهاى عدن كه واردش شوند، و در آنجا به دستبندهايى زرين و مرواريد آراسته شوند، و لباس آنان در آنجا ابريشم است فولادوند: [در] بهشتهاى هميشگى [كه] به آنها درخواهندآمد در آنجا با دستبندهايى از زر و مرواريد زيور يابند و در آنجا جامه شان پ رنيان خواهد بود قمشهای: همان بهشت ابدی که در آن داخل شوند و با زر و گوهرهای آن (به دست و بدن) زیور گردند و جامه حریر و پرند در بر کنند. مکارم شیرازی: (پاداش آنها) باغهاي جاويدان بهشت است كه وارد آن ميشوند، در حالي كه به دستبندهائي از طلا و مرواريد آراسته اند و لباسشان در آنجا از حرير است!
وَقَالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَذْهَبَ عَنَّا الْحَزَنَ إِنَّ رَبَّنَا لَغَفُورٌ شَكُورٌ
﴿۳۴﴾
انصاریان: و می گویند: همه ستایش ها ویژه خداست که اندوه را از ما برطرف کرد؛ بی تردید پروردگارمان بسیارآمرزنده و عطا کننده پاداش فراوان در برابر عمل اندک است.
خرمشاهی: و گويند سپاس خداوندى را كه از ما اندوه را زدود، بىگمان پروردگار ما آمرزگار قدردان است فولادوند: و مى گويند سپاس خدايى را كه اندوه را از ما بزدود به راستى پروردگار ما آمرزنده [و] حق شناس است قمشهای: و گویند: حمد خدا را که حزن و اندوه ما ببرد، همانا خدای ما بسیار بخشنده جرم گناهکاران و پاداش دهنده سپاس شکر گزاران است. مکارم شیرازی: آنها ميگويند حمد (و ستايش) براي خداوندي است كه اندوه را از ما برطرف ساخت، چرا كه پروردگار ما غفور و شكور است.
الَّذِي أَحَلَّنَا دَارَ الْمُقَامَةِ مِنْ فَضْلِهِ لَا يَمَسُّنَا فِيهَا نَصَبٌ وَلَا يَمَسُّنَا فِيهَا لُغُوبٌ
﴿۳۵﴾
انصاریان: همان که از فضلش ما را در این سرای جاودان جای داد، که در آن هیچ رنجی و هیچ سستی و افسردگی به ما نمی رسد.
خرمشاهی: همان كه ما را از فضل خويش به اقامتگاه جاويدان درآورد، كه در آنجا به ما خستگى نرسد، و در آنجا به ما ماندگى نرسد فولادوند: همان [خدايى] كه ما را به فضل خويش در سراى ابدى جاى داد در اينجا رنجى به ما نمى رسد و در اينجا درماندگى به ما دست نمى دهد قمشهای: شکر آن خدای را که از لطف و کرم، ما را به منزل دائمی (بهشت) وارد کرد، که در اینجا هیچ رنج و المی به ما نرسد و ابدا ضعف و خستگی نخواهیم یافت. مکارم شیرازی: خداوندي كه با فضل خود ما را در اين سراي اقامت (جاويدان) جاي داد كه نه در آنجا رنجي به ما ميرسد و نه سستي و واماند!
وَالَّذِينَ كَفَرُوا لَهُمْ نَارُ جَهَنَّمَ لَا يُقْضَى عَلَيْهِمْ فَيَمُوتُوا وَلَا يُخَفَّفُ عَنْهُمْ مِنْ عَذَابِهَا كَذَلِكَ نَجْزِي كُلَّ كَفُورٍ
﴿۳۶﴾
انصاریان: و برای کافران آتش دوزخ است، نه فرمان مرگشان صادر می شود که بمیرند، و نه عذاب از آنان سبک می شود؛ این گونه هر کفران کننده ای را کیفر می دهیم.
