به نام خداوند رحمتگر مهربان

سپاس خداوندى را كه آسمانها و زمين را آفريد و تاريكى و روشنايى را پديد آورد، آنگاه كافران براى پروردگارشان شريك قائل مى‏شوند (۱)

او كسى است كه شما را از گل آفريد، سپس [شما را در دنيا] عمرى مقرر داشت، و [براى آخرت‏] سر رسيدى در علم اوست، آنگاه [بعضى از شما] ترديد مى‏ورزيد (۲)

و او در آسمانها و زمين خداست، نهان و آشكاراى شما و كار و كردارتان را مى‏داند (۳)

هيچ آيه‏اى از آيات پروردگارشان براى آنان [مشركان‏] نيامد مگر آنكه از آن رويگردان بودند (۴)

و حق را چون بر ايشان نازل شد، دروغ انگاشتند، به زودى [حقيقت‏] اخبار آنچه بدان استهزاء كردند، بر ايشان آشكار خواهد شد (۵)

آيا نينديشيده‏اند كه پيش از آنان چه بسيار اقوامى را كه به آنان در روى زمين امكان و اقتدارى داده بوديم كه به شما نداده بوديم، نابود كرديم و براى آنان بسى باران [و بركت‏] از آسمان نازل كرديم و چه رودها كه از براى آنان جارى ساختيم، آنگاه آنان را به كيفر گناهانشان نابود كرديم و بعد از آنان قومى ديگر پديد آورديم‏ (۶)

و اگر كتابى نوشته بر كاغذ بر تو نازل مى‏كرديم و آنان با دستان خويش آن را لمس مى‏كردند، باز هم كافران مى‏گفتند اين جز جادوى آشكارى نيست‏ (۷)

و گفتند چرا فرشته‏اى بر او نازل نمى‏شود؟ و اگر فرشته‏اى نازل مى‏كرديم، كار به پايان رسيده بود، و ديگر مجال و مهلتى نمى‏يافتند (۸)

و اگر او [پيامبر] را فرشته‏اى مى‏گردانديم، آن [فرشته‏] را به صورت مردى در مى‏آورديم، و امر را همچنان بر آنان مشتبه مى‏ساختيم‏ (۹)

و پيش از تو پيامبرانى را كه بودند استهزاء كردند، و كيفر استهزايشان بر سر ريشخندكنندگانشان فرود آمد (۱۰)

بگو در زمين سير و سفر كنيد، سپس بنگريد كه سرانجام دروغ انگاران چگونه بوده است‏ (۱۱)

بگو آنچه در آسمانها و زمين است از آن كيست؟ [و در پاسخ‏] بگو از آن خداوند است، كه بر خود رحمت را مقرر داشته است، [و] در روز قيامت، كه در فرارسيدن آن شكى نيست، شما را گرد مى‏آورد، كسانى كه بر خود زيان زده‏اند، ايمان نمى‏آورند (۱۲)

و آنچه در شب و روز آرام [و تكاپو] دارد از آن اوست، و او شنواى داناست‏ (۱۳)

بگو آيا غير از خداوند را سرور خود گيرم كه آفرينشگر آسمانها و زمين است؟ و كسى است كه به همگان روزى مى‏خوراند و خود روزى نمى‏خورد بگو به من فرمان داده شده است كه نخستين كسى باشم كه سر [به طاعت و توحيد] مى‏نهد و [به من گفته شده است كه‏] هرگز از مشركان مباش‏ (۱۴)

بگو اگر از حكم پروردگارم سركشى كنم از عذاب روز بزرگ مى‏ترسم‏ (۱۵)

هركس كه در چنين روزى [بلا] از او بگردد، به راستى [خداوند] بر او رحمت آورده است، و اين رستگارى آشكارى است‏ (۱۶)

و اگر خداوند بلايى به تو برساند، بازدارنده‏اى جز خود او براى آن وجود ندارد، و اگر بخواهد خيرى به تو برساند بدان كه او بر هر كارى تواناست‏ (۱۷)

و او بر بندگان خود چيره است و او فرزانه آگاه است‏ (۱۸)

بگو [و بپرس‏] شهادت چه كسى برتر است، بگو خدا كه بين ما و شما گواه است، و اين قرآن بر من وحى مى‏شود كه بدان شما را و هر كس را كه [اين پيام‏] به او برسد، هشدار دهم، آيا شما شهادت مى‏دهيد كه خدايان ديگرى در جنب خداوند وجود دارد؟ بگو من چنين شهادتى نمى‏دهم، بگو همانا او خداى يگانه است، و من از شريكى كه مى‏آوريد، برى و بركنارم‏ (۱۹)

اهل كتاب او [پيامبر] را به همان گونه مى‏شناسند كه فرزندانشان را مى‏شناسند، كسانى كه بر خود زيان زده‏اند ايمان نمى‏آورند (۲۰)

و كيست ستمكارتر از كسى كه بر خداوند دروغ بندد يا آيات او را دروغ انگارد، آرى ستمكاران [مشركان‏] رستگار نمى‏شوند (۲۱)

و روزى كه همه آنان را گرد آوريم، آنگاه به مشركان گوييم كه شركايتان كه ادعا مى‏كرديد كجا هستند؟ (۲۲)

آنگاه عاقبت شرك آنان جز اين نيست كه مى‏گويند سوگند به خدا، پروردگارمان كه ما مشرك نبوديم‏ (۲۳)

بنگر چگونه بر خود دروغ مى‏بندند و بر ساخته‏هايشان بر باد رفته است‏ (۲۴)

و از ايشان كسانى هستند كه [به ظاهر] به تو گوش مى‏دهند، و ما بر دلهايشان پرده‏هايى كشيده‏ايم كه آن را درنيابند و در گوش آنان سنگينى‏اى نهاده‏ايم، و اگر هر معجزه‏اى ببينند به آن ايمان نمى‏آورند، و چون به نزد تو آيند با تو مجادله مى‏كنند و كافران مى‏گويند اين جز افسانه‏هاى پيشينيان نيست‏ (۲۵)

