به نام خداوند رحمتگر مهربان

خداوند بانگ برداشتن به بد زبانى را دوست ندارد، مگر از [سوى‏] كسى كه به او ستم شده باشد، و خداوند شنواى داناست‏ (۱۴۸)

اگر خيرى را آشكار يا پنهان كنيد، يا از عمل ناخوشايندى درگذريد، [بدانيد كه‏] خداوند بخشاينده تواناست‏ (۱۴۹)

كسانى كه به خداوند و پيامبرانش كفر مى‏ورزند و مى‏خواهند بين خداوند و پيامبرانش جدائى قائل شوند و مى‏گويند به بعضى ايمان داريم و به بعضى نداريم و مى‏خواهند راهى بينابين پيش گيرند (۱۵۰)

اينان به واقع كافرند و ما براى كافران عذابى خفت‏بار آماده ساخته‏ايم‏ (۱۵۱)

و كسانى كه به خداوند و پيامبرانش ايمان دارند و بين هيچ‏يك از آنان فرق نمى‏گذارند، خداوند به زودى پاداش آنان را خواهد داد، و خدا آمرزگار مهربان است‏ (۱۵۲)

اهل كتاب از تو مى‏خواهند كه برايشان [به يكباره‏] از آسمان كتابى نازل كنى، بدان كه از موسى درخواستى عجيب‏تر كردند، و گفتند خدا را آشكارا به ما نشان بده، آنگاه به خاطر درخواست ناحقشان صاعقه‏[ى مرگ‏] آنان را فروگرفت، آنگاه [چون به درخواست موسى از نو زنده شدند] پس از آن همه معجزات كه برايشان پديد آمده بود، گوساله‏پرستى كردند، و از اين گناهشان هم درگذشتيم و به موسى حجتى آشكار بخشيديم‏ (۱۵۳)

و [كوه‏] طور را بر فرازشان افراشته داشتيم تا از ايشان پيمان گرفتيم، و به ايشان گفتيم فروتنانه از اين دروازه وارد شويد، و به ايشان گفتيم حرمت سبت [ شنبه‏] را نشكنيد، و از ايشان پيمانى استوار گرفتيم‏ (۱۵۴)

آنگاه به سبب پيمان شكنى‏شان و كفرورزيدنشان به آيات الهى و كشتنشان پيامبران را به ناحق و ادعايشان كه دلهاى ما در پوشش است [لعنتشان كرديم‏]، بلكه خداوند به سبب كفرشان بر دلهايشان مهر نهاد، كه جز اندكى ايمان نمى‏آورند (۱۵۵)

و به سبب كفرشان و سخنشان كه به مريم بهتان بزرگى زدند (۱۵۶)

و ادعايشان كه ما مسيح عيسى بن مريم پيامبر خدا را كشته‏ايم و حال آنكه نه او را كشتند و نه بر دار كردند، بلكه [حقيقت امر] بر آنان مشتبه شد، و كسانى كه در اين امر اختلاف كردند از آن در شك‏اند و به آن علم ندارند، فقط پيروى از حدس و گمان مى‏كنند و او را به يقين نكشته‏اند (۱۵۷)

بلكه خداوند او را به سوى خويش بركشيد و خدا پيروزمند فرزانه است‏ (۱۵۸)

و هيچ‏كس از اهل كتاب نيست مگر آنكه پيش از مرگش به او [عيسى‏] ايمان آورد، و روز قيامت او [عيسى‏] برايشان گواه است‏ (۱۵۹)

آرى به سبب ظلم [بعضى از] يهوديان، و به سبب باز داشتنشان بسيارى [از مردم‏] را از راه خدا، چيزهاى پاكيزه‏اى را كه بر آنان حلال بود، بر آنان حرام كرديم‏ (۱۶۰)

و نيز به سبب ربا گرفتنشان كه از آن نهى شده بودند، و اينكه اموال مردم را به باطل مى‏خوردند، و ما براى كافرانشان عذابى دردناك آماده ساخته‏ايم‏ (۱۶۱)

ولى از ميان آنان راسخان در علم و مؤمنان به آنچه بر تو و پيش از تو نازل شده است، ايمان دارند، به ويژه نمازگزاران، و زكات‏دهندگان و مؤمنان به خداوند و روز بازپسين، به اينان به زودى پاداش بزرگى خواهيم داد (۱۶۲)

ما به تو وحى فرستاديم، همچنانكه به نوح و پيامبران بعد از او، و نيز به ابراهيم و اسماعيل و اسحاق و يعقوب و اسباط و عيسى و ايوب و يونس و هارون و سليمان نيز وحى فرستاديم، و به داوود زبور بخشيديم‏ (۱۶۳)