خرمشاهی: و كسانى كه كفر ورزيدهاند، آتش جهنم را در پيش دارند، كه نه كارشان سپرى شود كه بميرند، و نه چيزى از عذاب آن از ايشان كاسته شود، بدينسان هر [انسان] ناسپاسى را جزا دهيم فولادوند: و[لى] كسانى كه كافر شده اند آتش جهنم براى آنان خواهد بود حكم به مرگ بر ايشان [جارى] نمى شود تا بميرند و نه عذاب آن از ايشان كاسته شود [آرى] هر ناسپاسى را چنين كيفر مى دهيم قمشهای: و آنان که کافر شدند عذاب ایشان آتش دوزخ است که نه حکم مرگ بر آنان رود تا بمیرند و نه از عذابش کاسته شود (تا آسوده شوند). این گونه هر کافر لجوجی را کیفر میکنیم. مکارم شیرازی: كساني كه كافر شدند آتش دوزخ براي آنها است، هرگز فرمان مرگ آنها صادر نميشود تا بميرند، و نه چيزي از عذابش از آنها تخفيف داده ميشود، اينگونه هر كفران كننده اي را كيفر ميدهيم.
وَهُمْ يَصْطَرِخُونَ فِيهَا رَبَّنَا أَخْرِجْنَا نَعْمَلْ صَالِحًا غَيْرَ الَّذِي كُنَّا نَعْمَلُ أَوَلَمْ نُعَمِّرْكُمْ مَا يَتَذَكَّرُ فِيهِ مَنْ تَذَكَّرَ وَجَاءَكُمُ النَّذِيرُ فَذُوقُوا فَمَا لِلظَّالِمِينَ مِنْ نَصِيرٍ
﴿۳۷﴾
انصاریان: و آنان در آنجا شیون و فریاد می زنند: پروردگارا! ما را بیرون بیاور تا کار شایسته انجام دهیم غیر آنچه انجام می دادیم. [می گویم:] آیا شما را چندان عمر ندادیم که هر کس می خواست در آن مقدار عمر متذکّر شود، متذکّر می شد؛ و [آیا] بیم دهنده ای به سوی شما نیامد؟ پس بچشید که برای ستمکاران هیچ یاوری نیست.
خرمشاهی: و ايشان در آنجا فرياد بردارند كه پروردگارا ما را بيرون آور، كه كارى شايسته، غير از آنچه مىكرديم، پيشه كنيم [در پاسخشان گوييم] آيا شما را چندان عمر نداديم كه در آن هر كس كه اهل پند گرفتن است، پند گيرد و آيا [پيامبر] هشداردهندهاى به سوى شما نيامد؟ پس [عذاب را] بچشيد كه ستمكاران [مشرك] ياورى ندارند فولادوند: و آنان در آنجا فرياد برمى آورند پروردگارا ما را بيرون بياور تا غير از آنچه میکرديم كار شايسته كنيم مگر شما را [آن قدر] عمر دراز نداديم كه هر كس كه بايد در آن عبرت گيرد عبرت مى گرفت و [آيا] براى شما هشداردهنده نيامد پس بچشيد كه براى ستمگران ياورى نيست قمشهای: و آن کفّار در آتش دوزخ فریاد و ناله کنند که ای پروردگار، ما را (از این عذاب) بیرون آور تا بر خلاف گذشته به اعمال نیک بپردازیم. (خطاب شود) آیا شما را به اندازهای عمر ندادیم که هر که اهل تذکر و پند شنیدن است در این مدت متذکر شود (و به توبه پردازد)؟ و آیا بیم دهندگان بر شما نیامدند؟ پس (امروز) عذاب دوزخ را بچشید که ستمکاران را هیچ یار و نجات دهندهای نخواهد بود. مکارم شیرازی: آنها در دوزخ فرياد ميزنند پروردگارا! ما را خارج كن تا عمل صالح بجا آوريم غير از آنچه انجام ميداديم! (در پاسخ به آنها گفته ميشود) آيا شما را به اندازه اي كه انسان در آن متذكر ميشود عمر نداديم؟ و انذار كننده (الهي) به سراغ شما نيامد؟ سپس بچشيد كه براي ظالمان هيچ ياوري نيست!
إِنَّ اللَّهَ عَالِمُ غَيْبِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ
﴿۳۸﴾
انصاریان: یقیناً خدا دانای غیب آسمان ها و زمین است و بی تردید به نیّات و اسرار سینه ها آگاه است.