و ايشان [دشمنان را] از او [پيامبر] دور مى‏دارند ولى خود نيز از او دور مى‏مانند، جز خود را به نابودى نمى‏اندازند ولى نمى‏دانند (۲۶)

و اگر آنان را بينى كه بر آتش دوزخ بداشته‏اند [شگرفيها خواهى ديد] و گويند كاش ما را باز مى‏گرداندند و ديگر آيات پروردگارمان را انكار نمى‏كرديم و از مؤمنان مى‏شديم‏ (۲۷)

آرى آنچه در گذشته پنهان مى‏داشتند بر آنان آشكار شد و اگر باز گردانده مى‏شدند، بى‏شك به همانچه از آن نهى شده بودند، بر مى‏گشتند و آنان دروغگو هستند (۲۸)

و مى‏گفتند حياتى جز همين زندگى دنيويمان در كار نيست و ما برانگيختنى نيستيم‏ (۲۹)

و اگر بنگرى آنگاه كه ايشان را در پيشگاه پروردگارشان نگاه داشته‏اند [به آنان‏] گويد آيا اين حق نيست؟ گويند چرا سوگند به پروردگارمان گويد پس به خاطر كفرى كه مى‏ورزيديد عذاب را بچشيد (۳۰)

كسانى كه لقاى الهى را دروغ انگاشتند، زيانكار شدند، و آنگاه كه قيامت بناگهان فرارسد، گويند دريغ بر ما كه چه بسيار غفلت و قصور كرديم، و اينان بار گناهانشان را به دوش كشند، آرى چه بد است آنچه بر دوش كشند (۳۱)

و زندگانى دنيا جز بازيچه و سرگرمى نيست، و سراى آخرت براى پرهيزگاران بهتر است، آيا نمى‏انديشيد؟ (۳۲)

نيك مى‏دانيم كه آنچه ايشان مى‏گويند اندوهگينت مى‏كند، بدان كه ايشان تو را دروغگو نمى‏انگارند بلكه كفرپيشگان آيات الهى را انكار مى‏كنند (۳۳)

و پيامبران پيش از تو نيز دروغگو انگاشته شدند، ولى بر آن انكار و آزارى كه ديدند شكيبايى‏ورزيدند تا يارى ما به دادشان رسيد، و كلمات الهى دگرگون‏كننده‏اى ندارد و به راستى اخبار پيامبران به تو رسيده است‏ (۳۴)

و اگر رويگردانى آنان بر تو گران مى‏آيد، در صورتى كه مى‏توانى نقبى در زمين يا نردبانى در آسمان بجويى و براى آنان معجزه‏اى بياورى [چنين كن‏] و اگر خداوند مى‏خواست آنان را بر طريق هدايت فرا مى‏آورد، پس از نادانان مباش‏ (۳۵)

فقط كسانى كه گوش شنوا[ى حق‏] دارند، لبيك اجابت مى‏گويند، و مردگان را خداوند بر مى‏انگيزد، سپس [همگان‏] به سوى او بازگردانده مى‏شوند (۳۶)

و گويند چرا بر او معجزه‏اى از سوى پروردگارش نازل نمى‏شود؟ بگو بى‏گمان خداوند تواناى آن هست كه معجزه‏اى نازل كند ولى بيشتر آنان نمى‏دانند (۳۷)

و هيچ جنبنده‏اى در زمين و هيچ پرنده‏اى نيست كه با دو بال خويش مى‏پرد، مگر آنكه امتهايى همانند شما هستند، ما هيچ چيز را در كتاب [لوح محفوظ] فروگذار نكرده‏ايم، آنگاه همه به نزد پروردگارشان محشور مى‏گردند (۳۸)

و دروغ‏انگاران آيات ما ناشنوا و گنگ و در تاريكى [سرگشته‏]اند، خداوند هركس را بخواهد بيراه مى‏گذارد، و هركس را بخواهد بر راه راست مى‏دارد (۳۹)

بگو بينديشيد اگر عذاب الهى يا قيامت فرارسد، آيا اگر راست مى‏گوييد كسى جز خدا را مى‏خوانيد؟ (۴۰)

آرى تنها او را [به دعا] مى‏خوانيد و اگر او بخواهد رنج و بلا را از شما دور مى‏گرداند و شما شريكى را كه براى او قائل شده‏ايد، از ياد مى‏بريد (۴۱)

پيش از تو [پيامبرانى‏] به سوى امتها[ى پيشين‏] فرستاديم و آنان را به تنگدستى و ناخوشى دچار ساختيم تا زارى و خاكسارى كنند (۴۲)

پس چرا هنگامى كه عذاب ما به سراغشان آمد زارى و خاكسارى نكردند؟ زيرا دلهايشان سخت شده و شيطان كار و كردارشان را در نظرشان آراسته بود (۴۳)

آنگاه چون پند و هشدارها را فراموش كردند، درهاى نعمت را بر آنان گشوديم و چون بدانچه دريافته بودند سرمست شدند، ناگهان فرو گرفتيمشان و آنگاه بود كه نوميد شدند (۴۴)

و ريشه ستمكاران [مشرك‏] بركنده شد، و سپاس خداوند را كه پروردگار جهانيان است‏ (۴۵)

بگو بينديشيد اگر خداوند شنوايى و ديدگان شما را بگيرد و بر دلهايتان مهر نهد، چه خدايى غير از خداوند آنها را به شما برمى‏گرداند؟ بنگر كه چگونه آيات را گونه‏گونه بيان مى‏داريم، آنگاه ايشان رويگردانند (۴۶)

بگو بينديشيد اگر عذاب الهى ناگهان [در شب‏] يا آشكارا [در روز] به سراغتان بيايد آيا [قومى‏] جز قوم ستمكار [مشرك‏] نابود مى‏شوند؟ (۴۷)

و ما پيامبران را جز مژده‏آور و هشداردهنده نمى‏فرستيم، و كسانى كه ايمان آورند و نيكوكارى كنند نه بيمى بر آنهاست و نه اندوهگين مى‏شوند (۴۸)

و دروغ‏انگاران آيات ما به خاطر نافرمانيشان گرفتار عذاب گردند (۴۹)