و پيامبرانى كه پيشتر داستان آنان را بر تو خوانده‏ايم و پيامبرانى كه داستان آنان را بر تو نخوانده‏ايم، و خداوند با موسى [بى‏ميانجى‏] سخن گفت‏ (۱۶۴)

[اينان‏] پيامبرانى مژده‏آور و هشداردهنده هستند، تا بعد از [فرستادن‏] پيامبران، مردم را بر خداوند حجتى نباشد، و خداوند پيروزمند فرزانه است‏ (۱۶۵)

آرى خداوند به [صحت‏] آنچه بر تو نازل كرده است، شهادت مى‏دهد، آن را به علم خويش نازل كرده است، و فرشتگان نيز شهادت مى‏دهند و خداوند گواهى را كافى است‏ (۱۶۶)

كسانى كه كفرورزيده‏اند و از راه خدا باز داشته‏اند، به راستى به گمراهى دور و درازى دچارند (۱۶۷)

كسانى كه كفر و ظلم‏ورزيده‏اند، خداوند بر آن نيست كه آنان را بيامرزد و يا راهى بنمايد (۱۶۸)

مگر راه جهنم، كه جاودانه در آن مى‏مانند، و اين امر بر خداوند آسان است‏ (۱۶۹)

اى مردم اين پيامبر حق و حقيقت را از جانب پروردگارتان براى شما آورده است، پس ايمان بياوريد كه به خير [و صلاح‏] شماست، و اگر [انكار كنيد و] كفرورزيد بدانيد كه آنچه در آسمانها و زمين است از آن خداوند است، و خداوند داناى فرزانه است‏ (۱۷۰)

اى اهل كتاب در دينتان از حد و حق نگذريد و جز حق بر خداوند نگوييد، جز اين نيست كه مسيح عيسى بن مريم پيامبر خدا و كلمه او و روح اوست كه آن را به مريم فراداد، پس به خداوند و پيامبرانش ايمان بياوريد، و نگوييد كه [خدا] سه‏گانه است، از اين بازآييد كه به خير [و صلاح‏] شماست، همانا خداوند خداى يگانه است، كه منزه و مبرا از داشتن فرزند است، او راست آنچه در آسمانها و در زمين است، و خداوند كارسازى را كافى است‏ (۱۷۱)

مسيح و فرشتگان مقرب هرگز ابا ندارند از اينكه بنده خدا باشند، و هركس از پرستش او ابا داشته باشد و كبر بورزد به زودى همگى آنان را [براى حسابرسى‏] نزد خويش گرد مى‏آورد (۱۷۲)

اما كسانى را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده‏اند، پاداشهايشان را به تمامى مى‏دهد و از فضل خويش نيز به ايشان افزونتر مى‏بخشد، و اما كسانى كه استنكاف و استكبار ورزيده‏اند، به عذابى دردناك دچارشان مى‏سازد و در برابر خداوند براى خود يار و ياورى نمى‏يابند (۱۷۳)

اى مردم به راستى برهانى از سوى پروردگارتان براى شما نازل شده است و براى شما نورى آشكار فرو فرستاده‏ايم‏ (۱۷۴)

آنگاه كسانى كه به خداوند ايمان آورده‏اند و به او پناه برده‏اند، ايشان را به زودى به جوار فضل و رحمت خويش درمى‏آورد و به راهى راست به سوى خويش رهنمون مى‏گردد (۱۷۵)

از تو نظر خواهى مى‏كنند بگو خداوند درباره كلاله به شما چنين فتوا مى‏دهد كه اگر مردى درگذرد و فرزندى نداشته باشد و خواهرى داشته باشد، نصف تركه از آن او [خواهر] است، [و اگر زنى درگذرد و برادرى داشته باشد] در صورتى كه فرزند نداشته باشد، آن مرد [همه تركه را] از او ارث مى‏برد، و اگر خواهران دو تن [يا بيشتر] باشند، دو سوم تركه از آنان است، و اگر گروهى برادر و خواهر باشند، در اين صورت براى هر مرد بهره‏اى برابر با بهره دو زن است، خداوند [احكامش را] برايتان روشن مى‏سازد تا مبادا گمراه شويد، و خدا به هر چيزى داناست‏ (۱۷۶)

به نام خداوند رحمتگر مهربان

اى مؤمنان به پيمانها[ى خود] وفا كنيد، [گوشت‏] چارپايان بر شما حلال است مگر آنچه حكمش بر شما خوانده شود، و [به شرط آنكه‏] در حال احرام، حلال دارنده صيد نباشيد، خداوند هر حكمى كه بخواهد مقرر مى‏دارد (۱)