خرمشاهی: بىگمان خداوند داناى نهانيهاى آسمانها و زمين است، او داناى راز دلهاست فولادوند: خدا[ست كه] داناى نهان آسمانها و زمين است و اوست كه به راز دلها داناست قمشهای: خدا به اسرار غیب آسمانها و زمین داناست و به افکار و اندیشه دلها هم کاملا آگاه است. مکارم شیرازی: خداوند از غيب آسمانها و زمين آگاه است و هم او آنچه را در درون دلها است ميداند.
هُوَ الَّذِي جَعَلَكُمْ خَلَائِفَ فِي الْأَرْضِ فَمَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ وَلَا يَزِيدُ الْكَافِرِينَ كُفْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ إِلَّا مَقْتًا وَلَا يَزِيدُ الْكَافِرِينَ كُفْرُهُمْ إِلَّا خَسَارًا
﴿۳۹﴾
انصاریان: او کسی است که شما را در زمین جانشینان [دیگران] قرار داد. پس کسی که کافر شود کفرش به زیان خود اوست، و کافران را کفرشان نزد پروردگارشان جز دشمنی و خشم نمی افزاید، و کافران را کفرشان جز خسارت اضافه نمی کند.
خرمشاهی: او كسى است كه شما را در اين سرزمين جانشينان [پيشينيان] ساخت، پس هر كس كفر ورزد، كفرش به زيان اوست، و كافران را كفرشان در نزد خداوند جز نفرت نيفزايد، و كافران را كفرشان جز زيان نيفزايد فولادوند: اوست آن كس كه شما را در اين سرزمين جانشين گردانيد پس هر كس كفر ورزد كفرش به زيان اوست و كافران را كفرشان جز دشمنى نزد پروردگارشان نمى افزايد و كافران را كفرشان غير از زيان نمى افزايد قمشهای: اوست خدایی که شما را در زمین جانشین (امم گذشته) قرار داد، اینک هر کس کافر شود زیان کفر بر خود اوست و کفر کافران نزد خدایشان چیزی جز خشم و غضب حق بر آنان نیفزاید و کفر کافران چیزی جز خسارت و زیان بر آنها نخواهد افزود. مکارم شیرازی: او كسي است كه شما را جانشينان در زمين قرار داد، هر كس كافر شود به زيان خودش خواهد بود و كافران را كفرشان جز خشم و غضب در نزد پروردگار چيزي نميافزايد، و (نيز) كفرشان جز زيان و خسران چيزي بر آنها اضافه نميكند.
قُلْ أَرَأَيْتُمْ شُرَكَاءَكُمُ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَرُونِي مَاذَا خَلَقُوا مِنَ الْأَرْضِ أَمْ لَهُمْ شِرْكٌ فِي السَّمَاوَاتِ أَمْ آتَيْنَاهُمْ كِتَابًا فَهُمْ عَلَى بَيِّنَتٍ مِنْهُ بَلْ إِنْ يَعِدُ الظَّالِمُونَ بَعْضُهُمْ بَعْضًا إِلَّا غُرُورًا
﴿۴۰﴾
انصاریان: بگو: از [قدرت و تدبیر] معبودانتان که به جای خدا می پرستید، مرا خبر دهید، به من نشان دهید که چه چیزی از زمین را آفریده اند یا اینکه شرکتی [با خدا] در آفرینش آسمان ها دارند، یا به آنان کتابی داده ایم که از آن [بر حقّانیّت اعتقاد و ادعای خود] دلیل و برهانی دارند؟ [چنین نیست] بلکه ستمکاران یکدیگر را جز از روی فریب وعده نمی دهند.