بگو من به شما نمى‏گويم كه خزاين الهى نزد من است، و غيب نيز نمى‏دانم، و به شما نمى‏گويم كه من فرشته‏اى هستم، من از هيچ چيز پيروى نمى‏كنم جز از آنچه به من وحى مى‏شود، بگو آيا نابينا و بينا برابرند، آيا نمى‏انديشيد؟ (۵۰)

و كسانى را كه از محشور شدن به نزد پروردگارشان انديشناكند، به آن [قرآن‏] هشدار بده، در برابر او [خداوند] ياور و شفيعى ندارند باشد كه پروا پيشه كنند (۵۱)

و كسانى را كه پروردگارشان را بامدادان و شامگاهان [به نيايش‏] مى‏خوانند و خشنودى او را مى‏جويند[از خود] مران، چيزى از حساب آنان بر تو و چيزى از حساب تو بر آنان نيست كه برانى‏شان و از ستمكاران شوى‏ (۵۲)

و اين چنين بعضى از آنان را به بعضى ديگر آزموديم، تا سرانجام بگويند آيا اينانند كه خداوند از ميان همه ما فقط بر آنان منت نهاده [و نعمت داده‏] است، آيا خداوند خود به احوال سپاسگزاران آگاه‏تر نيست؟ (۵۳)

و چون كسانى كه به آيات ما ايمان دارند، به نزد تو آيند، بگو سلام بر شما، پروردگارتان رحمت را بر خود مقرر داشته است، هركس از شما كه از روى نادانى مرتكب كار ناشايستى شود، سپس توبه و درستكارى كند و به صلاح آيد [بداند كه‏] خداوند آمرزگار مهربان است‏ (۵۴)

و بدين‏سان آيات خود را به روشنى بيان مى‏داريم، تا راه و رسم گناهكاران آشكار گردد (۵۵)

بگو مرا نهى كرده‏اند كه مبادا آنچه را به جاى خدا مى‏پرستيد، بپرستم بگو از هوى و هوسهاى شما پيروى نمى‏كنم، و اگر پيروى كنم به گمراهى افتاده‏ام و از رهيافتگان نيستم‏ (۵۶)

بگو من حجت آشكارى از پروردگارم دارم و شما آن را دروغ مى‏انگاريد، آنچه با [شدت و] شتاب از من مى‏خواهيد در اختيار من نيست، حكم جز به دست خداوند نيست، كه گوياى حق و حقيقت و بهترين داوران است‏ (۵۷)

بگو اگر آنچه با [شدت و] شتاب از من مى‏خواهيد، در اختيار من بود، بين من و شما كار يكسره مى‏شد و خداوند به ستمكاران آگاه‏تر است‏ (۵۸)

و كليدهاى [گنجينه‏هاى‏] غيب نزد اوست و هيچ‏كس جز او آن را نمى‏داند، و آنچه در خشكى و درياست مى‏داند و هيچ برگى [از درخت‏] نمى‏افتد مگر آنكه آن را مى‏داند، و هيچ دانه‏اى در تاريكيهاى [توبرتوى‏] زمين و هيچ تر و خشكى نيست مگر آنكه در كتاب مبينى [مسطور] است‏ (۵۹)

و او كسى است كه روح شما را در شب [به هنگام خواب‏] مى‏گيرد و مى‏داند كه در روز چه كرده‏ايد، سپس در آن شما را [از خواب‏] بر مى‏انگيزد تا مهلت معينى سرآيد، آنگاه بازگشت شما به سوى اوست و آنگاه شما را از [حقيقت‏] كار و كردارتان آگاه مى‏گرداند (۶۰)

و او بر بندگان خود چيره است و بر شما نگهبانانى مى‏فرستد، و چون مرگ يكى از شما فرارسد، فرشتگان ما روح او را مى‏گيرند و فروگذار نمى‏كنند (۶۱)

آنگاه به سوى خداوند، كه سرور راستينشان است، بازگردانده مى‏شوند، بدانيد كه حكم او راست و او سريع‏ترين حسابرسان است‏ (۶۲)

بگو چه كسى شما را از تاريكيها [و شدايد] خشكى و دريا مى‏رهاند، [زمانى‏] كه او را به زارى و پنهانى مى‏خوانيد [و مى‏گوييد] اگر ما را از اين [مهلكه‏] نجات داد، بى‏گمان از سپاسگزاران خواهيم شد (۶۳)

بگو خداوند شما را از آن نجات مى‏دهد و نيز از هر گرفتارى، و باز شما شرك مى‏ورزيد (۶۴)

بگو او تواناست به اينكه به شما عذابى از فراز يا فرودتان برانگيزد يا شما را گرفتار اختلاف كلمه كند و به بعضى از شما شر و بلاى بعضى ديگر را بچشاند، بنگر چگونه آيات را گونه‏گون بيان مى‏داريم تاايشان دريابند (۶۵)

و قوم تو آن را دروغ انگاشتند و حال آنكه آن حق است، بگو من نگهبان شما نيستم‏ (۶۶)

هر خبرى سرانجامى دارد، و به زودى خواهيد دانست‏ (۶۷)

و چون كسانى را كه در آيات ما كندوكاو مى‏كنند ديدى از آنان روى بگردان تا به سخنى غير از آن بپردازند و اگر شيطان تو را به فراموشى انداخت، بعد از آنكه به ياد آوردى با قوم ستمكار [مشرك‏] منشين‏ (۶۸)

و از حساب آنان چيزى بر عهده پرهيزگاران نيست، ولى اين يادآورى است، تا پروا پيشه كنند (۶۹)

و كسانى را كه دينشان را [چون‏] بازى و سرگرمى گرفته‏اند و زندگانى دنيا فريبشان داده است، رها كن و به آن پند بده، تا مبادا كسى به سبب كار و كردارش به مهلكه افتد، كه او را در برابر خداوند نه ياورى هست و نه شفيعى، و اگر هر فديه‏اى بدهد، از او پذيرفته نمى‏شود، اينان كسانى هستند كه به سبب كار و كردارشان به مهلكه افتاده‏اند، و به خاطر كفرى كه ورزيده‏اند، نوشابه‏اى از آب گرم و عذابى دردناك [در پيش‏] دارند (۷۰)