اى مؤمنان حرمت شعائر الهى و ماههاى حرام و قربانيهاى نشاندار و قربانيهاى قلاده‏دار و زائران بيت‏الحرام را كه از پروردگارشان جوياى گشايش معاش و خشنودى او هستند، نگه داريد، و چون از حال احرام بيرون آمديد مى‏توانيد به شكار بپردازيد، و دشمنى با مردمى كه شما را از مسجدالحرام باز مى‏دارند، بر آنتان ندارد كه تجاوز كارى كنيد، و در نيكى و پارسايى همدستى كنيد نه در گناه و ستمكارى، و از خدا پروا كنيد كه خداوند سخت كيفر است‏ (۲)

مردار و خون و گوشت خوك و آنچه نامى جز خدا به هنگام ذبحش برده باشند، و [حيوان حلال گوشت‏] خفه شده، و به ضرب [چوب و سنگ‏] مرده، و از بلندى افتاده، و شاخ خورده و آنچه درندگان از آن خورده باشند، مگر آنچه [به موقع به ذبح شرعى‏] حلال كنيد و همچنين آنچه براى بتان ذبح شده است و نيز تعيين قسمت به كمك ازلام همه بر شما حرام شده است و [پرداختن به هريك از] اينها نافرمانى است، امروز كافران از دين شما [و بازگشت شما از آن‏] نوميد شده‏اند، لذا از آنان نترسيد و از من بترسيد، امروز دين شما را به كمال رساندم و نعمتم را بر شما تمام كردم و دين اسلام را بر شما پسنديدم، و هركس در مخمصه‏اى ناچار شود و مايل به گناه نباشد [و از آنچه نهى شده بخورد] بداند كه خداوند آمرزگار مهربان است‏ (۳)

از تو مى‏پرسند چه چيز براى آنان حلال است، بگو همه پاكيزه‏ها و آنچه به كمك حيوانات شكارگر [به دست مى‏آوريد] كه با آنچه خداوند به شما آموخته است، آنها را دست‏آموز مى‏كنيد، پس از آنچه براى شما گرفته و نگه داشته‏اند بخوريد و [به هنگام ذبح يا فرستادن حيوانات شكارگر] نام خدا را بر آن ببريد، و از خداوند پروا كنيد كه خداوند زودشمار است‏ (۴)

امروز پاكيزه‏ها و طعام [و ذبايح‏] اهل كتاب بر شما و طعام [و ذبايح‏] شما بر آنان حلال است، و نيز ازدواج با زنان عفيف مؤمن و زنان عفيف اهل كتاب، به شرط آنكه مهر آنان را بپردازيد و زن نگهدار و غير پليدكار باشيد و دوست‏گيران نهانى نباشيد، و هركس به [اركان‏] ايمان كفرورزد، عملش تباه است و همو در آخرت از زيانكاران است‏ (۵)

اى مؤمنان چون براى نماز برخاستيد چهره و دستهايتان را تا آرنج‏ها بشوييد و سپس سر و پاهايتان را تا قوزكها مسح كنيد، و اگر جنب بوديد غسل كنيد و اگر بيمار يا مسافر بوديد يا يكى از شما از موضع قضاى حاجت بازگشت، يا با زنان تماس [جنسى‏] گرفتيد، آنگاه آب نيافتيد، بر خاكى پاك تيمم كنيد و چهره و دستهايتان را به آن مسح كنيد، كه خداوند نمى‏خواهد براى شما دشوارى قرار دهد، بلكه مى‏خواهد تا شما را پاكيزه بدارد و نعمتش را بر شما تمام كند، باشد كه سپاس بگزاريد (۶)

و نعمت الهى و پيمانى را كه با شما بسته است به ياد آوريد كه گفتيد شنيديم و اطاعت كرديم، و از خداوند پروا كنيد كه خداوند به راز دلها آگاه است‏ (۷)

اى مؤمنان در راه [رضاى‏] خدا به داد برخيزيد و به عدل شهادت دهيد و دشمنى‏تان با بعضى از مردم شما را بر آن ندارد كه بيداد كنيد، دادگرى كنيد كه به تقوا نزديكتر است و از خداوند پروا كنيد كه خداوند به آنچه مى‏كنيد آگاه است‏ (۸)

خداوند به كسانى كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كرده‏اند وعده داده است كه آمرزش و پاداشى بزرگ خاص آنان است‏ (۹)

و كسانى كه كفرورزيده و آيات ما را دروغ انگاشته‏اند، دوزخى‏اند (۱۰)

اى مؤمنان نعمت الهى را بر خود به ياد آوريد كه چون قومى كوشيد كه بر شما دست دراز كند، دستشان را از شما بازداشت، و از خداوند پروا كنيد و مؤمنان بايد كه بر خدا توكل كنند (۱۱)