خرمشاهی: بگو آيا شريكانى را كه به جاى خداوند قائليد نگريستهايد، به من بنمايانيد چه چيزى را در زمين آفريدهاند؟، يا آيا در [آفرينش] آسمانها شركتى داشتهاند؟ يا آيا به آنان كتابى دادهايم كه ايشان بر مبناى آن حجتى [در دست] دارند؟ حق اين است كه ستمكاران [مشرك] به يكديگر وعدهاى جز فريب نمىدهند فولادوند: بگو به من خبر دهيد از شريكان خودتان كه به جاى خدا مى خوانيد به من نشان دهيد كه چه چيزى از زمين را آفريده اند يا آنان در [كار] آسمانها همكارى داشته اند يا به ايشان كتابى داده ايم كه دليلى بر [حقانيت] خود از آن دارند [نه] بلكه ستمكاران جز فريب به يكديگر وعده نمى دهند قمشهای: (ای رسول ما، مشرکان را) بگو: شما که خدای یگانه را رها کرده و بتان را شریک خدا میخوانید با من بگویید و نشان دهید که این بتان چه چیزی از زمین آفریدهاند؟ یا آیا شرکتی در خلقت آسمانها (با خدا) داشتهاند؟ یا کتابی به آنها دادهایم که (بر عقیده شرک خود) از آن برهانی آرند؟ (هیچ یک از اینها نیست) بلکه ستمکاران مشرک را حجّتی جز وعده دروغی که به آن یکدیگر را میفریبند چیزی در دست نیست. مکارم شیرازی: بگو آيا فكر نميكنيد اين معبوداني را كه شريك خدا قرار داده ايد به من نشان دهيد چه چيزي از زمين را آفريده اند؟ يا اينكه شركتي در (آفرينش و مالكيت) آسمانها دارند؟ يا به آنها كتابي (آسماني) داده ايم و دليلي از آن براي (شرك) خود دارند؟ نه هيچيك از اينها نيست، ظالمان فقط وعده هاي دروغين به يكديگر ميدهند!
إِنَّ اللَّهَ يُمْسِكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ أَنْ تَزُولَا وَلَئِنْ زَالَتَا إِنْ أَمْسَكَهُمَا مِنْ أَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ إِنَّهُ كَانَ حَلِيمًا غَفُورًا
﴿۴۱﴾
انصاریان: یقیناً خدا آسمان ها و زمین را از اینکه از جای خود منحرف شوند [و فرو ریزند] نگه می دارد. و اگر منحرف شوند هیچ کس بعد از او نمی تواند نگاهشان دارد؛ مسلماً خدا همواره بردبار و بسیار آمرزنده است.
خرمشاهی: بىگمان خداوند آسمانها و زمين را از زوال نگه مىدارد، و اگر بخواهند زوال يابند هيچ كس جز او نگاهشان نمىدارد، او بردبار آمرزگار است فولادوند: همانا خدا آسمانها و زمين را نگاه مى دارد تا نيفتند و اگر بيفتند بعد از او هيچ كس آنها را نگاه نمى دارد اوست بردبار آمرزنده قمشهای: محققا خدا آسمانها و زمین را از اینکه از جای خود بلغزند نگاه میدارد، و اگر رو به لغزش و انحراف از مسیر خود نهند گذشته از او هیچ کس آنها را محفوظ نتواند داشت، (و بدانید) که خدا (بر کفر و گناه خلق) بسیار بردبار و آمرزنده است. مکارم شیرازی: خداوند آسمانها و زمين را نگاه ميدارد تا از نظام خود منحرف نشوند و هر گاه منحرف گردند كسي جز او نميتواند آنها را نگاه دارد او حليم و غفور است.
وَأَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَيْمَانِهِمْ لَئِنْ جَاءَهُمْ نَذِيرٌ لَيَكُونُنَّ أَهْدَى مِنْ إِحْدَى الْأُمَمِ فَلَمَّا جَاءَهُمْ نَذِيرٌ مَا زَادَهُمْ إِلَّا نُفُورًا
﴿۴۲﴾
انصاریان: و [مشرکان] با سخت ترین سوگندهایشان به خدا سوگند خوردند که اگر بیم دهنده ای به سوی آنان آید هدایت یافته ترین ها خواهند بود، پس چون [پیامبری] بیم دهنده برای آنان آمد، آنان را [دعوت او] جز نفرت و دوری از هدایت نیفزود.