بگو آيا به جاى خداوند چيزى را بپرستيم كه نه سودى به ما مى‏رساند و نه زيانى، و آيا بعد از آنكه خداوند هدايتمان كرد از عقيده خود بازگرديم، همانند كسى كه شيطان راهش را زده باشد، كه در بيابان [سرگشته و] حيران ماند و يارانى داشته باشد كه او را به هدايت بخوانند [و به او گويند] به سوى ما بيا، بگو بى‏گمان هدايت، بخوانند [و به او گويند] به سوى ما بيا، بگو بى‏گمان هدايت، همان هدايت الهى است، و به ما فرمان داده شده است كه در برابر پروردگار جهانيان تسليم باشيم‏ (۷۱)

و اينكه نماز را برپا داريد و از او پروا كنيد و اوست كه به نزد او محشور مى‏شويد (۷۲)

و اوست كه آسمانها و زمين را به حق آفريد و روزى كه بگويد موجود شو، بى‏درنگ موجود شود، سخن او حق است، و روزى كه در صور دميده شود، فرمانروايى از آن اوست، اوست كه داناى پنهان و پيداست، و اوست كه فرزانه آگاه است‏ (۷۳)

و چنين بود كه ابراهيم به پدرش آزر گفت آيا بتان را به خدايى مى‏گيرى؟ من تو و قومت را در گمراهى آشكار مى‏بينم‏ (۷۴)

و بدين‏سان ملكوت آسمانها و زمين را به ابراهيم مى‏نمايانيم تا از اصحاب يقين گردد (۷۵)

زمانى كه شب بر او پرده انداخت، ستاره‏اى ديد و گفت اين پروردگار من است، آنگاه چون افول كرد، گفت افول‏كنندگان را دوست ندارم‏ (۷۶)

آنگاه چون ماه را تابان ديد، گفت اين پروردگار من است، و چون افول كرد گفت اگر پروردگارم مرا راهنمايى نكند بى‏گمان از گمراهان خواهم شد (۷۷)

آنگاه چون خورشيد را تابان ديد گفت اين پروردگار من است، اين بزرگتر است، و چون افول كرد گفت اى قوم من، من از شركى كه مى‏ورزيد، برى و بركنارم‏ (۷۸)

من پاكدينانه روى دل مى‏نهم به سوى كسى كه آسمانها و زمين را آفريده است، و من از مشركان نيستم‏ (۷۹)

و قوم او با او محاجه مى‏كردند، او به ايشان گفت آيا درباره خداوند با من محاجه مى‏كنيد، و حال آنكه مرا به راه راست هدايت كرده است و از [شر] شرك شما نمى‏ترسم مگر آنكه پروردگارم چيزى [و خوف و خطرى برايم‏] خواسته باشد، پروردگار من بر همه چيز احاطه علمى دارد، آيا پند نمى‏گيريد؟ (۸۰)

و چگونه از آنچه [براى خدا] شريك مى‏آوريد، بترسم در حالى كه شما از اينكه براى خداوند شريك آورده‏ايد، و هيچ حجتى در اين باره به دست شما نداده است، نمى‏ترسيد، پس اگر مى‏دانيد كداميك از دو گروه سزاوارتر به امن [و امان‏] است؟ (۸۱)

كسانى كه ايمان آورده‏اند و ايمانشان را به شرك نيالوده‏اند، آنانند كه امن [و امان‏] دارند و آنانند كه رهيافته‏اند (۸۲)

و اين حجت ماست كه به ابراهيم در برابر قومش بخشيديم، درجات هركس را كه بخواهيم فرا مى‏بريم، بى‏گمان پروردگار تو فرزانه داناست‏ (۸۳)

و به او اسحاق و يعقوب را بخشيديم و همه را هدايت كرديم، و نيز پيش از آن نوح را راه نموديم و داوود و سليمان و ايوب و يوسف و موسى و هارون را كه از زاد و رود او بودند، و بدين‏سان نيكوكاران را جزا مى‏دهيم‏ (۸۴)

و نيز زكريا و يحيى و عيسى و الياس را، كه همگى از شايستگان بودند (۸۵)

و نيز اسماعيل و اليسع و يونس و لوط را و همگيشان را بر جهانيان برترى داديم‏ (۸۶)

و برخى از پدرانشان و فرزندانشان و برادرانشان را، و آنان را برگزيديم و به راهى راست هدايت كرديم‏ (۸۷)

اين هدايت الهى است كه هركس از بندگانش را كه بخواهد به آن راه مى‏نمايد، و اگر شرك ورزيده بودند، اعمالشان تباه شده بود (۸۸)

اينان كسانى هستند كه بديشان كتاب و حكمت و نبوت بخشيديم، اگر اينان [معاصران پيامبر] به آن [شريعت الهى‏] كفرورزند، قومى را بر آن گماريم كه به آن كافر نباشند (۸۹)

اينان كسانى هستند كه خداوند هدايتشان كرده است، پس به هدايت آنان اقتداء كن، بگو براى آن از شما مزدى نمى‏طلبم، اين جز پندآموزى براى جهانيان نيست‏ (۹۰)

و خداوند را چنانكه سزاوار ارج اوست، ارج نگذاشتند چرا كه گفتند خداوند هيچ چيز بر هيچ بشرى نازل نكرده است، بگو كتابى را كه موسى آورد و روشنگر و رهنمودى براى مردم بود و آن را بر كاغذها نوشته بوديد و [بعضى را] آشكار و بسيارى از آن را پنهان مى‏داريد چه كسى نازل كرده است؟ و آنچه شما و پدرانتان نمى‏دانستيد به شما در آموخته‏اند، بگو خدا [آن را نازل كرده است‏]، سپس آنان را در كند و كاوشان رها كن كه بازى كنند (۹۱)