و خداوند از بنى‏اسرائيل پيمان گرفت و از ميان آنان دوازده سالار برگماشتيم، و خداوند گفت من با شما هستم، اگر نماز برپا داشتيد و زكات پرداختيد و به پيامبران من ايمان آورديد و آنان را گرامى داشتيد و در راه خدا وامى نيكو داديد، سيئات شما را مى‏زدايم و شما را به بوستانهايى كه جويباران از فرودست آن جارى است، درمى‏آورم، اما اگر پس از اين، كسى از شما كفر ورزد، بى‏شك از راه راست گمراه شده است‏ (۱۲)

آنگاه به سبب پيمان شكنى‏شان لعنتشان كرديم، و دلهايشان را سخت گردانيديم [به طورى‏] كه كلمات [كتاب‏] را از مواضع خود تحريف مى‏كردند و بخشى از آنچه به آنان پند داده بودند، فراموش كردند، و همچنان به خيانت آنان پى مى‏برى، مگر عده اندكى از آنان، پس آنان را ببخش و بگذار و بگذر كه خداوند نيكوكاران را دوست دارد (۱۳)

و از كسانى كه گفتند ما مسيحى هستيم پيمان گرفتيم، آنگاه بخشى از آنچه به آنان پند داده بودند، فراموش كردند، سپس بين ايشان، تا روز قيامت دشمنى و كينه انداختيم، و خداوند به زودى آنان را [از نتيجه‏] آنچه كرده‏اند، آگاه مى‏سازد (۱۴)

اى اهل كتاب پيامبر ما به سوى شما آمده است، تا بسيارى از آنچه از كتاب آسمانى پنهان داشته‏ايد، براى شما روشن سازد و از بسيارى [خطاهاى شما] درگذرد، آرى نور و كتابى روشنگر از خداوند به سوى شما آمده است‏ (۱۵)

كه خداوند در پرتو آن كسانى را كه از رضاى او پيروى مى‏كنند به راههاى امن و عافيت رهنمون مى‏گردد، و آنان را به توفيق خويش از تاريكيها به سوى روشنايى بازمى‏برد و به راه راست هدايتشان مى‏كند (۱۶)

به راستى كسانى كه مى‏گويند خدا همان مسيح بن مريم است، كافر شده‏اند، بگو اگر خداوند بخواهد مسيح بن مريم و مادرش و اهل زمين، همه را نابود كند، چه كسى مى‏تواند او را بازدارد؟ و فرمانروايى آسمانها و زمين و آنچه مابين آنهاست از آن خداوند است، كه هر چه بخواهد مى‏آفريند، و خدا بر هر كارى تواناست‏ (۱۷)

و يهوديان و مسيحيان گفتند ما پسران خدا و دوستان او هستيم، بگو پس چرا شما را به خاطر گناهانتان عذاب مى‏كند، آرى شما هم انسانهايى هستيد از همان دست كه آفريده است، هركس را كه بخواهد مى‏آمرزد و هركس را كه بخواهد عذاب مى‏كند، و فرمانروايى آسمانها و زمين و آنچه در ميان آنهاست از آن خداوند است، و سير بازگشت به سوى اوست‏ (۱۸)

اى اهل كتاب پيامبر ما به سوى شما آمده است و پس از عصر [انقطاع وحى و] فترت پيامبران [احكام او را] براى شما روشن مى‏سازد، تا مگوييد كه نه پيامبر مژده‏آور و نه هشداردهنده‏اى به سوى ما آمد، آرى پيامبر مژده‏آور و هشداردهنده‏اى به سوى شما آمد، و خداوند بر هر كارى تواناست‏ (۱۹)

و چنين بود كه موسى به قومش گفت اى قوم من، نعمت خدا را بر خود به ياد آوريد كه در ميان شما پيامبرانى برانگيخت و [بعضى از] شما را پادشاه ساخت، و به شما چيزهايى بخشيد كه به هيچ‏كس از جهانيان نداده است‏ (۲۰)

اى قوم من وارد سرزمين مقدسى شويد كه خداوند برايتان مقرر داشته است، و پشت مكنيد كه زيانكار خواهيد شد (۲۱)

گفتند اى موسى در آنجا قوم زورمند و ستمگرى هستند، و مادام كه آنان بيرون نرفته‏اند، ما وارد آنجا نخواهيم شد، و چون از آن بيرون شدند، ما به درون خواهيم رفت‏ (۲۲)