خرمشاهی: و سختترين سوگندهايشان را به [نام] خدا ياد كنند كه اگر [پيامبر] هشداردهندهاى به نزد آنان مىآمد، از هر يك از امتها [يهود و نصارا] رهيافتهتر مىشدند، و چون هشداردهندهاى به نزدشان آمد، جز بر گريزشان نيفزود فولادوند: و با سوگندهاى سخت خود به خدا سوگند ياد كردند كه اگر هرآينه هشداردهنده اى براى آنان بيايد قطعا از هر يك از امتها[ى ديگر] راهيافته تر شوند و[لى] چون هشداردهنده اى براى ايشان آمد جز بر نفرتشان نيفزود قمشهای: و (مشرکان عرب) محکمترین قسم به نام خدا یاد میکردند که اگر بیم کنندهای از جانب خدا برای (هدایت) آنها بیاید از هر یک از امم (یهود و نصاری زودتر و) بهتر هدایت یابند. و آن گاه که بیم کنندهای آمد بر آنها چیزی جز مخالفت و نفرت نیفزود. مکارم شیرازی: آنها با نهايت تاكيد سوگند خوردند كه اگر پيامبري انذار كننده به سراغ آنها بيايد هدايت يافته ترين امتها خواهند بود، اما هنگامي كه پيامبري براي آنها آمد جز فرار و فاصله گرفتن (از حق) چيزي بر آنها نيفزود!
اسْتِكْبَارًا فِي الْأَرْضِ وَمَكْرَ السَّيِّئِ وَلَا يَحِيقُ الْمَكْرُ السَّيِّئُ إِلَّا بِأَهْلِهِ فَهَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا سُنَّتَ الْأَوَّلِينَ فَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدِيلًا وَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْوِيلًا
﴿۴۳﴾
انصاریان: این نفرت به سبب گردن کشی و تکبّر آنان در زمین و نیرنگ زشتشان بود؛ و نیرنگ زشت جز اهلش را احاطه نمی کند. پس آیا جز سنت [جاری شده در] پیشینیان را [که هلاکتشان به سبب تکبّرشان بود] انتظار دارند؟ پس هرگز برای سنت خدا تبدیلی نمی یابی، و هرگز برای سنت خدا دگرگونی نخواهی یافت.
خرمشاهی: و اين از سر استكبار در اين سرزمين و بدسگالى بود، و بدسگالى جز به صاحب آن باز نمىگردد، آيا جز سنت پيشينيان را انتظار مىكشند؟ پس هرگز در سنت الهى تبديلى نمىيابى، و هرگز در سنت الهى تغييرى نمىيابى فولادوند: [انگيزه] اين كارشان فقط گردنكشى در [روى] زمين و نيرنگ زشت بود و نيرنگ زشت جز [دامن] صاحبش را نگيرد پس آيا جز سنت [و سرنوشت شوم] پيشينيان را انتظار مى برند و هرگز براى سنت خدا دگرگونى نخواهى يافت قمشهای: بدین جهت که میخواستند در زمین تکبر و گردنکشی کنند و مکر در اعمال بد اندیشند، و مکر زشت و فکر بدکاری جز بر صاحبش احاطه نکند، پس آیا اینان جز آنکه به طریقه امم گذشته هلاک شوند انتظاری دارند؟ و طریقه خدا (در هلاک بداندیشان) را هرگز مبدّل نخواهی یافت و طریقه حق (و سنّت الهی) را هرگز تغییر پذیر نخواهی یافت. مکارم شیرازی: اينها همه به خاطر آن بود كه استكبار در زمين جستند و حيله گريهاي سوء داشتند، اما اين حيله گريهاي سوء تنها دامان صاحبانشان را ميگيرد، آيا آنها چيزي جز سنت پيشينيان (و عذابهاي دردناك آنها) را انتظار دارند؟ هرگز براي سنت خدا تبديلي نخواهي يافت، و هرگز براي سنت الهي تغييري نمييابي!
أَوَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كَانَ عَاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَكَانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُعْجِزَهُ مِنْ شَيْءٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَلَا فِي الْأَرْضِ إِنَّهُ كَانَ عَلِيمًا قَدِيرًا
﴿۴۴﴾
انصاریان: آیا در زمین گردش نکردند تا بنگرند سرانجام کسانی که پیش از اینان زندگی می کردند و از اینان نیرومندتر بودند چگونه بود؟ و هیچ چیز در آسمان ها و زمین نیست که بتواند خدا را عاجز کند [تا از دسترس قدرت او بیرون رود]؛ زیرا او همواره دانا و تواناست.