و اين كتابى است مبارك كه فرو فرستاده‏ايم، و همخوان با كتابى است كه پيشاپيش آن است، تا [مردم‏] مكه و پيرامونيان آن را هشدار دهى و مؤمنان به آخرت، به آن ايمان مى‏آورند و آنان مواظبت بر نمازهاى خويش دارند (۹۲)

و كيست ستمكارتر از كسى كه بر خداوند دروغ بندد، يا بگويد بر من وحى شده است و چيزى بر او وحى نشده باشد، و كسى كه گويد به زودى نظير آنچه خداوند نازل كرده است، نازل مى‏كنم، و اگر بنگرى كه ستمكاران [مشركان‏] در سكرات مرگ‏اند و فرشتگان [بر آنان‏] دست گشوده‏اند كه جانهايتان را تسليم كنيد، امروز به سبب آنچه به ناحق به خداوند نسبت مى‏داديد و در برابر آيات او كبر مى‏ورزيديد، به كيفر عذاب خواركننده مى‏رسيد (۹۳)

و به نزد ما يكه و تنها آمده‏ايد، چنانكه نخستين بار نيز شما را همين‏گونه آفريده بوديم، و آنچه از ناز و نعمت كه به شما بخشيده بوديم در پس پشت خود رها كرده‏ايد و شفيعانتان را كه گمان مى‏كرديد با [خدا در عبادت‏] شما شريك هستند، همراه شما نمى‏بينيم، پيوند بين شما گسسته شد و آنچه [شريك و شفيع‏] مى‏انگاشتيد، بر باد رفت‏ (۹۴)

خداوند شكافنده دانه و هسته است، زنده را از مرده بيرون مى‏آورد و بيرون آورنده مرده از زنده است، چنين است خداى شما، چگونه به بيراهه مى‏رويد؟ (۹۵)

[هموست كه‏] شكافنده صبح است و شب را آرام‏بخش گردانده است، و خورشيد و ماه را شمارى مقرر داشته است، تقدير [خداوند] پيروزمند دانا چنين است‏ (۹۶)

و هموست كه ستارگان را براى شما آفريد تا در تاريكيهاى خشكى و دريا راه خود را پيدا كنيد، به راستى كه آيات [خود] را براى اهل معرفت به روشنى بيان كرده‏ايم‏ (۹۷)

و اوست كه شما را از تن يگانه‏اى پديد آورد و آنگاه [شما را] قرارگاه و وديعت گاهى است، به راستى كه آيات [خود] را براى قومى كه درمى‏يابند به روشنى بيان كرده‏ايم‏ (۹۸)

و اوست كه از آسمان، آبى فروفرستاد و بدان هرگونه گياه برآورديم و از آن جوانه سبز رويانديم و از آن دانه‏هاى درهم رسته بيرون آوريم، و از شكوفه خرما خوشه‏هاى دسترس و باغهاى انگور و [درختان‏] زيتون و انار [پديد آورديم‏] كه همانند و ناهمانند هستند، به ميوه‏هاى آن چون ميوه دهد و برسد بنگريد، در اين براى اهل ايمان، مايه‏هاى عبرت است‏ (۹۹)

و [مشركان‏] براى خداوند از جن شريكانى قائل شده‏اند، حال آنكه [خداوند] آنان را آفريده است، و براى او از روى نادانى [فرزندان‏] پسر و دختر بر مى‏سازند، او بسى پاك و فراتر است از آنچه مى‏گويند (۱۰۰)

نوپديدآورنده آسمانها و زمين است، چگونه فرزندى داشته باشد در حالى كه همسرى ندارد، و همه چيز را آفريده است، و به هر چيزى داناست‏ (۱۰۱)

چنين است خداوند كه پروردگار شماست، خدايى جز او نيست، آفريدگار همه چيز است، پس او را بپرستيد، و او بر همه چيز نگهبان است‏ (۱۰۲)

ديدگان او را درنيابد و او ديدگان را دريابد، و اوست باريك بين آگاه‏ (۱۰۳)

به راستى روشنگريهايى از سوى پروردگارتان براى شما آمده است، پس هركس به ديده بصيرت بنگرد به سود خود اوست، و هركس از سر بصيرت ننگرد به زيان خود اوست، و من نگهبان شما نيستم‏ (۱۰۴)

و بدين‏سان آيات [خود] را گونه‏گون بيان مى‏داريم براى آنكه مبادا بگويند درس گرفته‏اى، و براى آنكه آن را به روشنى براى اهل معرفت باز مى‏گوييم‏ (۱۰۵)

از آنچه از پروردگارت به تو وحى مى‏شود پيروى كن، خدايى جز او نيست، و از مشركان روى بگردان‏ (۱۰۶)

و اگر خداوند مى‏خواست، شرك نمى‏ورزيدند، ولى تو را نگهبان آنان نگماشته‏ايم و تو كارساز آنان نيستى‏ (۱۰۷)

و كسانى را كه به جاى خداوند مى‏پرستند، دشنام ندهيد، چرا كه از سر دشمنى و نادانى خداوند را دشنام مى‏دهند، بدين‏سان عمل هر امتى را در چشمشان آراستيم، سپس بازگشتشان به سوى پروردگارشان است و او ايشان را از [حقيقت‏] كار و كردارشان آگاه مى‏سازد (۱۰۸)

و [اينان‏] سخت‏ترين سوگندهايشان را به نام خدا خوردند كه اگر معجزه‏اى برايشان بيايد به آن ايمان مى‏آورند، بگو معجزات در اختيار خداوند است، و چه دانيد كه چون [معجزه‏اى هم‏] بيايد به آن ايمان نمى‏آورند (۱۰۹)

و دلها و ديدگانشان را [از قبول آن‏] بر مى‏گردانيم همچنانكه نخستين بار هم به آن ايمان نياوردند، و ايشان را در طغيانشان سرگشته رها مى‏سازيم‏ (۱۱۰)

و اگر فرشتگان را بر آنان نازل مى‏كرديم و اگر مردگان با آنان سخن مى‏گفتند و همه چيز [از گذشته‏ها] را نزد آنان روياروى باز مى‏آورديم، ايمان نمى‏آوردند مگر آنكه خدا بخواهد، ولى بيشترشان [حقيقت را] نمى‏دانند (۱۱۱)