و دو مرد از پرواپيشگان كه خداوند بر آنها لطف و انعام كرده بود، گفتند [بى‏باكانه‏] بر آنان از دروازه وارد شويد و چون وارد شديد پيروز خواهيد شد و اگر مؤمن هستيد بر خداوند توكل كنيد (۲۳)

گفتند اى موسى مادام كه آنان در آنجا هستند ما هرگز وارد نخواهيم شد، تو با پروردگارت برويد و بجنگيد ما در اينجا بركنار مى‏مانيم‏ (۲۴)

موسى گفت پروردگارا من جز بر خود و برادرم دست ندارم، بين ما و قوم نافرمان جدايى بيفكن‏ (۲۵)

فرمود در اين صورت [ورود به‏] آن سرزمين چهل سال بر آنان حرام است كه در بيابانها سرگشته باشند، پس بر نافرمانان دريغ مخور (۲۶)

و بر آنان داستان دو پسر آدم را به راستى و درستى بخوان، كه چون قربانى‏اى عرضه داشتند، از يكى از آنها پذيرفته شد و از ديگرى پذيرفته نشد، [قابيل به هابيل‏] گفت تو را خواهم كشت، گفت خداوند تنها از پرهيزگاران مى‏پذيرد (۲۷)

اگر دستت را به سوى من دراز كنى كه مرا بكشى [بدان كه‏] من دست درازكننده به سوى تو نخواهم بود كه بكشمت، چرا كه از خداوند، پروردگار جهانيان مى‏ترسم‏ (۲۸)

من مى‏خواهم كه بار گناه من و گناه خودت را بر دوش كشى و از دوزخيان شوى، و اين جزاى ستمگران است‏ (۲۹)

و نفس اماره او را وادار به كشتن برادرش كرد، و او را كشت، و از زيانكاران گرديد (۳۰)

آنگاه خداوند كلاغى برانگيخت كه زمين را [با چنگ و منقار] بكاود، تا بدين وسيله به او بنماياند كه چگونه جسد برادرش را [در خاك‏] پنهان كند، [قابيل كه چنين ديد] گفت واى بر من آيا عاجزم كه مثل اين كلاغ باشم تا جسد برادرم را پنهان كنم و بدين‏سان پشيمان شد (۳۱)

به اين جهت بر بنى‏اسرائيل مقرر داشتيم كه هركس كسى را جز به قصاص قتل، يا به جزاى فساد در روى زمين، بكشد مانند اين است كه همه مردم را كشته باشد، و هركس كسى را زنده بدارد مانند اين است كه همه مردم را زنده داشته باشد، و پيامبران ما معجزاتى براى آنان آوردند آنگاه بسيارى از آنان در سرزمين خويش زياده‏روى پيشه كردند (۳۲)

همانا جزاى كسانى كه با [دوستداران‏] خداوند و پيامبر او به محاربه برمى‏خيزند و در زمين به فتنه و فساد مى‏كوشند، اين است كه كشته شوند يا بر دار شوند يا دستها و پاهايشان در خلاف جهت يكديگر بريده شود، يا از سرزمين خويش تبعيد شوند، اين خوارى و زارى دنيويشان است و در آخرت هم عذاب بزرگى [در پيش‏] خواهند داشت‏ (۳۳)

مگر كسانى كه پيش از آنكه بر آنان دست يابيد، توبه كنند، كه بدانيد در اين صورت خداوند آمرزگار مهربان است‏ (۳۴)

اى مؤمنان از خداوند پروا كنيد و به او [توسل و] تقرب جوييد و در راه او جهاد كنيد، باشد كه رستگار شويد (۳۵)

اگر كافران داراى هر آنچه باشند كه در روى زمين است و آن و همچند آن را فديه دهند و بلاگردان عذاب روز قيامت سازند، از آنان پذيرفته نخواهد شد و عذابى دردناك [در پيش‏] دارند (۳۶)

اينان مى‏خواهند از جهنم بيرون روند ولى بيرون آمدنى از آن نيستند، و عذابى پاينده دارند (۳۷)

دستان مرد و زن دزد را به كيفر كارى كه كرده‏اند ببريد كه عقوبتى الهى است و خداوند پيروزمند فرزانه است‏ (۳۸)

و هر كس كه بعد از ستمش، توبه و درستكارى پيشه كند، خداوند از [گناه‏] او درمى‏گذرد، چرا كه خداوند آمرزگار مهربان است‏ (۳۹)

آيا نمى‏دانى كه فرمانروايى آسمانها و زمين از آن خداوند است؟ هركس را بخواهد عذاب مى‏كند و هركس را كه بخواهد مى‏آمرزد، و خداوند بر هر كارى تواناست‏ (۴۰)