خرمشاهی: آيا در زمين سير و سفر نكردهاند كه بنگرند سرانجام كسانى كه پيش از ايشان بودند و از ايشان نيرومندتر بودند، چگونه بوده است؟ و هيچ چيز در آسمانها و زمين از [حيطه قدرت] خداوند نتواند گريخت، چرا كه او داناى تواناست فولادوند: آيا در زمين نگرديده اند تا فرجام [كار] كسانى را كه پيش از ايشان [زيسته] و نيرومندتر از ايشان بودند بنگرند و هيچ چيز نه در آسمانها و نه در زمين خدا را درمانده نكرده است چرا كه او همواره داناى تواناست قمشهای: آیا این مردم در روی زمین سیر نکردند تا عاقبت کار ستمکاران پیش از خود را که نیرو و اقتدارشان هم بسیار بیش از اینان بود (به دیده عبرت) بنگرند که چگونه شد؟ و هیچ موجودی در آسمانها و زمین از قدرت خدا نتواند کاست، که همانا خدا در ازل و ابد عالم قادر مطلق است.. مکارم شیرازی: آيا آنها سير در زمين نكردند تا ببينند عاقبت كساني كه پيش از آنها بودند چگونه شد؟ همانها كه از اينان قويتر (و پرقدرتتر) بودند، نه چيزي در آسمان و نه چيزي در زمين از حوزه قدرت او بيرون نخواهد رفت، او دانا و توانا است.
وَلَوْ يُؤَاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِمَا كَسَبُوا مَا تَرَكَ عَلَى ظَهْرِهَا مِنْ دَابَّةٍ وَلَكِنْ يُؤَخِّرُهُمْ إِلَى أَجَلٍ مُسَمًّى فَإِذَا جَاءَ أَجَلُهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ كَانَ بِعِبَادِهِ بَصِيرًا
﴿۴۵﴾
انصاریان: اگر خدا مردم را به کیفر گناهانشان مجازات می کرد، هیچ جنبنده ای را بر پشت زمین وا نمی گذاشت؛ ولی آنان را تا سرآمدی معین مهلت می دهد، پس هنگامی که اجلشان فرا رسد [آنان را در قیامت مجازات خواهد کرد]؛ بی تردید خدا [به احوال] بندگانش بیناست.
خرمشاهی: و اگر خداوند مردمان را به خاطر كار و كردار [نارواى] آنان فرو مىگرفت، هيچ جانورى را بر پشت آن [زمين] باقى نمىگذارد، ولى ايشان را تا سرآمدى معين باز پس مىدارد، و چون اجلشان فرارسد، آنگاه خداوند در حق بندگانش بيناست فولادوند: و اگر خدا مردم را به [سزاى] آنچه انجام داده اند مؤاخذه میکرد هيچ جنبنده اى را بر پشت زمين باقى نمى گذاشت ولى تا مدتى معين مهلتشان مى دهد و چون اجلشان فرا رسد خدا به [كار] بندگانش بيناست قمشهای: و اگر خدا از کردار زشت خلق مؤاخذه کند در پشت زمین هیچ جنبندهای باقی نگذارد و لیکن (کیفر) خلق را به تأخیر میافکند تا به وقت معیّن (که حکمتش اقتضا کند) و چون هنگام اجل آنان فرا رسد خدا به احوال بندگانش کاملا بیناست (و مقدار مجازات و عفو هر کسی را میداند). مکارم شیرازی: هر گاه خداوند مردم را به كارهائي كه انجام داده اند مجازات كند جنبنده اي را بر پشت زمين باقي نخواهد گذاشت! ولي (به لطفش) آنها را تا سر آمد معيني تاخير مياندازد (و مهلت ميدهد تا خود را اصلاح كنند) اما هنگامي كه اجل آنها فرا رسد، (خداوند هر كس را به مقتضاي عملش جزا ميدهد) كه او نسبت به بندگانش بيناست (و از اعمال و نيات همه آگاه است). |
||