و بدين‏سان دشمنانى براى هر پيامبر از شياطين انس و جن پديد آورديم، و بعضى به بعضى ديگر سخنان آراسته ظاهر فريب، پيام و الهام مى‏دهند، و اگر پروردگارت [به قضاى حتمى‏] مى‏خواست چنين نمى‏كردند، پس ايشان را با هر افترايى كه مى‏بندند واگذار (۱۱۲)

چنين [مقرر شده‏] است تا دلهاى بى‏ايمانان به آخرت به آن بگرايد و آن را بپسندند و هرچه [ناشايسته كه‏] كننده آنند، بكنند (۱۱۳)

آيا كسى جز خداوند را داور گيرم و او كسى است كه كتاب [قرآن‏] را شيوا و روشن بر شما نازل كرده است، و اهل كتاب مى‏دانند كه آن به راستى و درستى فرو فرستاده از سوى پروردگار توست، پس از دودلان مباش‏ (۱۱۴)

و سخن [وعده‏] پروردگارت به درستى و داد سرانجام پذيرفته است، كلمات او را دگرگون‏كننده‏اى نيست، و او شنواى داناست‏ (۱۱۵)

و اگر از بيشتر مردم [اين سر] زمين پيروى كنى تو را از راه خدا گمراه مى‏كنند، چرا كه جز از وهم و گمان پيروى نمى‏كنند و جز اين نيست كه دروغ مى‏بافند (۱۱۶)

بى‏گمان پروردگارت داناتر است كه چه كسانى از راه او به در افتاده‏اند و هم او به رهيافتگان داناتر است‏ (۱۱۷)

بارى اگر به آيات خداوند ايمان داريد [فقط] از آنچه نام خدا را [به هنگام ذبحش‏] برده‏اند، بخوريد (۱۱۸)

و چرا از قربانى‏اى كه نام خدا را [به هنگام ذبحش‏] بر او برده‏اند نخوريد، و حال آنكه [خداوند] آنچه را بر شما حرام كرده است، برايتان روشن كرده است، مگر آنچه از [خوردن‏] آن ناچار شويد، و بسيارى به هوى و هوس خويش و از روى نادانى [مردم را] گمراه مى‏كنند، بى‏گمان پروردگار تو به تجاوزكاران آگاه‏تر است‏ (۱۱۹)

و گناه را چه آشكار باشد چه پنهان رها كنيد، بى‏شك كسانى كه مرتكب گناه مى‏شوند، جزاى كارى را كه كرده‏اند، خواهند ديد (۱۲۰)

و از قربانى‏اى كه نام خدا را [به هنگام ذبحش‏] بر او نبرده‏اند، نخوريد چرا كه نافرمانى است و شياطين به دوستداران خويش الهام و پيام مى‏دهند تا با شما مجادله كنند، و اگر از آنان پيروى كنيد، شما هم مشركيد (۱۲۱)

آيا كسى كه مرده‏دل بود و زنده‏اش كرديم و نورى به او بخشيديم كه در پرتو آن در ميان مردم راه مى‏برد، همانند كسى است كه گويى گرفتار ظلمات است و از آن بيرون آمدنى نيست، بدين‏سان در چشم كافران كار و كردارشان آراسته شده است‏ (۱۲۲)

و بدين‏سان در هر شهرى گناهكاران بزرگش را مى‏گماريم، تا سرانجام در آن مكرورزند [و فسق و فساد كنند]، و جز در حق خويش مكرنمى‏ورزند و نمى‏دانند (۱۲۳)

و چون نشانه‏اى [از جانب خداوند] بر ايشان بيايد گويند هرگز به آن ايمان نمى‏آوريم، مگر آنكه مانند آنچه به پيامبران الهى داده شده، به ما نيز داده شود، خداوند بهتر مى‏داند كه رسالت خويش را در كجا [و بر چه كسى‏] قرار دهد، به زودى گناهكاران را به سزاى مكرى كه ورزيده بودند، از جانب خداوند خوارى و عذابى شديد خواهد رسيد (۱۲۴)

بدين‏سان هركس كه خداوند هدايتش را بخواهد دلش را به پذيرش اسلام مى‏گشايد، و هركس را كه بخواهد در گمراهى واگذارد، دلش را تنگ و تاريك مى‏گرداند، چنانكه گويى مى‏خواهد به آسمان بپرد [و نمى‏تواند]، خداوند اين چنين عذاب را بر كسانى كه ايمان نمى‏آورند، مى‏گمارد (۱۲۵)

و اين راه پروردگار توست كه مستقيم است، به راستى كه آيات [خود] را براى پندگيران به روشنى بيان داشته‏ايم‏ (۱۲۶)

براى آنان نزد پروردگارشان دارالسلام [سراى سلامت، بهشت‏] محفوظ است و او به خاطر كار و كردارشان دوستدار آنان است‏ (۱۲۷)

و روزى كه همه آنان را [در محشر] گرد آورد [و فرمايد] اى گروه جن به راستى كه بسيارى از انسانها را از راه به در برديد، و دوستان آنان از ميان انسانها پاسخ دهند كه پروردگارا ما از همديگر بهره‏مند شديم، و به اجلى كه براى ما مقرر داشته بودى، رسيديم، فرمايد آتش دوزخ جايگاه شماست كه جاودانه در آنيد، مگر آنچه خدا بخواهد كه پروردگارت فرزانه داناست‏ (۱۲۸)

و بدين‏سان بعضى از ستمكاران [مشركان‏] را بر بعضى ديگر، به خاطر كار و كردارشان سلطه دهيم‏ (۱۲۹)

اى گروه جن و انس آيا پيامبرانى از خودتان به سوى شما نيامدند كه آيات مرا بر شما فرو خوانند و شما را به ديدار چنين روزى هشدار دهند؟ گويند بر خود گواهى دهيم [كه آرى آمدند] و زندگانى دنيا ايشان را فريفته است و بر خود گواهى دهند كه كافر بوده‏اند (۱۳۰)