اى پيامبر كسانى كه در كفر مى‏كوشند تو را اندوهگين نكنند اينان از كسانى هستند كه به زبان مى‏گويند ايمان آورده‏ايم ولى دلشان ايمان نياورده است همچنين از يهوديان، كه عده‏اى پذيرا و شنواى دروغ و جاسوسان قومى ديگرند كه به نزد شما [از در اسلام و تسليم‏] نيامده‏اند اينان كلمات [كتاب آسمانى‏] را از مواضعش تحريف مى‏كنند و [به همديگر] مى‏گويند اگر چنين [حكمى از سوى پيامبر] به شما داده شد، آن را بپذيريد و اگر داده نشد، از او كناره كنيد، و كسى كه خداوند سرگشتگى‏اش را خواسته باشد، هرگز براى او در برابر خداوند كارى نمى‏توانى كرد، اينان كسانى هستند كه خداوند نخواسته است دلهايشان را پاكيزه بدارد، در دنيا خوارى و در آخرت عذابى بزرگ [در پيش‏] دارند (۴۱)

پذيرا و شنواى دروغ و رشوه‏خوار هستند و اگر به نزد تو آمدند، در ميان آنان داورى كن، يا از آنان روى بگردان، و اگر از آنان رويگردان شدى بدان كه هرگز زيانى به تو نخواهند رسانيد، و چون داورى كردى، به داد داورى كن كه خداوند دادگران را دوست دارد (۴۲)

و چگونه تو را به داورى مى‏گيرند و حال آنكه تورات در نزد آنان است و حكم الهى در آن هست، آنگاه با وجود اين رويگردان مى‏شوند و اينان مؤمن نيستند (۴۳)

ما تورات را نازل كرده‏ايم در آن رهنمود و نورى هست كه پيامبران اهل تسليم و عالمان ربانى و احبار بر وفق آنچه از كتاب الهى به آنان سفارش كرده‏اند و بر آن گواهند، براى يهوديان داورى مى‏كنند، پس از مردم نترسيد و از من پروا كنيد و آيات مرا به بهاى ناچيز نفروشيد، و كسانى كه بر وفق آنچه خداوند نازل كرده است، حكم نكنند، كافرند (۴۴)

و در آن بر آنان مقرر داشتيم كه جان در برابر جان، و چشم در برابر چشم و بينى در برابر بينى و گوش در برابر گوش و دندان در برابر دندان و نيز همه ضرب و جرحها قصاص دارد، و هركس كه [از قصاص‏] درگذرد، اين [عفو] در حكم كفاره [گناهان‏] اوست، و كسانى كه بر وفق آنچه خداوند نازل كرده است، حكم نكنند، ستمگرند (۴۵)

و به دنبال ايشان عيسى بن مريم را فرستاديم كه گواهى‏دهنده بر [حقانيت‏] تورات بود كه پيشاپيش او بود، و به او انجيل داديم كه در آن نورى هست و همخوان با تورات است كه پيشاپيش آن [نازل شده‏] است، و راهنما و پندآموز پارسايان است‏ (۴۶)

و بايد كه اهل انجيل بر وفق آنچه در آن هست حكم كنند، و كسانى كه بر وفق آنچه خداوند نازل كرده است، حكم نكنند نافرمانند (۴۷)

و كتاب آسمانى [قرآن‏] را به راستى و درستى بر تو نازل كرديم كه همخوان با كتابهاى آسمانى پيشين و حاكم بر آنهاست، پس در ميان آنان بر وفق آنچه خداوند نازل كرده است، داورى كن و به جاى حق و حقيقتى كه بر تو نازل شده از هوى و هوس آنان پيروى مكن براى هريك از شما راه و روشى معين داشته‏ايم و اگر خداوند مى‏خواست شما را امت يگانه‏اى قرار مى‏داد ولى [چنين كرد] تا شما را در آنچه به شما بخشيده است بيازمايد پس به انجام خيرات بشتابيد، بازگشت همگى شما به سوى خداست، آنگاه شما را به [حقيقت‏] آنچه اختلاف داشتيد آگاه خواهد ساخت‏ (۴۸)

و در ميان آنان بر وفق آنچه خداوند نازل كرده است، داورى كن و از هوى و هوس آنان پيروى مكن و از آنان بر حذر باش، مبادا كه تو را از بعضى از آنچه خداوند بر تو نازل كرده است غافل كنند، و اگر رويگردان شدند بدان كه خداوند مى‏خواهد كه آنان را به كيفر بعضى از گناهانشان دچار كند و بسيارى از مردم نافرمانند (۴۹)

آيا حكم عهد جاهليت را مى‏پسندند؟ و براى اهل يقين داورى چه كسى بهتر از خداوند است؟ (۵۰)