اين از آن روى است كه پروردگارت نابودكننده شهرها از روى ستم -در حالتى كه مردمانش بى‏خبر باشندنيست‏ (۱۳۱)

و يكايك ايشان طبق كار و كردارشان درجاتى دارند، و پروردگارت از آنچه مى‏كنند غافل نيست‏ (۱۳۲)

و پروردگارت بى‏نياز و صاحب رحمت است، اگر بخواهد شما را از ميان مى‏برد و بعد از شما و به جاى شما آنچه بخواهد جانشين مى‏سازد، همچنانكه شما را از زاد و رود قومى ديگر پديد آورد (۱۳۳)

آنچه به شما وعده داده شده است فرارسنده است و شما گزير و گريزى نخواهيد داشت‏ (۱۳۴)

بگو اى قوم من هرچه مى‏توانيد بكنيد، من نيز مى‏كنم، سپس به زودى خواهيد دانست كه نيك سرانجامى سراى آخرت از آن كيست و بى‏گمان ستمكاران رستگار نمى‏گردند (۱۳۵)

و براى خداوند از زراعت و چارپايانى كه خود او آفريده است، بهره‏اى قائل شدند و به پندار خويش چنين مدعى شدند كه اين براى خداست و اين براى بتان ما، آنگاه آنچه خاص بتانشان بود، به خداوند نمى‏رسد، ولى آنچه خاص خداوند بود به بتانشان مى‏رسد، چه بد حكم مى‏كنند (۱۳۶)

و بدين‏سان بتانشان در نظر بسيارى از آنان قتل فرزندانشان را آراسته جلوه دادند تا سرانجام آنان را نابود كنند و دينشان را بر آنان مشتبه سازند، و اگر خداوند [به قضاى حتمى‏] مى‏خواست، چنين نمى‏كردند، پس ايشان را با افترايى كه مى‏بندند، واگذار (۱۳۷)

و به پندار خويش گفتند اين چارپايان و زراعت حرام است، و جز كسى كه ما بخواهيم هيچ كس نبايد از آن بخورد، و چارپايانى كه سوارى آنها حرام شده است، و چارپايانى است كه نام خدا را [هنگام ذبح‏] بر آنها نمى‏برند، [اين احكام را] از روى افتراء به خداوند قائل شدند، [خداوند] به زودى به خاطر افترايى كه بستند جزاى‏شان را خواهد داد (۱۳۸)

و گفتند آنچه در شكم اين چارپايان است، خاص مردان ماست و بر زنان ما حرام است، و اگر آن مرده باشد، همه در آن شريكند [خداوند] به زودى جزاى اين [احكام ادعايى‏شان‏] را خواهد داد كه او فرزانه داناست‏ (۱۳۹)

به راستى كسانى كه فرزندانشان را از روى كم‏خردى و نادانى كشته‏اند، و آنچه خداوند به آنان روزى داده است، از روى افتراء به خداوند، حرام كرده‏اند، زيانكار شدند، اينان به راستى گمراه شدند، و رهيافته نبودند (۱۴۰)

و او كسى است كه باغهاى [داراى درختان‏] داربست‏دار و بدون داربست پديد آورده است و نيز درخت خرما و زراعتى كه ميوه‏هاى آن گوناگون است، و درخت زيتون و انار كه همانند و ناهمانندند، از ميوه آن چون ميوه برآورد بخوريد و روز چيدنش حق [بينوايان از] آن را بپردازيد، ولى اسراف نكنيد كه او اسرافكاران را دوست ندارد (۱۴۱)

و از چارپايان بعضى را باربردار و بعضى را دست‏آموز آفريده است، از آنچه خداوند روزيتان داده است، بخوريد و از گامهاى شيطان پيروى نكنيد كه او دشمن آشكار شماست‏ (۱۴۲)

هشت فرد [بيافريد و بر شما حلال كرد] از ميش دو تا و از بز دو تا، بگو آيا نرهاى آنها را حرام كرده است يا ماده‏هاى آنها را، يا آنچه در رحمهاى ماده‏هاى آنهاست؟ بگو اگر راست مى‏گوييد از روى علم مرا آگاه سازيد (۱۴۳)

و همچنين از شتر دو تا و از گاو دو تا، بگو آيا نرهاى آنها را حرام كرده است يا ماده‏هاى آنها را، يا آنچه در رحمهاى ماده‏هاى آنهاست؟ يا مگر به هنگامى كه خداوند به شما چنين سفارش كرد شاهد بوده‏ايد؟ [چنين نيست‏] آنگاه چه كسى ستمكارتر است از كسى كه به خداوند دروغ بسته است تا مردم را بى‏هيچ علم و اطلاعى به گمراهى بكشاند، بى‏گمان خداوند ستم‏پيشگان را هدايت نمى‏كند (۱۴۴)

بگو در آنچه به من وحى شده است چيزى را كه خوردنش بر خورنده‏اى حرام باشد، نمى‏يابم، مگر آنكه مردارى باشد، يا خونى روان، يا گوشت خوك، كه پليد است، يا قربانى‏اى كه از روى نافرمانى هنگام ذبحش نامى غير از نام خدا را برده باشند، اما اگر كسى درمانده شود، و تجاوزكار و زياده خواه نباشد [و از آن بخورد، گناهى بر او نيست‏] و بى‏گمان پروردگارت آمرزگار مهربان است‏ (۱۴۵)

و بر يهوديان هر جانور ناخن‏دار [و چنگال‏دارى‏] را حرام كرديم و از گاو و گوسفند پيهشان را بر آنان حرام كرديم، مگر آنچه بر پشت آنها باشد، يا بر روده‏ها، يا آنچه به استخوان چسبيده باشد اين چنين به خاطر سركشى‏شان به آنان كيفر داديم، و ما راستگوييم‏ (۱۴۶)

و اگر تو را دروغگو انگاشتند، بگو پروردگارتان صاحب رحمتى فراگير است، ولى عذاب او از گناهكاران بر نمى‏گردد (۱۴۷)

به زودى مشركان خواهند گفت اگر خدا مى‏خواست ما شرك نمى‏آورديم، همچنين پدران ما، و چيزى را حرام نمى‏كرديم، پيشينيان آنان هم به همين‏گونه تكذيب پيشه كردند، تا آنكه عذاب ما را چشيدند، بگو آيا علم و اطلاعى داريد كه به ما نشان دهيد؟ [ولى حق اين است كه‏] جز از پندار پيروى نمى‏كنيد، و جز دروغ نمى‏بافيد (۱۴۸)

بگو حجت رسا و روشن از آن خداوند است، و اگر مى‏خواست همگى شما را هدايت مى‏كرد (۱۴۹)

بگو گواهانتان را كه گواهى دهند خداوند اين چيزها را حرام كرده است، بياوريد، و اگر آنان هم گواهى دادند، تو همراه با آنان گواهى مده، و از هوى و هوس دروغ انگاران آيات ما، و بى‏ايمانان به آخرت كه به پروردگارشان شرك مى‏آورند، پيروى مكن‏ (۱۵۰)

بگو بياييد تا آنچه پروردگارتان بر شما حرام كرده است بر شما بخوانم [نخست اين است كه‏] چيزى را شريك خداوند نياوريد، و در حق پدر و مادر نيكى كنيد و فرزندانتان را از [ترس‏] فقر نكشيد، ما هم شما و هم ايشان را روزى مى‏دهيم، و به كارهاى ناشايسته، چه آشكار باشد، چه پنهان نزديك نشويد، و هيچ انسانى را كه خداوند خون او را حرام داشته است نكشيد مگر به حق [به قصاص يا حد]، اين چنين به شما سفارش كرده است، باشد كه انديشه كنيد (۱۵۱)

و به مال يتيم نزديك نشويد، مگر به شيوه‏اى كه بهتر باشد، تا زمانى كه به كمال بلوغش برسد، و در كار پيمانه و ترازو به داد و درستى رفتار كنيد، ما بر هيچ كس هيچ تكليفى نمى‏كنيم مگر به اندازه توانش، و چون [به داورى يا شهادت‏] سخن گوييد به عدالت عمل كنيد ولو او [اصحاب دعوى‏] خويشاوند [شما] باشد، و به عهد الهى وفا كنيد، اين چنين به شما سفارش كرده است، باشد كه پند گيريد (۱۵۲)

و بدانيد كه اين راه راست و درست من است، پس آن را در پيش گيريد، و به راههاى ديگر نرويد كه شما را از راه او دور اندازد، اين چنين به شما سفارش كرده است باشد كه تقوا پيشه كنيد [و در امان مانيد] (۱۵۳)

بارى به موسى كتاب آسمانى داديم، براى اينكه نعمت را بر كسى كه نيكى پيش گرفته بود، تمام كنيم و براى آنكه همه چيز را به روشنى بيان كنيم و رهنمود و رحمتى باشد، تا به لقاى پروردگارشان ايمان بياورند (۱۵۴)

و اين كتابى مبارك است كه آن را نازل كرده‏ايم، پس از آن پيروى كنيد و تقوا بورزيد باشد كه مشمول رحمت او شويد (۱۵۵)

تا نگوييد كه كتاب آسمانى فقط بر دو طايفه پيش از ما نازل شده است، و ما از قرائت و تلاوت آنان بى‏خبر بوده‏ايم‏ (۱۵۶)

يا نگوييد كه اگر كتاب آسمانى بر ما نازل مى‏شد، از آنان راهيافته‏تر بوديم، اينك برهان و رهنمود و رحمتى از سوى پروردگارتان به سوى شما آمده است، كيست ستمكارتر از كسى كه آيات الهى را دروغ انگارد و از آن روى بگرداند، به زودى به خاطر اينكه رويگردان شدند، سخت‏ترين عذاب را كيفر كسانى مى‏گردانيم كه از آيات ما روى گردانيدند (۱۵۷)

[اينان‏] انتظارى ندارند جز اينكه فرشتگان به سويشان بيايند يا پروردگارت بيايد، يا بعضى از آيات پروردگارت ظاهر گردد، حال آنكه روزى كه بعضى از آيات پروردگارت ظاهر گردد، براى كسى كه از پيش ايمان نياورده باشد، يا با ايمانش خيرى حاصل نكرده باشد، ايمان آوردنش سودى ندارد، بگو منتظر باشيد، ما نيز منتظريم‏ (۱۵۸)

كسانى كه دينشان را پاره پاره كردند و فرقه فرقه شدند، تو را كارى با آنان نيست، كارشان فقط با خداوند است، آنگاه ايشان را [از حقيقت‏] كار و كردارشان آگاه مى‏سازد (۱۵۹)

كسى كه كار نيكى پيش آورد، ده چندان آن پاداش دارد، و هر كه كار بدى پيش آورد، جز همانند آن كيفر نيابد، و بر ايشان ستم نرود (۱۶۰)

بگو مرا پروردگارم به راهى راست كه دين استوار و آيين پاك ابراهيم است -كه هرگز از مشركان نبودرهنمايى كرده است‏ (۱۶۱)

بگو نماز و نيايش من و زندگانى و مرگ من، در راه خدا، پروردگار جهانيان است‏ (۱۶۲)

كه شريكى ندارد، و به همين [راه و روش‏] فرمان يافته‏ام و من پيشواى مسلمانانم‏ (۱۶۳)

بگو آيا جز خداوند پروردگارى جويم، و او پروردگار همه چيز است، و هيچ كس هيچ كارى نكند مگر آنكه سود و زيانش با خود اوست، و هيچ بردارنده‏اى بار گناه ديگرى را بر ندارد، سپس بازگشتتان به سوى پروردگارتان است، آنگاه شما را [از حقيقت‏] آنچه در آن اختلاف داشتيد آگاه مى‏سازد (۱۶۴)

و او كسى است كه شما را جانشينان [الهى‏] بر روى زمين برگماشت، و بعضى را بر بعضى ديگر به درجاتى برترى داد تا شما را در آنچه به شما بخشيده است بيازمايد، بى‏گمان پروردگارت زودكيفر و همو آمرزگار مهربان است‏ (۱۶۵)