اى مؤمنان يهوديان و مسيحيان را كه [در مقابله با شما] دوست و هوادار يكديگرند، به دوستى نگيريد، و هركس از شما آنان را دوست نگيرد، و هر كس از شما آنان را دوست گيرد، جزو آنان است، خداوند ستمكاران را راهنمايى نمى‏كند (۵۱)

آنگاه بيماردلان را مى‏بينى كه در كار آنان مى‏كوشند و مى‏گويند مى‏ترسيم بلايى بر سرمان بيايد، چه بسا خداوند گشايش و رهايشى از سوى خويش پيش آورد تا سرانجام از آنچه در دل خويش نهفتند، پشيمان گردند (۵۲)

و مؤمنان گويند آيا اينان بودند كه سخت‏ترين سوگندهايشان را به نام خدا مى‏خوردند كه همراه [و همدست‏] شما هستند؟ اعمالشان تباه شده و زيانكار گرديده‏اند (۵۳)

اى مؤمنان هر كس از شما از دينش [اسلام‏] برگردد، [بداند كه‏] خداوند به زودى قومى به عرصه مى‏آورد كه دوستشان مى‏دارد و آنان نيز او را دوست مى‏دارند، اينان با مؤمنان مهربان و فروتن و با كافران سختگيرند، در راه خدا [به جهاد] مى‏كوشند و از ملامت هيچ ملامت‏گرى نمى‏هراسند، اين فضل الهى است كه به هر كس كه بخواهد ارزانى مى‏دارد و خداوند گشايشگر داناست‏ (۵۴)

همانا سرور شما خداوند است و پيامبر او و مؤمنانى كه نماز را برپا مى‏دارند و در حال ركوع زكات مى‏دهند (۵۵)

و كسانى كه خداوند و پيامبر او و مؤمنان را دوست بدارند [بدانند كه‏] خدا خواهان پيروزند (۵۶)

اى مؤمنان كسانى را كه دين شما را به ريشخند و بازيچه مى‏گيرند، چه از كسانى كه پيش از شما بديشان كتاب داده شد، و چه كافران دوست نگيريد، و اگر [به راستى‏] مؤمنيد از خداوند پروا كنيد (۵۷)

و چون بانگ نماز در دهيد، آن را به ريشخند و بازيچه مى‏گيرند، اين از آن است كه قومى نابخردند (۵۸)

بگو اى اهل كتاب آيا جز به خاطر اينكه به خدا و آنچه بر ما و پيش از ما نازل شده است، ايمان داريم با ما سر ستيز داريد؟ و آيا جز به خاطر آن است كه اغلب شما نافرمانيد؟ (۵۹)

بگو آيا از كسانى كه در نزد خداوند از اين هم بد سرانجام‏تراند آگاهتان كنم؟ [اينان‏] كسانى هستند كه خداوند لعنتشان كرده و بر آنان خشم گرفته و طاغوت را پرستيده‏اند و [خداوند] آنان را [همچون‏] بوزينه و خوك گردانده است، اينان بدمقام‏تر و از راه راست [از همه‏] گم‏گشته‏تراند (۶۰)

و چون به نزد شما آيند گويند ايمان آورده‏ايم و حال آنكه هم با كفر پيش شما آمده و هم با كفر از نزد شما بيرون رفته‏اند، و خداوند به آنچه پنهان مى‏داشتند آگاه‏تر است‏ (۶۱)

و بسيارى از آنان را مى‏بينى كه در گناهكارى و ستمگرى و رشوه‏خوارى مى‏كوشند، چه بد است كار و كردارشان‏ (۶۲)

چرا علماى ربانى و احبار آنان را از سخنان ناشايسته‏شان و رشوه‏خوارى‏شان نهى نمى‏كنند؟ چه بد است كار و كردارشان‏ (۶۳)

و يهوديان مدعى شدند كه دست خداوند [از آفرينش يا بخشش‏] بسته است، دستان خودشان بسته باد، و به خاطر اين سخن كه گفتند لعنت بر آنان باد، آرى دستان او گشاده است، هرگونه كه خواهد ببخشد، و آنچه از سوى پروردگارت نازل مى‏شود [نزول قرآن‏]، بر طغيان و كفر بسيارى از آنان مى‏افزايد، و تا روز قيامت دشمنى و كينه در ميانشان انداخته‏ايم، هربار كه آتش جنگ افروختند خداوند آن را خاموش گرداند، و در اين سرزمين به فتنه و فساد مى‏كوشند و خداوند مفسدان را دوست ندارد (۶۴)

و اگر اهل كتاب ايمان آورده و تقوا ورزند، سيئاتشان را مى‏زداييم و ايشان را به بوستانهاى [بهشتى‏] پرنعمت درمى‏آوريم‏ (۶۵)

و اگر آنان به تورات و انجيل و آنچه از سوى پروردگارشان بر آنها نازل شده است، عمل مى‏كردند از بركات آسمانى و زمينى برخوردار مى‏شدند، از آنان امت ميانه‏رويى هستند، و بسيارى از آنان بدكردارند (۶۶)

اى پيامبر آنچه از سوى پروردگارت بر تو نازل شده است [به مردم‏] برسان، و اگر چنين نكنى، رسالت او را نگزارده‏اى، و خداوند تو را از [آسيب‏] مردمان حفظ مى‏كند، خداوند خدانشناسان را هدايت نمى‏كند (۶۷)

بگو اى اهل كتاب مادام كه به تورات و انجيل و آنچه از سوى پروردگارتان بر شما نازل شده است، عمل نكرده‏ايد، حقى به دست نداريد، و آنچه از سوى پروردگارت بر تو نازل مى‏شود [قرآن‏] بر طغيان و كفر بسيارى از آنان مى‏افزايد، پس بر قوم كافر دريغ مخور (۶۸)

از مؤمنان و يهوديان و صابئين و مسيحيان، هر كس كه به خداوند و روز بازپسين ايمان آورده و نيكوكارى كرده باشد، نه بيمى بر آنهاست و نه اندوهگين مى‏شوند (۶۹)

به راستى از بنى‏اسرائيل پيمان گرفتيم و به سوى آنان پيامبرانى فرستاديم، [اما] هرگاه كه پيامبرى احكامى بر خلاف دلخواهشان آورد، گروهى را دروغگو انگاشتند و گروهى را كشتند (۷۰)

و گمان بردند كه آزمونى در كار نخواهد بود، لذا هوش و گوششان را از دست دادند، سپس خداوند از آنان درگذشت، ديگربار بسيارى از آنان هوش و گوششان را از دست دادند، و خداوند به آنچه مى‏كنند بيناست‏ (۷۱)

به راستى كسانى كه گفتند خداوند همان مسيح بن مريم است، كافر شدند، حال آنكه مسيح مى‏گفت اى بنى‏اسرائيل خداوند را كه پروردگار من و پروردگار شماست بپرستيد، كه هركس به خداوند شرك آورد، خداوند بهشت را بر او حرام مى‏گرداند و سرا و سرانجام او دوزخ است و ستمكاران [مشرك‏] ياورى ندارند (۷۲)

به راستى كسانى كه گفتند خداوند يكى از [اقانيم‏] سه‏گانه است كافر شدند، و خدايى جز خداوند يگانه نيست، و اگر از آنچه مى‏گويند بازنايستند، كافرانشان به عذابى دردناك دچار خواهند شد (۷۳)

چرا به [درگاه‏] خداوند توبه نمى‏كنند و از او آمرزش نمى‏خواهند، و خداوند آمرزگار مهربان است‏ (۷۴)

مسيح بن مريم جز پيامبرى نيست كه پيش از او هم پيامبرانى آمده بودند، و مادرش زن بسيار درستكارى بود و هر دو [مانند انسانهاى ديگر] غذا مى‏خوردند، بنگر كه آيات خود را چگونه براى آنان روشن مى‏سازيم و باز بنگر چگونه رويگردان مى‏شوند (۷۵)

بگو آيا به جاى خداوند چيزى را مى‏پرستيد كه نه زيانى براى شما دارد و نه سودى، و خداوند شنواى داناست‏ (۷۶)

بگو اى اهل كتاب به ناحق در دينتان از حد و حق نگذريد، و از هوى و هوس كسانى كه هم خود گمراه شدند و هم بسيارى را گمراه كردند، و از راه راست به دور افتادند، پيروى نكنيد (۷۷)

كسانى از بنى‏اسرائيل كه كفرورزيده بودند بر زبان داوود و عيسى بن مريم لعنت شدند، چرا كه سركشى كردند و از حد درگذشتند (۷۸)

[آنان‏] يكديگر را از كار ناپسندى كه مى‏كردند، بازنمى‏داشتند، چه بد است كار و كردارشان‏ (۷۹)

بسيارى از آنان را مى‏بينى كه كافران را دوست مى‏دارند، چه بد است آنچه براى خود پيش‏انديشى كردند، كه سرانجام خداوند بر آنان خشم گرفته و جاودانه در عذاب خواهند بود (۸۰)

و اگر به خداوند و پيامبر [اسلام‏] و آنچه بر او نازل شده است ايمان داشتند، آنان را دوست نمى‏گرفتند، ولى بسيارى از آنان نافرمانند (۸۱)